روزبه مهرزاد کارشناس بورس در ايران

تحليلگران مسايل بازار سرمايه بر اين باورند که بازگرداندن اعتماد از دست رفته سهامداران در دوره کوتاه مدت امکان پذير نيست

داد و ستدهای هفته پيش بورس تهران در حالی آغاز شد که پيشتر دولت محمود احمدی نژاد به سهامداران وعده داده بود تا با ورود گسترده نقدينگی توسط بانکهای دولتی و سرمايه گذاران نهادی، صف فروش سهام شرکتهای حاضر در بازار سرمايه ايران به سرعت برچيده خواهد شد.

با اين وجود بانکها و شرکتهای سرمايه گذاری به دليل کمبود نقدينگی از خريد کلان سهام در جريان معاملات هفته گذشته بورس تهران امتناع کردند.

آنها نمی خرند

شرکتهای سرمايه گذاری که سود خود را از محل داد و ستد سهام و دريافت سود شرکتهای زير مجموعه خود تامين می کنند، با دامنه دار شدن رکود بازار سهام و کاهش سود شرکتهای صنعتی در آستانه افت شديد قيمت سهام و نقدينگی قرار دارند.

کارشناسان افت ۴۷۰ واحدی شاخص قيمت شرکتهای سرمايه گذاری و کاهش ۲۹ واحدی شاخص قيمت شرکتهای صنعتی در جريان معاملات هفته گذشته را دليلی برای امتناع اين شرکتها از خريد بيشتر سهام می دانند.

در همين حال شورای پول و اعتبار هم اعلام کرد که طرح اعطای وام خريد سهام توسط دولت به شرکتهای سرمايه گذاری را بررسی نمی کند.

تهديد برای خصوصی سازی مطابق بررسيهای کارشناسان، اگر تنها هشت درصد ديگر از ۳۲ هزار ميليارد تومان سهام موجود در بورس تهران توسط شرکتهای دولتی خريداری شود، مجموع واگذاری سهام شرکتهای دولتی توسط سازمان خصوصی سازی در ۱۴ سال گذشته تباه خواهد شد

همچنين معاون کل وزارت امور اقتصادی و دارايی دولت ايران نيز طرح خريد سهام در حال فروش از سوی صندوقهای قرض الحسنه و موسسات خيريه را منوط به بررسی کارشناسی بيشتر کرد و در نتيجه، مجموعه راهکارهای پيش بينی شده دولت برای بازگرداندن رونق به مبادلات بازار سهام با موانع اجرايی روبرو شد.

پسرفت ۱۴ ساله

راهکارهای ارايه شده توسط دولت آقای احمدی نژاد با انتقاد شديد کارشناسان نيز مواجه است.

به اعتقاد آنها افزايش دخالت بازار پول و شرکتهای بزرگ دولتی اعم از بانکها و شرکتهای سرمايه گذاری موجب می شود تا انحصار ۷۰ درصدی دولت در بورس تهران همچنان افزايش يابد و بازار سرمايه ايران از ماهيت رقابتی و غير دولتی بودن به شدت فاصله گيرد.

مطابق بررسيهای کارشناسان، اگر تنها هشت درصد ديگر از ۳۲ هزار ميليارد تومان سهام موجود در بورس تهران توسط شرکتهای دولتی خريداری شود، مجموع واگذاری سهام شرکتهای دولتی توسط سازمان خصوصی سازی در ۱۴ سال گذشته تباه خواهد شد و بار ديگر برای خصوصی سازی ۲۲۰۰ ميليارد تومان سهام دولتی بايد همين مدت زمان صرف کرد.

در انتظار قانون

بر همين اساس، وزير امور اقتصادی و دارايی در تشريح برنامه دولت برای حل بحران حاکم بر بورس تهران از تلاش برای بازگرداندن اعتماد دوباره به سهامداران جزء خبر داد.

داوود دانش جعفری قدم اول دولت برای تحقق اين هدف را شروع شور دوم و نهايی تصويب قانون جديد بازار سرمايه در مجلس اعلام کرد.

در صورت تصويب مجلس، قانون بورس در ايران پس از ۳۹ سال تغيير می کند و برای اولين بار، بازار اوليه سرمايه "قانونمند" می شود و با تشکيل شورای اوراق بهادار نظارت کاملی بر انتشار عادلانه اطلاعات شرکتهای بورسی و عملکرد کارگزاران بورس تهران اعمال می شود.

همچنين جرايمی برای مجازات متخلفان تعيين می شود و اداره بورس تهران به يک شرکت خصوصی واگذار خواهد شد.

درمان ده ماهه

هر چند نمايندگان مجلس ۴۵ ماده از ۶۵ ماده قانون جديد بازار سرمايه را تصويب کرده اند و پيش بينی ها از پايان بررسی اين لايحه دولت در جريان جلسات آتی مجلس حکايت دارد، ولی مطابق متن مصوب اجرای اين قانون، در صورت تاييد شورای نگهبان با چهار ماه تنفس آغاز خواهد شد و پس از آن هم وزارت اقتصاد شش ماه برای تدوين و تصويب آيين نامه های اجرايی آن فرصت خواهد داشت.

	ارزش کل معاملات هفته گذشته بازار سرمايه ايران ۵۰ ميليارد تومان بوده که اين رقم معادل ارزش روزانه معاملات سهام در پاييز سال گذشته است

بنابراين اولين قدم دولت برای کاهش التهاب بازار سرمايه با يک فاصله زمانی حداقل ده ماهه برداشته خواهد شد.

