ప్రైవేటు బస్సుల ముమ్మర తనిఖీలు, ఏయే లోపాలు బయటపడుతున్నాయి?

కర్నూలులో ప్రైవేటు బస్సు దగ్ధమైన ఘటనలో 20 మంది మృతి చెందిన తర్వాత తెలుగు రాష్ట్రాల్లోని రవాణా శాఖ అధికారులు ప్రైవేటు బస్సుల తనిఖీలు ముమ్మరం చేశారు.

ఏదైనా ప్రమాదం జరిగినప్పుడే హడావుడిగా తనిఖీలు చేయటం, తర్వాత పెద్దగా దృష్టి సారించరనే విమర్శలను ఆర్టీఏ అధికారులు తోసిపుచ్చుతున్నారు.కానీ, కర్నూలు ప్రమాదం జరగడానికి ముందు ఎప్పుడు ఎక్కడ విస్తృతంగా సోదాలు చేశారని బీబీసీ ప్రశ్నించగా ఆంధ్రప్రదేశ్, తెలంగాణ అధికారులు సరైన సమాధానం చెప్పలేదు.

ఈ విషయంపై రాష్ట్ర రవాణా శాఖలో డిప్యూటీ ట్రాన్స్ పోర్ట్ కమిషనర్ (ఐటీ విభాగం) పురేంద్రను బీబీసీ సంప్రదించగా, తాను తుపాను పర్యవేక్షణ పనులలో ఉన్నానని, తరువాత సమాచారమిస్తానని చెప్పారు. ఆయన సమాచారం ఇవ్వగానే ఇక్కడ అప్‌డేట్ చేస్తాం.

ఇక ఇదే విషయమై ''పక్కాగా ఆ వివరాలు లేవు కానీ చేశాం'' అని పేరు వెల్లడించడానికి ఇష్టపడని తెలంగాణలోని రవాణాశాఖ ఉన్నతాధికారి ఒకరు అన్నారు.

రవాణా శాఖ అధికారులు నిబంధనల ప్రకారం, ఎప్పటికప్పుడు ప్రైవేటు వాహనాలతో పాటు ఆర్టీసీ బస్సుల ఫిట్‌నెస్‌ తనిఖీ చేయాల్సి ఉంటుంది.

బస్సుల ఆపరేటర్లు నిబంధనలన్నీ పాటిస్తున్నారా? ప్రయాణికుల భద్రత మేరకు ప్రామాణిక చర్యలు తీసుకుంటున్నారా, లేదా అనే విషయాలను రవాణాశాఖాధికారులు తనిఖీ చేయాల్సి ఉంటుంది.

ఏపీలో 66 బస్సులు సీజ్

కర్నూలు ఘటన తర్వాత అక్టోబర్‌ 26, 27 తేదీల్లో ఆలిండియా పర్మిట్‌ (ఏఐపీ) ఉన్న బస్సులపై స్పెషల్‌ ఎన్‌ఫోర్స్‌మెంట్‌ డ్రైవ్‌ నిర్వహించినట్లు ఏపీ రవాణాశాఖ జాయింట్‌ ట్రాన్స్‌పోర్ట్‌ కమిషనర్‌ ఎన్‌. శివరాం ప్రసాద్‌ బీబీసీకి వెల్లడించారు.

ఈ తనిఖీల్లో భాగంగా సోమవారం నాటికి వివిధ ఉల్లంఘనలకు సంబంధించి మొత్తం 371 కేసులు నమోదు చేసి 66 వాహనాలను స్వాధీనం చేసుకున్నట్లు వివరించారు.

ఆయా బస్సుల్లో ప్రధానంగా భద్రతా పరికరాల లోపాలు, అగ్నిమాపక పరికరాలు లేకపోవడం, ప్రయాణికులపేర్ల జాబితా లేకపోవడం, బస్సు ఫిట్‌నెస్‌ ధ్రువపత్రాలు సరిగా లేకపోవడం సహా పలు అవకతవకలను గుర్తించినట్లు శివరాం ప్రసాద్ తెలిపారు.

ఆయా ఉల్లంఘనలకు సంబంధించి మొత్తం రూ. 7 లక్షల మేరకు జరిమానాలు విధించామని చెప్పారు. అత్యధికంగా ఎన్టీఆర్‌ జిల్లాలో 61 కేసులు, కర్నూలు జిలాల్లో 37 కేసులు నమోదు అయినట్లు శివరాం ప్రసాద్‌ వివరించారు.

