Azərbaycan Respublikası və Ermənistan Respublikası 18 oktyabr, yerli vaxtla saat 00.00 dan etibarən müvəqqəti humanitar atəşkəsə razılıq veriblər. Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi bu gün səhər sübhdən Ermənistan tərəfinin atəşkəsə əməl etməməsilə ilə bağlı məlumat yayıb.
Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi bildirir ki, Ermənistan silahlı qüvvələri humanitar atəşkəs rejimini "kobud surətdə pozaraq saat 22.30-dan başlayaraq, Tərtər şəhərini artilleriya atəşinə tutur".
Münaqişə məsələləri üzrə ekspert Əvəz Həsənova görə, Moskvada tərtib olunan sənəddə Azərbaycan tərəfi istədiyi çox şeyə nail olub.
BBC Azərbaycancaya açıqlamasında konfliktoloq deyib ki, həm Ermənistan, həm Azərbaycan tərəfi çalışır ki, bu sənədi öz cəmiyyətləri üçün izah edərkən müsbət tərəflərini göstərsinlər.
“Azərbaycan tərəfi bu atəşkəsi humanitar atəşkəs hesab edir və heç də geri çəkilmək, sakit dayanmaq, qazandığı mövqeləri zəiflətmək fikrində deyil. Azərbaycan burada hücum edən tərəf idi və onun dronlardan istifadə etməklə əldə etdiyi üstünlüklər göz qabağındadır,” - Əvəz Həsənov bildirib.
Konfliktoloq hesab edir ki, Azərbaycan üstün mövqeyini ciddi bir vəd almadan, Rusiyanın iştirakı ilə bir qarantiya olmadan bu qarşıdurmanı üzun müddətli atəşkəslə əvəzləmək istəmir.
“Ermənistan tərəfi indiyə kimi danışıqlardan qaçırdı. Substantiv danışıqlardan yayınırdı və deyirdi ki, biz danışıqlar tərəfi deyilik, danışıqları Qarabağla aparın. Onlar “Qarabağ Ermənistandır” deyib danışıqların nəticəsində formalaşmış baza prinsiplərini, Madrid prinsipləri əsasında formalaşmış razılaşmanı inkar etmişdi. Amma Moskva görüşündə məlum oldu ki, Ermənistan tərəfinin elan etdiyi və onların Baş nazirinin dediyi prinsiplər hamısı geridə qaldı. Faktiki olaraq tərəflər sıfır nöqtəsinə qayıtdılar,” – o bildirib.
Onun fikrincə, indiki “sıfır nöqtəsi torpaqların işğaldan azad olunması ilə bağlı konkret qrafikin müəyyən olunması ilə sürətlənə biləcək bir nöqtədir”.
Əvəz Həsənov deyib ki, bu nöqtədə əvvəlki kimi yerində saymaq olmayacaq.
“ATƏT-in Minsk qrupu da artıq torpaqların işğaldan azad olunması qrafikini Ermənistan tərəfindən istəyəcək, əks halda Azərbaycan tərəfi hücum əməliyyatını davavm etdirə bilər. Azərbaycan bu prosesdə çox qətiyyətli görsənir,” - Əvəz Həsənov BBC News Azərbaycancaya deyib.
Konfliktoloqa görə, Ermənistan yeni yaranmış vəziyyəti dərk etməlidir.
“Ermənistan 10 gün ərzində nəzarətdə saxladığı 20 faiz ərazinin demək olar, 5 faizindən çoxunu itirdi. Bu müddətdə bəlli oldu ki, Azərbaycan silahları müasirdir və onların hərbi bazalarını hədəfə alır və bu, çox böyük faktordur,” - Əvəz Həsənov əlavə edib.
Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi bildirib ki, Ermənistan Silahlı Qüvvələri humanitar atəşkəs rejiminə əməl etməyərək, cəbhənin müxtəlif istiqamətlərində hücuma cəhd göstərib.
Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi yaydığı məlumatda qeyd edir ki, erməni hərbçiləri günorta saatlarında Tuğ kəndi istiqamətindən Hadrut istiqamətində, Aragül və Banazur istiqamətlərindən isə Cəbrayıl istiqamətində hücum etməyə cəhd göstərib.
