Gazze ateşkesi: Hamas üç rehineyi serbest bıraktı, kriz aşıldı

İsrail ile Hamas arasındaki ateşkes anlaşmasında son bir haftada yaşanan kriz, Cumartesi sabahı üç İsrail vatandaşı rehinenin serbest bırakılmasıyla aşıldı.

Cumartesi günü Rusya-İsrail vatandaşı Alexander Troufanov, Arjantin-İsrail vatandaşı Yair Horn, and ABD-İsrail vatandaşı Sagui Dekel-Chen, Kızılhaç yetkilileri aracılığıyla İsrail ordusuna teslim edildi.

İsrail ordusu, rehinelerin İsrail'e ulaştığını duyurdu.

Rehinelerin Kızılhaç yetkililerine teslimi Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta gerçekleşti.

Serbest bırakmadan önce kurulan sahnede Hamas militanları rehinelerden Gazzelilere seslenmelerini istedi.

Ateşkes anlaşması kapsamında İsrail hapishanelerinden 369 Filistinli serbest bırakıldı ve çoğu otobüslerle Gazze'ye götürüldü. Bir kısmı Batı Şeria'ya götürüldü. 36'sı müebbet hapis cezasına çarptırılmış olan tutuklulardan 333'ü herhangi bir suçlama olmaksızın tutuklu bulunuyordu. Ömür boyu hapis cezasına çarptırılan Filistinlilerin çoğunun Mısır'a sınır dışı edileceği bildirildi.

Filistin Kızılay'ından bir yetkili BBC'ye, ilk başta serbest bırakılan beş Filistinli'nin "kronik hastalıklar" nedeniyle hastaneye kaldırıldığını söyledi.

Hamas, İsrail'in yardımları engellediğini savunarak rehine takasını durduğunu açıklamıştı.

Bunun sonrasında ABD Başkanı Donald Trump, bu Cumartesi günü "tüm rehinelerin" iade edilmemesi halinde "kıyametin kopacağını" söylemişti.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu da Hamas'ın İsrailli rehineleri Cumartesi öğlene kadar serbest bırakmaması durumunda ateşkesin sona ereceğini açıklamıştı.

İsrail aksi takdirde Gazze'yi yeniden bombalamaya başlayacağı konusunda uyardı.

Bir haftadır devam eden belirsizlik Mısır'ın başkentindeki görüşmeler sonrası aşıldı.

Hamas Perşembe günü rehineleri kararlaştırılan süre içinde serbest bırakmaya devam edeceğini açıkladı.

Hamas'ın elinde halen 73 rehine bulunuyor.

Ateşkesin başladığı 19 Ocak'tan beri 19 İsrail ve beş Tayland vatandaşı rehine ile 1000'den fazla Filistinli tutuklu serbest bırakıldı.

Ateşkesin altı haftalık ilk aşamasında toplamda 33 İsrailli rehineyle 1900 Filistinli tutuklunun serbest bırakılması planlandı.

Ne olmuştu?

Hamas yardım dağıtımı dahil, ateşkes şartlarının ihlâl edildiğini savunarak Cuma günü yapılacak rehine takasını durdurduğunu açıklamıştı.

Örgüt, İsrail'in Gazze'ye dönüşleri ötelediğini, Gazze'de bazı yerleri bombaladığını ve insani yardıma izin vermediğini iddia ediyor.

Bundan birkaç saat sonra ABD Başkanı Donald Trump, Hamas'ı tehdit etti ve örgütün "Cumartesi günü saat 12'ye kadar" tüm rehineleri serbest bırakmasını talep etti. Trump, aksi halde "kıyamet kopacak" dedi.

Trump, Hamas tüm rehineleri serbest bırakmazsa, İsrail'in ateşkesi iptal etmesi gerektiğini de savundu.

İsrail Başbakanı Netanyahu kabine toplantısı sonrası yaptığı açıklamada Trump'ın açıklamalarını memnuniyetle karşıladığını ifade etti.