రెండు రోజుల పాటు తాము చేసిన తనిఖీల్లో ఫైర్‌ సేఫ్టీ పరికరాలే లేని 97 బస్సులను, ఎమర్జెన్సీ డోర్లు లేని 23 బస్సులను గుర్తించామని ఆయన చెప్పారు. మరో 6 బస్సుల్లో సరైన ధ్రువపత్రాలు లేవని, ప్రయాణికుల పేర్ల జాబితా లేని మరో 12 బస్సులను, డ్రైవింగ్ లైసెన్స్ లేకుండా బస్సు నడుపుతున్న ఇద్దరు వ్యక్తుల్ని గుర్తించినట్లు ఆయన వెల్లడించారు.

తెలంగాణలో 143 కేసులు

తెలంగాణలో అక్టోబర్ 25 నుంచి 27వ తేదీ వరకు చేసిన ఆకస్మిక తనిఖీల్లో 143 బస్సులపై కేసులు నమోదు చేసి, 5 బస్సులను సీజ్‌ చేసినట్టు తెలంగాణ రవాణా శాఖ జాయింట్‌ ట్రాన్స్‌పోర్ట్‌ కమిషనర్‌ రమేష్‌ వెల్లడించారు.

కేసులు నమోదైన సగానికిపైగా బస్సుల్లో కనీస అగ్నిమాపక పరికరాలు లేవని గుర్తించినట్లు తెలిపారు.

మరోవైపు హైదరాబాద్‌ నుంచి బయలుదేరే ఆర్టీసీ బస్సుల్లో పరిమితికి మించి సరుకులు, ప్రమాదకారక వస్తువులు రవాణా చేస్తున్నారన్న అంశాన్ని సీరియస్‌గా పరిగణించి తనిఖీలు చేసినట్టు హైదరాబాద్‌ ఇమ్లీబన్‌ బస్‌స్టేషన్‌లో కార్గో రవాణా అధికారి బదరీ నారాయణ బీబీసీకి తెలిపారు.

ప్యాసింజర్‌ ఆక్యుపెన్సీ లేకున్నా సరుకు రవాణాతో

కర్నూలు బస్సు ప్రమాద ఘటనతో బస్సుల్లో వస్తువుల అక్రమ రవాణా అంశం తెరపైకి వచ్చింది. ప్రమాదం జరిగిన వేమూరి కావేరి బస్సులో 400 మొబైల్‌ ఫోన్లు ఉన్న విషయాన్ని పోలీసులు గుర్తించారు.

వాస్తవానికి పండుగలు, సెలవు రోజులు, వారాంతపు రోజుల్లో తప్ప మిగిలిన రోజుల్లో ఆర్టీసీ బస్సుల్లో ప్రయాణికుల సంఖ్య తక్కువగానే ఉంటోంది.

చాలా వరకు ప్రైవేటు ట్రావెల్స్‌ బస్సులు ప్యాసింజర్ల సంఖ్యతో సంబంధం లేకుండా తిరుగుతుంటాయి.

బస్సులో సగం మంది కూడా లేకపోయినా తిరిగేస్తుంటాయి. సరుకుల రవాణానే దీనికి ప్రధాన కారణంగా గుర్తించారు.

''హైదరాబాద్‌ నుంచి వివిధ ప్రాంతాలకు నడిచే బస్సుల్లో చాలా వరకు ఎలక్ట్రిక్‌ వస్తువులు వివిధ రకాల ఉపకరణాలు, వస్త్రాలు, ఎరువులు, ఐరన్‌ పెద్ద ఎత్తున రవాణా అవుతున్నాయని గుర్తించాం. ఆ మేరకు ఇప్పుడు కట్టడి చేస్తున్నాం'' అని ఏపీ రవాణాశాఖ జాయింట్‌ ట్రాన్స్‌పోర్ట్‌ కమిషనర్‌ ఎన్‌.శివరాంప్రసాద్‌ వెల్లడించారు.

వేగ నియంత్రణపై దృష్టి

మోటారు వాహన నిబంధనల ప్రకారం, హైవేలో ప్రైవేటు బస్సులు గంటకు 80 కిలోమీటర్ల వేగంతోనే రాకపోకలు సాగించాలి.

