Cefais barsel gan ffrind a gofynnodd i mi a oedd gen i unrhyw beth tebyg - trôns penglin oedd o! Doedd gen i'r un ond doedd hwn ddim yn help mawr chwaith - gan mai 'S' oedd ar y label!

Dydd Sul, 16 Chwefror
Brecwast gwych yn y gwesty - pob dim dan haul ar gael. Taith wedyn mewn fferi ar draws Môr y Baltig i Tallin yn Estonia. Roedd y môr wedi rhewi! Bu'r tymheredd mor isel â -34 gradd Celsius yn ddiweddar, ond diolch nad oeddwn i o gwmpas bryd hynny.Cefais gyfle i ddarllen fy llyfr mewn tawelwch cyn i ni gyrraedd am 2.00 y pnawn a'r tymheredd yn -7 gradd Celsius; tipyn haws ei ddioddef na neithiwr.

Cyfarfod wedyn gyda Krista a Meedi i drafod y ddarlith, beth oedd wedi'i gyfieithu, beth oedd ei angen ar dryloywder, oedd ganddi gopi o'r Beibl mewn Estoneg ac a oedd hi wedi sicrhau stori werin i mi. Aethom wedyn i chwilio am swper mewn ty bwyta a oedd yn arbenigo mewn pysgod. Cawsom ein tri fathau gwahanol o gawl ac yna dri dewis gwahanol - yslywen, pennog a chleddbysgodyn swordfish. Roedd y gost oddeutu dau draean y pris gartref. Yn ô1 i'r gwesty wedyn lle roedd clamp o wely mawr. Gorffwys efo'r llyfr.

Dydd Llun, 17 Chwefror
Mynydd o frecwast a Vello yno am 8.00 yn ôl yr addewid. Roedd gen i awr i hel popeth at ei gilydd cyn i'r gynulleidfa gyrraedd. Cawsom beth trafferth i osod y sgrin. Roeddwn yn disgwyl merch, Pillike, i gyfieithu fy narlith, gan nad oedd pawb yn rhugl yn y Saesneg. Ond doeddwn i ddim yn disgwyl gweld merch hollol fyddar a rhywun i gyfieithu iddi hithau hefyd.

Sioc arall oedd fod yna un wyneb cyfarwydd yn y gynulleidfa, sef Tiiu, athrawes a oedd yng nghynhadledd Interskola y bu i mi ei mynychu yn yr haf. Diolch amdani!Aeth popeth yn hwylus ond bu rhaid cyfieithu pob dim. Yn ffodus, roeddwn i wedi trefnu bod modd iddyn nhw wneud pob 'gweithgaredd' yn eu hiaith eu hunain.

Teithio efo'r cyfieithydd i Parnu wedyn. Awr a hanner yn y car ac eira'n drwch ym mhobman. Llety heno mewn ty moethus dros ben. Dynes grand yn fy nghroesawu. Llawer o bren yn amlwg yn y bensaerniaeth. Swper mewn tafarn efo Vello perdys/prawns/shrimp yn £1, a'r chefs special' yn £4.90 ond roedd yna haen o gaws ar yr olwythen borc. Ych a fl!

Sylwais fel yr oedd Vello yn sôn am y tywydd heb grybwyll y minws h.y. roedd pum gradd yn golygu pur gradd o rew iddo fo! Dywedodd wrthyf hefyd fod ei wraig newydd golli ei swydd fel cemegydd dadansoddol analytical chemist ac nad oedd unrhyw obaith am waith yn yr ardal. Mae'n ddigon anodd byw ar ddau gyflog yn Estonia, heb sôn am un.

Dydd Mawrth, 18 Chwefror
Darlithio mewn ysgol i rai 7-16 oed yn Parnu heddiw. Criw da wedi troi i mewn ond do'n i ddim yn nabod neb! Wedi i mi ddweud ychydig o eiriau mewn Estoneg a dyfynnu ambell i ddihareb, daeth gwên i'w wynebau. Aeth y cyflwyniad yn hwylus ac roedd yn sesiwn hwyliog iawn.

Cinio mewn tafarn gyfagos - pizza, a finnau heb fod yn hoff o gaws. Cynigiodd y weinyddes gig eidion mewn 'wok' yn ei le, ac mi ddewisodd yn ddoeth oherwydd roedd blas arbennig iawn ar y cinio hwnnw; cafodd gildwrn am ei thrafferth. Daeth athrawes o Ynys Saaremaa ataf yn ystod yr awr ginio a fy holi'n galed ar sut i drin plant anystywallt a sut i wella'u hymddygiad. Vaike oedd ei henw. Roedd wedi gwirioni gyda'r lluniau o Gymry a ddangosais ar ddechrau fy nghyflwyniad.