Şənbə günü BBC Rusca Ermənistan Müdafiə Nazirliyindəki mənbələrinə əsasən, Hadrutun erməni silahlı qüvvələrinin əlində olduğunu bildirib.
Azərbaycan Müdafiə Nazirliyindən BBC News Azərbaycancaya bildirilib ki, Hadrutun azad olunması ilə bağlı Azərbaycan Prezidenti oktyabrın 9-da məlumat verib.
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev cümə günü xalqa müraciətində Hadrut və bir neçə kəndin azad olunduğunu bildirib.
Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi şənbə günü yaydığı məlumatında bildirib ki, erməni hərbçiləri günorta saatlarında Tuğ kəndi istiqamətindən Hadrut istiqamətində hücum etməyə cəhd göstərib.
Azərbaycan MN əlavə edib ki, qarşı tərəf xeyli canlı qüvvə və döyüş texnikasını itirib və geri çəkilməyə məcbur edilib.
Ermənistan müdafiə naziri David Tonoyan Yerevanda Qırmızı Xaç Beynəlxalq Komitəsinin Ermənistandakı rəhbərliyi ilə görüşüb.
Onlar Qarabağ müharibəsi zonasında qalan hərbçilərin meyitlərinin və hərbi əsirlərin dəyişdirilməsi prosesini və şərtləri müzakirə ediblər, BBC Rusca xəbər verir.
Şəklin mənbəyi, Ermənistan MN
Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi bildirir ki, Ermənistan silahlı qüvvələri Ağdam rayonu ərazisini atəşə tutur.
Azərbaycan və Ermənistan oktyabrın 10-da saat 12.00-dan atəşi dayandırmaqla bağlı razılığa gəlmişdi.
Amma şənbə günü saat 12.00-dan etibarən tərəflər bir-birini yeni razılaşmanı pozmaqda ittiham edir.
Şəklin mənbəyi, Tofiq Zülfüqarov
Azərbaycanın keçmiş xarici işlər naziri Tofiq Zülfüqarov deyir ki, humanitar məqsədlərlə elan edilən müvəqqəti atəşkəs təcrübəsindən I Qarabağ müharibəsi dövründə də istifadə edilib və bu təcrübə bütün dünyada geniş yayılıb.
"Bu sazişə nəzarət mexanizmi yoxdur və lazım da deyil. Çünki qeyd olunduğu kimi bu, müvəqqəti atəşkəsdir və çox konkret məsələləri - əsirlərin və digər saxlanılan şəxslərin və həlak olanların cəsədlərinin dəyişdirilməsini əhatə edir. Mən istisna etmirəm ki, indiki mərhələdə Qırmızı Xaç Komitəsinin nümayəndələri bu və ya digər yerlərdə mübadilə nöqtələri təşkil edərlər. Lakin Azərbaycan hərbi üstünlüyü itirmək istəməz və imkan verməz ki, Ermənistan tərəfi bu atəşkəsdən istifadə edib müdafiəni gücləndirsin və ya Ermənistan ərazisindən təzə texnika və rezervlər gətirsin".
Tofiq Zülfüqarov hesab edir ki, müvəqqəti atəşkəs sazişində danışıqlar prosesinin bərpası barədə mətn "konkret deyil" və orada qeyd olunan "nizamlama prinsiplərinə sadıqliklə" ifadələri müxtəlif cür şərh oluna bilər.
"İndiki vəziyyətdə substantiv danışıqlar aktual deyil. Hərbi əməliyyatların nəticəsindən sonra hansısa fikir demək olar ki, rəqib sülh yolu ilə həll istəyir, ya yox. Həm Paşinyan, həm Rusiyanın Xarici İşlər naziri Sergey Lavrov cəhd edir ki, guya danışıqlar bundan əvvəlki prinsiplərin əsasında olacaq. Əslində isə, orada olan xalqların öz müqəddəratını həll etmək prinsipi artıq aktual deyil. Vaxtilə Azərbaycan muxtariyyət təklif edirdi, indiki son bəyanatlardan göründüyü kimi, heç bir muxtariyyət statusundan söhbət getmir. Sadəcə, Azərbaycan vətəndaşlığını qəbul edən erməni əsilli insanlara digər vətəndaşlarla yanaşı hansısa hüquqlar verilə bilər”.
