'Nukliyeerka Itoobiya keliya kuma saabsana tamarta' Heshiis dhex maray Itoobiya iyo Ruushka

Ra'iisul Wasaaraha Itoobiya Abiy Ahmed ayaa ka qeybgalay shir ku saabsan tamarta Nukliyeerka oo ka dhacay dalka Ruushka, halkaas oo uu kaga dhawaaqay in Itoobiya ay dhiseyso barnaamij tamar nukliyeer ah oo lagu kalsoonaan karo laguna daydo.

Xafiiskiisa ayaa sheegay in Itoobiya ay ka qeyb qaadaneyso barnaamijka Ruushku bilaabay ee ku wajahan horumarinta tamarta nukliyeerka.

Intii uu socday shirka "World Atomic Week" oo muddo saddex maalmood ah ka dhacay magaalada Moscow, Abiy wuxuu sheegay in Itoobiya ay sannado badan diiradda saartay tamarta nadiifta ah, islamarkaana tignoolajiyadda nukliyeerka oo aan hawada wasakhaynin ay muhiim u tahay himilooyinka Itoobiya ee tamarta nadiifta ah.

Wuxuu tusaale u soo qaatay biyo-xidheenka weyn ee "Grand Ethiopian Renaissance Dam" oo dhawaan la furay, isagoo sheegay in uu yahay calaamad cad oo muujineysa sida ay Itoobiya uga go'an tahay inay ka faa'iideysato ilo tamar nadiif ah.

"Wax ka badan toban sano ayay Itoobiya si joogto ah uga shaqeynaysay horumarinta tamarta nadiifta ah. Biyo-xidheenka weyn ee Afrika ugu weyn waa tusaale cad oo muujinaya go'aankeena," ayuu yidhi. Wuxuu intaas ku daray in Itoobiya aysan dooneyn in tamarta hadda ay haysato ku ekaato, balse ay rabto in ay kor u qaaddo awoodda tamarta iyo tayeynta nolosha shacabka, taasoo tignoolajiyadda nukliyeerka ka dhigayso arrin muhiim ah oo mustaqbalka Itoobiya ah.

Abiy wuxuu sidoo kale sheegay in Itoobiya iyo Ruushka ay sii xoojin doonaan iskaashiga ay ku leeyihiin arrimahaas. Safaaradda Ruushka ee Itoobiya ayaa sheegtay in labada dal ay ku heshiiyeen arrimo gaar ah oo la xiriira horumarinta tamarta nukliyeerka.

Waxay isku afgarteen in ay ka wada shaqeeyaan lix qodob oo muhiim ah:

Xoojinta xiriirka Itoobiya iyo Ruushka ee dhinaca tamarta nukliyeerka

Safaaraddu waxay intaas ku dartay in Abiy uu sheegay in Itoobiya diyaar u tahay in ay xoojiso xiriirka kala dhaxeeya Ruushka iyadoo la tixgelinayo is-ixtiraam, aqoon iyo iskaashi.

Tignoolajiyada nukliyeerka waxay muhiim weyn u tahay Itoobiya sababtoo ah waa il tamar lagu kalsoonaan karo oo wasakhowgeedu yar yahay.

"Tignoolajiyadda nukliyeerka waxay keentaa tamar aan wasakh badan samayn, waxay xoojisaa sugnaanta cunnada, waxay ka taageertaa dhaqaatiirta, waxayna caawisaa saynisyahannada dalkeena inay hal-abuur sameeyaan," ayuu yidhi Ra'iisul Wasaare Abiy Ahmed. "Nukliyeerka Itoobiya kaliya kuma saabsan tamarta," ayuu intaas ku daray, "waxa uu ku saabsan yahay dadkeena."

Waxaa la xusuustaa in laba toddobaad ka hor, xilligii la furayay biyo-xidheenka Grand Ethiopian Renaissance Dam, Abiy uu sheegay in taageerada Ruushka ay ku dhisi doonaan barnaamijka horumarinta nukliyeerka.

Wuxuu horey u caddeeyay in Itoobiya ay barnaamijkan u adeegsanayso ujeeddooyin nabadeed oo keliya.

Intii uu socday shirweynaha "World Atomic Week" ee ka socda magaalada Moscow, Abiy wuxuu mar kale xaqiijiyay in Itoobiya ay bilaabayso barnaamij nukliyeer ah oo nabadeed.

Wuxuu sheegay sidoo kale in Itoobiya ay barnaamijkan ku dhaqangelin doonto si masuuliyad leh.

"Barnaamijkan [nukliyeerka] waxaan u wajahnaa anagoo leh masuuliyad, qorshe taxaddar leh, heerar badbaado oo sare, iyo awood gudaha oo xooggan," ayuu yidhi.

Wuxuu hoosta ka xariiqay in tignoolajiyadda nukliyeerka ay Itoobiya uga dhigan tahay tallaabo istiraatiiji ah, gaar ahaan dhanka sirdoonka macmalka ah (AI), warshadaha, iyo hal-abuurka.

Abiy wuxuu intaas ku daray in Itoobiya, oo ah dal ay ku nool yihiin in ka badan 130 milyan oo qof, aysan sii wadan karin ku tiirsanaanta ilo tamareed kale oo keliya, ayna diyaar u tahay inay la shaqeyso Ruushka si loo dhiso barnaamijkeeda nukliyeerka.