Dydd Mercher, 19 Chwefror
Bore oer arall, ond doedd hi ddim yn chwythu nac yn bwrw eira - gallai fod yn waeth! Codi am 7.00 (5.00 or gloch gartref) a chychwyn am y ddarlithfa am 8.00. Criw mawr o athrawon a rheini'n annwyl dros ben; nifer dda yn medru rhyw gymaint o Saesneg ond nid bob un.

Cinio yn y ffreutur a hwnnw'n ddigon derbyniol. Pelen o gig wedi'i dorri'n fân, moron a bresych amrwd, a thatws gyda rhyw saws blasus arnyn nhw. Y ddarlith yn para tan 3.30 a chyfle wedyn i wagsymera o gwmpas Tartu.

Teithio wedyn i Paide a chyrraedd am 7.30. Swper i ddau gan gynnwys diodydd - £5.50 - bargen! Ro'n i yn fy ngwely efo'r llyfr am 9.15 a'm hysgwydd fymryn yn boenus.

Dydd Iau, 20 Chwefror
Siarad gydag athrawon yn Paide heddiw a chyfle i ymweld ag un o'r ysgolion lleol, cyfle hefyd i grwydro o ddosbarth i ddosbarth. Gweld mai prin iawn yw'r arfer o arddangos gwaith ar furiau'r dosbarthiadau. Clywais ddau gôr yr ysgol yn canu mewn deulais hyfryd. Roedden nhwn ymarfer ar gyfer cyngerdd dathlu eu hanibynniaeth ar 24 Chwefror. Bum yn siarad ag amryw o blant ac athrawon. Pawb yn glên iawn. Siom i mi oedd sylweddoli na wyddai'r athrawes Saesneg ddim am waith R. S. Thomas. Bu raid i mi roi gwers sydyn iddi!

Cyfle min nos i adfyfyrio ar y daith ac i ffarwelio a'm cyfeillion ac i gyfnewid anrhegion, cyn ei chychwyn yn blygeiniol fore drannoeth ar y daith adref i Gymru. Bydd cyfle i orffen y llyfr ar y cwch ac ar yr awyren.

Rhai atgofion melys a rhai a fu'n destun difyrrwch:
Roedd wynebau'r plant mor hapus, ac yn ôl a glywais, dydyn nhw ddim mor ofnus ag a fuont yn ystod y cyfnod Sofietaidd.
Roedd y werin bobl yn ddigon tlawd, ac mae prisiau'n dal i godi. Roedd amryw o'r merched yn gwneud eu dillad eu hunain a rheini'n rhai digon ffasiynol
Synnais weld cymaint o ferched yn lliwio'u gwalltiau yn goch a minnau wedi arfer bod yn y lleiafrif
Roedd y bwyd yn gweddu i'r dim i mi; tatws, cig a grefi a llysiau amrwd yn amlach na pheidio
Doeddwn i ddim wedi paratoi'n iawn ar gyfer yr oerni - dillad isaf 'thermal' y tro nesaf a chap fydd yn gorchuddio'r clustiau! Potel ddwr poeth hwyrach, hefyd!
Diddorol oedd sylwi ar gotiau, yn arbennig rhai'r marched, a oedd yn amrywio'n fawr o ran steil ac ansawdd. Mae côt fawr, gynnes, dda yn angenrheidiol yn y gaeaf wrth gwrs.

Daw'r atgofion melys i'r cof wrth feddwl am y fath letygarwch a gefais a'r cydweithrediad parod a brofais gan yr athrawon. Bum mor hyf â gwahodd llawer ohonyn nhw i Gymru, ac mae yna sôn wedi bod am wahodd Côr Meibion Ardudwy i Estonia, ond go brin mai ym mis Chwefror y buaswn i'n awgrymu mynd!

Rhai ffeithiau am Estonia :
Poblogaeth: 1,439,197
Pennaeth y Wladwriaeth : Yr Arlywydd Arnold Ruutel
Prifddinas : Tallin, pobl 408,329
Diwrnod anibynniaeth 24 Chwefror
Arwynebedd : 45,227 milltir sgwâr
Pellter o'r gorllewin i'r dwyrain: 350km
Pellter o'r gogledd i'r de: 240km
Bryn (mynydd?) uchaf : Suur Munamagi 318m
Arian: EEK Kroon. 1 ewro = 16 EEK
Iaith Swyddogol : Estoneg
Nid oes gwahaniaeth rhwng yr iaith lafar a'r iaith ysgrifenedig
Crefydd Lutheraidd yn bennaf.
Mae 70 % o'r bobolgaeth yn byw yn y trefi
Mae 101 aelod o'r senedd Riigikogu, ac mae 14 o weinidogion.
Mae'r tymheredd o dan sero am rhyw 100 diwrnod y flwyddyn.
Mae 43% o'r boblogaeth yn defnyddio cyfrifiaduron.
Yn 1988, digwyddodd y chwyldro canu enwog pan ddaeth rhyw 300,000 ynghyd i Gymanfa Genedlaethol i ganu'r caneuon gwladgarol a waharddwyd gan y Sofietiaid.

Phil Mostert