Cənab Zülfüqarov düşünür ki, Türkiyənin münaqişənin həllinə cəlb edilib-edilməyəcəyini demək tezdir və bu, proses danışıqlar mərhələsinə təsadüf etməlidir.
Ermənistanın Xarici İşlər naziri azərbaycanlı həmkarı ilə oktyabrın 9-da Moskvada keçirilən danışıqlardan sonra Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin nizamlanmasında Rusiya və Vladimir Putinin rolunu qeyd edib, Rusiyanın NTV kanalının saytında bildirilir.
Zohrab Mnatsakanyan Moskvadakı müzakirələr barədə Ermənistanın İctimai Televiziyasına müsahibəsində danışıb.
“Xüsusilə Rusiya və Rusiya prezidentinin rolunu vurğulayıram. O, praktik nəticə almaq üçün prosesdə şəxsən iştirak edirdi. Ümid edirəm ki, 10 oktyabr saat 12:00-dan etibarən bu çox ciddi çağırışı, soydaşlarımıza təhlükə törədən ciddi vəziyyəti dayandıra biləcəyik".
Azərbaycan-Ermənistan arasında sentyabrın 27-dən başlamış döyüşlərlə bağlı Moskvada keçirilən üçtərəfli danışıqlar 10 saatdan artıq davam edib və tərəflər oktyabrın 10-da saat 12.00-da atəşi dayandırmağa razılaşıblar.
Azərbaycan bu atəşkəsin müvəqqəti və humanitar xarakter daşıdığını bəyan edib.
Şəklin mənbəyi, Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi
Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi oktyabrın 9-da Mingəçevir istiqamətində atılan 9К72 “Elbrus” əməliyyat-taktiki raket kompleksinin ballistik hədəfinin qalıqlarının görüntülərini paylaşıb.
Azərbaycan bu raketin Ermənistan ərazisindən atıldığını bildirmiş, Ermənistan bunu təkzib etmişdi.
Azərbaycan MN raketin Azərbaycan Hava Hücumundan Müdafiə sistemləri tərəfindən aşkar edilərək vurulduğunu bildirmişdi.
Şəklin mənbəyi, Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi
Şəklin mənbəyi, Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi
Şəklin mənbəyi, Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi
“Əgər Ermənistan işğaldan azad edilmiş ərazilərimizin yenidən işğal edilməsinə cəhd edərsə, yenə də öz layiqli cavabını alacaq,” - Prezidentin köməkçisi - Prezident Administrasiyasının Xarici siyasət məsələləri şöbəsinin müdiri Hikmət Hacıyev şənbə günü keçirilən mətbuat konfransında söyləyib.
O deyib ki, atəşkəsin elan edilməsinə baxmayaraq, Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən cəbhənin müxtəlif istiqamətləri boyunca atəşkəsin pozulması davam edir.
Hikmət Hacıyev əlavə edib ki, humanitar atəşkəsin ardınca dərhal mahiyyətli və nəticəli danışıqlar aparılmalıdır. “Danışıqlar prosesinin yol xəritəsi hər kəsə məlumdur. Azərbaycan buna hazırdır. BMT Təhlükəsizlik Şurasının 853 saylı qətnaməsinin mandatından çıxış edərək Ermənistan qoşunlarının Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərindən çıxarılması təmin olunmalıdır. Yaranmış vəziyyətin münaqişənin köklü həllinə və regionda davamlı sülhün təmin olunmasına doğru istiqamətləndirmək lazımdır”.
Prezident köməkçisi bildirib ki, baş verənlər vəziyyətin hər zaman gərginləşə biləcəyini göstərir: “Bütün resurslar işğal faktının və Ermənistan qoşunlarının Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərindən çıxarılmasına hədəflənməlidir. Bundan sonra regionda davamlı sülh təmin oluna bilər”.
Azərbaycanın Baş prokurorluğu bildirib ki, sentyabrın 27-dən bəri Ermənistanın atəşi nəticəsində 31 nəfər dinc sakin həlak olub. Eyni müddət ərzində 171 mülki şəxs xəsarət alıb.