కానీ ఒకవైపు ప్రయాణికులు, మరోవైపు పరిమితికి మించిన బరువుతో ఆయా బస్సులు గంటకు 120 కిలోమీటర్ల కంటే ఎక్కువ వేగంతో నడుస్తున్నాయి.

దీంతో అనూహ్యమైన పరిస్థితుల్లో డ్రైవర్లు వేగాన్ని అదుపు చేయలేక ప్రమాదాలు చోటుచేసుకుంటున్నాయి అని శివరాం ప్రసాద్ అభిప్రాయపడ్డారు.

ఎక్కువ బస్సు ప్రమాదాలకు అతివేగమే కారణమని, ఈ క్రమంలో దీనిపై కూడా దృష్టిసారిస్తామని చెప్పారు.

ఆయా రాష్ట్రాల పర్మిట్లపై...

ఏపీలో తిరిగే ప్రైవేటు బస్సుల్లో 70 నుంచి 80 శాతం బస్సులు నాగాలాండ్, అరుణాచల్‌ ప్రదేశ్‌, త్రిపుర వంటి ఈశాన్య రాష్ట్రాల్లో రిజిస్టర్‌ అయి ఉంటాయి.

కేంద్రప్రభుత్వం నిబంధనల మేరకు వన్‌ ఇండియా వన్‌ పర్మిట్‌లో భాగంగా ఆలిండియా టూరిస్ట్‌ పర్మిట్‌ కింద ఏ రాష్ట్రంలో రిజిస్ట్రేషన్‌ చేయించుకున్నా దేశంలో ఎక్కడైనా తిరిగేందుకు వీలు కల్పించారు.

''ఈశాన్య రాష్ట్రాల్లో పన్నులు తక్కువ కావడంతో ఏపీ, తెలంగాణకు చెందిన బస్సుల యజమానులు అక్కడ రిజిస్ట్రేషన్‌ చేయిస్తుంటారు. అయితే అలా రిజిస్ఠ్రేషన్‌ చేయించుకున్న బస్సులను స్టేజి క్యారియర్లుగా తిప్పకూడదు. కేవలం కాంట్రాక్టు క్యారియర్‌గానే తిప్పాలి.

కానీ, నిబంధనలకు విరుద్ధంగా స్టేజి క్యారియర్లుగా తిప్పేస్తున్నారు. ఇంతకు మించిన ప్రమాదం ఏంటంటే అక్కడ సరైన ఫిట్‌నెస్‌ పరీక్షలు చేయకుండానే మేనేజ్‌ చేసి పర్మిట్లు తీసుకుంటున్నారు. ఇటీవల ప్రమాదాలకు గురైన చాలా బస్సులు అక్కడ రిజిస్ట్రేషన్‌ అయినవే. అలాగే స్లీపర్‌ బస్సులకు మన వద్ద పర్మిట్లు ఇవ్వం. కానీ, స్లీపర్‌ బస్సులను ఇష్టమొచ్చినట్టుగా తీర్చిదిద్ది ఈశాన్య రాష్ట్రాల్లో పర్మిట్లు తెచ్చుకుంటున్నారు.

ప్రధానంగా సీటింగ్‌కు పర్మిషన్‌ తీసుకుని బెడ్స్‌గా మార్చేసుకుంటున్నారు. ఇవన్నీ నిబంధనలకు విరుద్ధం. ప్రయాణికులకు ప్రాణాపాయం. అందుకే ఇకపై ఆయా రాష్ట్రాల్లో పర్మిట్లు తెచ్చుకుని మన రాష్ట్రంలో తిప్పుతున్న బస్సులపై గట్టి నిఘా ఉంచుతాం'' అని బీబీసీతో ఏపీ రవాణాశాఖ డిప్యూటీ ట్రాన్స్‌పోర్ట్ కమిషనర్‌ రాజారత్నం అన్నారు.

(బీబీసీ కోసం కలెక్టివ్ న్యూస్‌రూమ్ ప్రచురణ)

(బీబీసీ తెలుగును వాట్సాప్‌,  ఫేస్‌బుక్, ఇన్‌స్టాగ్రామ్‌, ట్విటర్‌లో ఫాలో అవ్వండి. యూట్యూబ్‌లో సబ్‌స్క్రైబ్ చేయండి.)