Trump'ın açıklaması sonrasında konuşan bir Hamas sözcüsü, Trump İsrailli rehinelerin iadesini istiyorsa "her iki tarafın da saygı göstermesi gereken bir anlaşma olduğunu hatırlaması gerektiğini" söyledi.

Reuters haber ajansına konuşan Sami Ebu Zuhri, "tehdit dilinin hiçbir değeri olmadığını ve sadece meseleleri karmaşıklaştırdığını" sözlerine ekledi.

Hamas'tan üst düzey bir siyasetçi Dr. Basem Naim BBC'ye yaptığı açıklamada Hamas'ın anlaşmaya bağlı kaldığını ve "durumun düzeltilmesi halinde Cumartesi günü rehineleri teslim etmeye hazır olduğunu" söyledi.

İsrail'den gelen ilk açıklamalarda ateşkes şartlarının ihlâline dair iddialara yanıt verilmemişti.

Savunma Bakanı Israel Katz, "Hamas'ın açıklaması ateşkes anlaşmasının ihlâlidir" demişti.

Katz, orduya "Gazze'deki olası herhangi bir senaryoya karşı hazırlıklı olma" emri verdiğini söylemişti.

15 Ocak'ta imzalanan ve 19 Ocak'ta yürürlüğe giren anlaşma, karşılıklı rehine ve tutuklu takası üzerinden gerçekleşiyor.

Hamas'ın 7 Ekim 2023'te İsrail'e düzenlediği saldırıda 1200 kişi öldü, 251 kişi de rehin alındı.

İsrail'in bu saldırının ardından Gazze'de büyük bir yıkıma neden olan saldırılarında 48 bin 189 kişi öldü.

Gazze'de ateşkes 19 Ocak sabahı başlamıştı.

İsrail, Netzarim Koridoru'ndan çekildi

İsrail askerleri ateşkes anlaşması kapsamında Gazze'yi ikiye ayıran Netzarim Koridoru'ndan çekildi.

Bunun ardından binlerce Filistinli eşyalarını yükledikleri araçlarla koridoru aşarak Gazze'nin kuzeyine hareket etmeye başladı.

İsrail bu alandaki yüzlerce sivil yapıyı kontrollü patlamalarla yıkmıştı.

Netzarim Koridoru'ndan çekilme, 19 Ocak'ta yürürlüğe giren ateşkes anlaşmasının koşullarından biriydi.

Gazze'deki binaların yaklaşık üçte ikisi yıkıldı ya da hasar gördü.

Gazze'nin kuzeyinde yaşayan yaklaşık 700 bin kişi de güneydeki bölgelere göç etti. İsrail'in Gazze güneyine doğru saldırılarını sürdürmesi sonucu yüz binlerce kişi birkaç kez yer değiştirmek zorunda kaldı ve Gazze'deki insani kriz derinleşti.

Netzarim Koridoru kuzeyde yaşayanların tekrar evlerine dönmelerinin önünde bir engeldi. Yaya olarak kuzeye geçmek isteyenler sahil yolunu kullansalar da arabalarla ve eşya yüklü kamyonlarla kuzeye dönmek isteyenler Netzarim Koridoru'nda tutuluyordu.

İkinci aşama

Ateşkeste ikinci aşamanın daha zorlu bir müzakere sürecini içereceği, kalıcı ateşkesin ancak bu noktada gündeme gelebileceği tahmin ediliyor.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun 20 Ocak'taki ABD ziyareti, Donald Trump'ın "Gazze'yi devralacağız" sözleriyle bölgedeki dengeleri yeni bir krizin eşiğine getirmişti.

Trump Filistinlilerin "başka bir yere gitmesini" savunurken, ABD'nin bölgeyi "Orta Doğu'nun Riviera'sına dönüştürmeyi" üstleneceğini iddia etmişti.

Söz konusu açıklamalara Filistinlilerin yanı sıra ABD'nin müttefiklerinden de itirazlar ve tepkiler yöneltildi.