همچنين رييس سابق مرکز تحقيقات بازار سرمايه ايران نيز هفته پيش از نتايج يک مطالعه کارشناسی در مورد دوران رکود و رونق بورس تهران خبر داد که بر اساس آن برای بازگشت رونق به بازار سهام ايران به گذشت زمانی معادل دوران رکود نياز است.

تحليلگران مسايل بازار سرمايه نيز بر اين باورند که بازگرداندن اعتماد از دست رفته سهامداران که بهترين راهکار برای بازگشت رونق طبيعی به مبادلات سهام است، در دوره کوتاه مدت امکان پذير نيست.

رفتار دلالان و سهامداران بزرگ بورس تهران هم اين گمانه را تقويت می کند. مطابق آخرين بررسی ها، آنها سرمايه های خود را در قالب سپرده های ميان مدت و بلند مدت به بانک های خصوصی که بيش از ۲۰ درصد سود پرداخت می کنند، امانت داده اند تا به طور تلويحی اعلام کنند که در کوتاه مدت اميدی به بازدهی مثبت بازار سرمايه ايران ندارند.

بالاترين سود

در همين حال، تازه ترين آمار سازمان بورس اوراق بهادار تهران حاکی است که ارزش کل معاملات هفته گذشته بازار سرمايه ايران ۵۰ ميليارد تومان بوده که اين رقم معادل ارزش روزانه معاملات سهام در پاييز سال گذشته است.

همچنين در دو هفته اول مهر ماه جاری سهامداران ۱۹۹ شرکت پذيرفته شده در بورس تهران شاهد افت ارزش دارايی های خود بوده اند. در اين دوره که بحران بورس به اوج خود رسيده، فقط قيمت سهام ۲۷ شرکت با رشد مواجه شده و در اين بين فقط ارزش سهام شش شرکت بيش از پنج درصد افزايش يافته است.

طی مدت مورد اشاره بالاترين سود از محل رشد قيمت سهام نصيب سهامداران سه شرکت غذايی مشهد، ايران ارقام و قند هگمتان شده و در اين بين به جز ايران ارقام، ارزش سهام دو شرکت ديگر با حجم اندک تقاضا رشد يافته است.

براساس اين گزارش، در نيمه نخست مهرماه جاری بيشترين حجم نقدينگی بازار به سوی سهام بانک پارسيان، سرمايه گذاری غدير و قند نيشابور معطوف بوده است. طی دو روز اول هفته پيش نيز رشد قابل توجه بهای سهام بانک پارسيان که بيش از سه درصد ارزش جاری بورس تهران را در اختيار دارد، تنها دليل رشد شاخص کل بازار سهام بوده است.

در ميان گروه های صنعتی فعال در بازار سرمايه هم ارزش سهام هلدينگهای فعال در بورس تهران طی يک سال منتهی به مهر ماه جاری معادل ۲۰ هزار ميليارد ريال کاهش يافته است.

	در نيمه نخست مهرماه جاری بيشترين حجم نقدينگی بازار به سوی سهام بانک پارسيان، سرمايه گذاری غدير و قند نيشابور معطوف بوده است

بيشترين زيان

توليدکنندگان سيمان هم از جمله گروه هايی بودند که با بيشترين کاهش ارزش بازار طی يک سال گذشته روبه رو بوده اند. ارزش سهام بيش از ۲۵ شرکت توليدکننده سيمان پذيرفته شده در بورس تهران در اين مدت ۱۶ هزار ميليارد ريال کاهش يافته و از ۷۸ هزار ميليارد ريال به ۶۲ هزار ميليارد ريال رسيده و سهام اين شرکتها همچنان در صف فروش قرار دارد.

اما بيشترين ضربه را در بحران اخير سهامداران گروه شرکتهای شيميايی و پتروشيمی متحمل شده اند. ارزش جاری بازار سهام اين گروه در يک سال گذشته با ۲۱ هزار ميليارد ريال کاهش از ۵۳ هزار ميليارد ريال در مهرماه ۱۳۸۳ به ۳۲ هزار ميليارد ريال در مهرماه جاری نزول کرده است.

طبق آمار موجود، در اين مدت فقط سهامداران شرکتهای انبوه ساز و بانکها در بورس تهران شاهد رشد ارزش دارايی های خود بوده اند. ارزش سهام انبوه سازان بورس ۱۰ هزار و ۷۰۰ ميليارد ريال افزايش يافته و شش هزار و ۷۰۰ ميليارد ريال به ارزش سهام بانک ها افزوده شده است.

نشست آژانس

فعالان بازار اميدوارند با اجرای مصوبه هفته گذشته هيات مديره بورس تهران مبنی بر حذف محدوديت عدم فروش سهم تا سه روز پس از خريد و امکان معاملات مکرر اوراق حق تقدم سرمايه گذاری شرکتها، معاملات سهام توسط دلالان بازار قدری افزايش يابد.

با اين وجود، سهامداران جزء از هم اکنون نگران نتايج نشست ماه نوامبر آژانس انرژی اتمی برای بررسی پرونده فعاليت های هسته ای جمهوری اسلامی هستند.

بر اين اساس کارشناسان پيش بينی می کنند در صورت ادامه وضع موجود، نوسان منفی شاخصهای بورس تهران حداقل تا سه هفته آينده ادامه داشته باشد.