Baş Prokurorluğun məlumatına əsasən, atəşlər nəticəsində 1137 yaşayış evi, 45 çoxmənzilli bina və 146 mülki obyekt “yararsız hala” salınıb.
Şəklin mənbəyi, APA
Müvəqqəti atəşkəsin müddəti yoxdur, göstərilməyib, Azərbaycan Xarici İşlər naziri Ceyhun Bayramov deyib.
O, Prezident Köməkçisi Hikmət Hacıyevlə birgə şənbə günü keçirdiyi brifinqdə deyib ki, atəşkəsin müddəti Qırmızı Xaç Beynəlxalq Komitəsinin döyüş yerlərində həlak olmuş hərbçilərin meyitlərinin verilməsi, dəyişdirilməsi, əsirlərin dəyişdirilməsinin müddətindən asılı olacaq: “Bu müddətin nə qədər çəkəcəyini öncədən proqnozlaşdırmaq çətindir. Həmin mövcud hərbi vəziyyət imkan verdikdə və bu əməliyyatlar başlayandan sonra bununla bağlı Qırmızı Xaç Komitəsi dəqiq məlumat verə bilər”.
Prezident İlham Əliyev Azərbaycan, Rusiya və Ermənistan Xarici İşlər nazirlərinin cümə günü keçirilmiş görüşündən əvvəl bildirmişdi ki, müharibənin dayanması üçün erməni hərbçilərinin işğal olunmuş torpaqları tərk etməsi ilə bağlı cədvəl verilməlidir.
Ceyhun Bayramov brifinqdə bildirib ki, Moskva bəyanatının üçüncü bəndində qeyd olunan baza prinsiplərinin əksini tapması, əslində, işğal olunmuş ərazilərdən qoşunların çıxarılması cədvəllərin mövcudluğunu və tərtibini də nəzərdə tutur.
Şəklin mənbəyi, APA
Azərbaycan Prezidentinin köməkçisi Hikmət Hacıyev bildirib ki, yekun hədəf Azərbaycanın beynəlxalq çərçivədə tanınmış sərhədləri daxilində ərazi bütövlüyü və suverenliyini təmin etməkdir.
Hikmət Hacıyev bunu Azərbaycan Xarici İşlər naziri Ceyhun Bayramovla birgə şənbə günü keçirdikləri brifinqdə bildirib.
O əlavə edib ki, Azərbaycana təzyiqlər də var: "Bəlkə də başqa müstəvilərdə deyilmədi, amma mən açıq şəkildə demək istəyirəm: bəli, ölkəmizə qarşı müxtəlif təzyiqlər də var, amma Prezident İlham Əliyev bu təzyiqlərə mərdi-mərdanə, xalqımızın milli maraqları əsasında sinə gəlməkdədir və axıra qədər də sinə gərəcəkdir".
Türkiyə Azərbaycanla Ermənistan arasında humanitar məqsədli atəşkəsin “vacib ilk addım” olduğunu bildirməklə yanaşı bayan edir ki, atəşkəs məsələnin davamlı həllini əvəzləyə bilməyəcək.
“Bu müddət ərzində humanitar səbəblərdən dünyadan atəşkəs tələbləri gəldi. Azərbaycan da Ermənistana son dəfə işğal olunmuş ərazilərdən geri çəkilmək imkanını verdi,” - Türkiyə Xarici İşlər Nazirliyinin saytındakı açıqlamada deyilir.
XİN öz bəyanatında rəsmi Ankaranın Azərbaycana öz dəstəyini bir daha təsdiqləyir.
Türkiyə “lap əvvəldən”, yalnız Azərbaycanın “bəli” deyəcəyi qərarları dəstəkləyəcəyini bildirib və bu mənada, Azərbaycanın yanında olmağı davam edəcək, şənbə günü yayılan rəsmi açıqlamada deyilir.
Ermənistan Türkiyəni Azərbaycana hərbi dəstək verməkdə ittiham edir. Azərbaycan isə bu dəstəyin yalnız siyasi-diplomatik və mənəvi olduğunu bildirir.
Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi bildirib ki, Azərbaycan-Ermənistan arasında oktyabrın 10-da saat 12.00-da atəşkəs elan olunması barədə razılıq əldə edilməsinə baxmayaraq, Ermənistan ordusu cəbhənin Ağdərə-Tərtər və Füzuli-Cəbrayıl istiqamətlərində hücuma keçməyə cəhd göstərib.
Nazirlik Azərbaycanın bir sıra yaşayış məntəqələrinin Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən "artilleriya atəşinə məruz qaldığını" da açıqlayıb.
Ermənistanın Müdafiə Nazirliyi Azərbaycan silahlı qüvvələrinin bu gün saat 12:05-də Karaxambəyli ərazisinə hücum etdiyini deyir.
Ermənistan MN Azərbaycanın Tərtər və Ağdam rayonlarının atəşə tutulması barədə məlumatını təkzib edib.
Qurum Azərbaycan silahlı qüvvələrinin Hadrut şəhərini atəş altında saxladığını bildirib.
Azərbaycan da şənbə günü bildirib ki, Emənistan silahlı qüvvələri Xocalı istiqamətindən Hadrutu yaylım atəşki reaktiv sistemlərdən intensiv atəşə tutub.
Şəklin mənbəyi, AZERTAG
Şənbə günü Ağdam tərəfdə saat 12.00-dan sonra nisbətən sakitlik olub və artıq atəş səsləri tam kəsilib, yerli sakinlər deyiblər.
“Gecə səhərə kimi atəş səsləri gəlib. Bir az olar, təqribən bir saata yaxındır ki, səslər daha gəlmir,”- Ağdamın Ayaq Qərvənd məcburi köçkün qəsəbəsindən olan sakin BBC News Azərbaycancaya deyib.
Onun sözlərinə görə, yaşadıqları ərazidə qaz, işıq, elektrik xətləri ziyan çəkməyib.
Şəklin mənbəyi, Getty Images
Tərtər sakinləri deyirlər ki, şənbə günü saat 12-dən sonra da atəş səsləri kəsilməyib.
Onların sözlərinə görə, saat 12.40-a qədər kimi cəbhəyə yaxın kəndlərdə atəş səsləri səngiməyib.
Azərbaycan-Ermənistan arasında oktyabrın 10-da saat 12.00-da atəşkəslə bağlı razılaşma əldə olunub.
“Bu səhər çox güclü artilleriya səsləri gəlirdi. Həm qarşı tərəf, həm də bizim tərəf möhkəm atırdı, amma 12:30 dan sonra səslər tədqicən dayandı,” - Tərtərin cəbhə kəndinin sakinləri BBC News Azərbaycancaya deyib.
Onlar əlavə edirlər ki, sentyabrın 27-dən, cəbhədə hərbi əməliyyatlar başlayandan bəri ön xətdəki kəndlərdə qaz, elektrik, su problemi yaranıb.
“Kəndin işıq dirəkləri, qaz xətləri, su xətləri Ermənistanın atəşi nəticəsində sıradan çıxıb. Hətta İmişlidən gələn yüksək gərginlikli elektrik xətti belə qırılıb. Yəqin onun təmir olunması bir həftə vaxt aparar,” - sakinlər deyiblər.
Cəbhə kəndinin sakinləri düşünürlər ki, atəşkəs “müvəqqəti olacaq”.
Ermənistan Müdafiə Nazirliyi bildirib ki, tanınmamış "Dağlıq Qarabağ Respublikası" daha 28 hərbçisini itirib.
Ermənistanın açıqladığı rəqəmlərə əsasən, döyüşlərdə ölən hərbçilərinin ümumi sayı 404-ə çatıb.
Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi Azərbaycanın Tərtər və Ağdam rayonlarının Erməni silahlı qüvvələri tərəfindən atəşə tutulduğunu bildirib.
Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin sözçüsü Vaqif Dərgahlı BBC News Azərbaycancaya "atışmaların dayanmadığını" bildirib.
"Tanınmamış "Dağlıq Qarabağ Müdafiə Ordusuna" atəşi dayandırmaq əmri verilib", - Ermənistanın Müdafiə Nazirliyinin sözçüsü Şuşan Stepanyan Facebook hesabından yazıb.
Azərbaycan və Ermənistan oktyabrın 10-da saat 12-də atəşkəs olunacağına razılaşıb.
