Maxaa ka taqaan raggii Deni Saaxiibadiis ahaa ee la amray in la soo xiro?

Xeer Puntland ayaa soo saaray ruqsad lagu soo xirayo siyaasiyiin lagu eedeyay in ay ka dambeeyeen iska horimaad ka dhacay magaalada Garoowe oo dhaliyay khasaare nafeed iyo mid maaliyadeed.

Xeer ilaalintu waxay sheegtay in siyaasiyiintaas ay amniga khalkhal galiyeen.

Ragga amarkooda soo qabashada la soo saaray ayaa dhamaantood ah rag ay aad isugu dhawaayeen madaxweynaha talada haya, Siciid Cabdullaahi Deni. Madaxdaas la amray in la soo xiro ayaa dhamaantood ka soo jeeda gobolka Nugaal.

Xasan Shire Cabdi (Abgaal)

Xasan Abgaal waa wasiirkii hore ee maaliyadda ee Puntland sannadihii 2019 – 22. Wuxuu muddo dheer garab taagnaa madaxweyne Deni.

Wuxuu ka mid ahaa siyaasiyiintii aadka ula ololeeyey Deni markii uu la tartamay madaxweynihii hore ee Soomaaliya Maxamed Cabdullaahi Farmaajo 2017.

Wuxu kaloo aad ula ololeeyey Deni markii uu u tartamayey doorashada madaxtinimada Puntland 2019kii. Xasan Abgaal waxaa loo arkayey inuu ka mid ahaa raggii ugu awoodda badnaa maamulka Deni. Khilaafkoodu wuxuu dibadda u soo baxay markii uu muran ka dhashay doorashooyinka Puntland lagu wado inay Bishan gudaheeda ka dhacaan.

Maxamuud Warsame Faarax Shiddo

Maxamuud Shiddo waxay saaxib ganacsi iyo mid siyaasadeed muddo dheer oo ka badan 20 sano ahaayeen madaxweynaha Puntland Siciid Deni.

Dadka sida aadka ah ula socda siyaasadda Puntland waxay sheegaan in Shiddo uu aad ugu lug lahaa guulihii ay gaareen madaxdii soo martay xukunka Puntland (Spin doctor) sida Deni iyo Cabdiraxmaan Faroole, waxaana lagu tilmaamaa nin siyaasadda Puntland aad u fahamsan.

Maxamuud Shiddo iyo Xasan abgaal, ka sokow inay reer Nugaaleed isla yihiin, misna waa saaxiibbo tan iyo yaraantoodii wada socday oo aan kala harin. Waxay kaloo muddo ka mid ahaayeen hogaanka koox dhallinyaro ah oo gobolkaas ka jirta.

Maxamuud shiddo iyo madaxweynaha Puntland waxaa kala fogaanshahooda uu dibadda u so baxay xilligii uu Deni u tartamayey madaxweynenimada Soomaaliya 2022, markaasoo la sheego inay kala hareen. Hase yeeshee waxaa la aaminsan yahay in Shiddo wakhtigaas ka hor uu ahaa ninka ay go’aannada ugu dambeeya kala hadlaan Xasan Abgaal iyo madaxweyne Deni.

Khadar Cabdiraxmaan Faroole

Khadar Faroole waa ergayga madaxweynaha Soomaaliya u qaabilsan maalgashiga iyo ganacsiga heer caalami.

Waa nin ganacsade ah, wuxuuna ku xiran yahay Shiinaha, isagoo xiriir fiican la leh shirkado dalkaas ka jira.

Wuxuu Puntland keenay shirkadda dhistay garoonka dayaaradaha ee Garowe, wuxuuna leeyahay shirkad soo dejisa gaaska cunnada lagu karsado ee Puntland.

Wuxuu saaxib la yahay inta badan madaxdii soo martay Soomaaliya. Wuxuu kaloo ka mid ahaa dadkii madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud aadka ugu ololeeyey markii uu ku guulaystay tartanka madaxtinimada bishii May 2022.

Khadar xilka uu hayo markaas ayaa loo magacaabay, wuxuuna xumaaday xiriirka Khadar iyo Deni markii uu madmadowga soo kala dhex galay dawladda federaalka ee soomaaliya dawlad-goboleedka Puntland, kaasoo saamayn ku yeeshay xiriirka u dhaxeeyey Khadar Faroole iyo Deni.

Khadar Cabdiraxmaan Faroole waxaa dhalay madaxweynihii Hore ee Puntland Cabdraxmaan Maxamed Maxamuud (Faroole) oo hadda ah senator ka tirsan aqalka sare ee baarlamaanka Soomaaliya.

Maxamed Jaamac Faarax

Maxamed Jaamac waa nin dhallinyaro ah oo saamayn badan leh, wuxuuna aad ugu xiran yahay siyaasiyiinta Puntland.

Wuxuu galaangal badan ku leeyahay arrimaha ciidamada, isagoo xiriir la leh, saaxibna la ah saraakiil badan.

Maxaa keenay ruqsadda xarigga?

Afarta qof ee aan ka hadalnay ee la soo saaray ruqsadda xarigooda waxay ka mid yihiin siyaasiyiin uu khilaaf xagga doorashada kala dhaxeeyo madaxweynaha Puntland.

Aragtida ay qabaan ayaa dad xog-ogaal ah waxa BBC u sheegeen inay tahay in la caddeeyo qaabka loo wajahayo doorashada madaxtinimada Puntland ee lagu wado inay dhacdo bisha Janaayo ee 2024, waxayna ka cabsi qabaan in muddo kororsi uu yimaado.

Madaxweyne Deni wuxuu ku adkaysanayaa in marka hore la qabto doorashada xisbiyada ee 25 Maajo, oo lagu wado inay ka soo baxaan seddex xisbi oo kaliya, ayadoo seddexdaas xisbi ay markaas magacaabi doonaan guddi doorasho oo aan ahayn midka ku-meel-gaarka ah ee hadda ka jira Puntland, kaasoo maamuli doona doorashada Madaxweynaha ee 2024.

Amarka xarigga mas’uuliyiintan ayaa yimid markii iska hor imaad uu dhex maray dabley mucaaradka Puntland taageersan oo is hor taagay gaadiid siday agabka doorashada.