Maxaa ka jira in Pakistan ay ku hanjabtay in ay hub Nukliyeer ah u adeegsan doonto Israel?

Muuqaal laga duubay Mohsen Rezaei, oo ahaa taliyihii hore ee Ilaalada Kacaanka Islaamiga ah ee Iran , ayaa ku baahay baraha bulshada.

Muqaalka waxa uu ku andacoonayaa in Pakistan ay sheegtay in haddii Israel ay isticmaasho hubka Nukliyeerka ay uga jawaabi doono Israel hubkooda Nukliyeerka ah.

Pakistan ayaa cambaareysay weerarka Israel balse weli ma aysan soo saarin war rasmi ah oo ku saabsan adeegsiga hubka Nukliyeerka.

Isniintii, fadhi uu yeeshay baarlamaanka Pakistan, wasiirka arrimaha dibadda Isxaaq Dar ayaa ka falceliyay muuqaalka Mohsin Rezaei.

"Tani gabi ahaanba waa mas'uuliyad darro iyo war been abuur ah, Ilaah wuxuu Pakistan ka dhigay dal Nukliyeer leh, dalal badan oo adduunka ahna way ka walaacsan yihiin arrintan," Isxaaq Dar ayaa sidaa ka hor sheegay golaha qaranka Pakistan.

Laakin awooddeenu waa mid aan ku ilaalinayno amnigeena iyo xasiloonideena," ayuu sii raaciyay. "Waxaan rabaa in aan caddeeyo in aysan jirin wax war ah oo naga soo baxay oo ah in aan doonayno in aan hubka Nukliyeerka u isticmaalno Israa'iil."

Bishii Juun 14-keedii, Wasiirka Difaaca Pakistan Khawaja Asif ayaa ku baaqay midnimada Muslimiinta oo ka dhan ah Israa'iil.

Wuxuu yiri: "Iran waan garab taaganahay, waxaana difaaci doonnaa danaha Iran ee dhammaan hay'adaha caalamiga ah, Israa'iil waxay weerartay Iran, Yemen, iyo Falastiin, haddii dalalka Islaamka aysan u midoobin, dhammaanteen waa inaan u adkeysana weerarradaas, waxaan ugu baaqayaa dhammaan dalalka Islaamka inay xiriirka u jaraan Israa'iil, Ururka Iskaashiga Islaamka waa inuu yeesho shir deg-deg ah oo ay dejiyaan istiraatiijiyad wadajir ah."

In kasta oo Pakistan ay taageero caalami ah u muujisay Iran, haddana waxaa Isniintii la sii daayay warka sheegaya in Pakistan ay xirtay xadka ay la wadaagto Iran.

"Gaadiidka isaga kala goosha Iran iyo Pakistan waxaa la joojiyay shan goobood oo kala ah Chaghi, Washuk, Panjgur, Kech iyo Gwadar," ayuu yiri Qadir Bakhsh Pirkani, oo ah sarkaal sare oo ka tirsan gobolka Balochistan ee Pakistan, sida uu u sheegay AFP.

Xitaa haddii Pakistan ay ka taageerto Iran golayaasha caalamiga ah, go'aanka ah bixinta gargaarka milatari ma noqon doono mid sahlan.

Sanadkii 2015, Pakistan ayaa diiday in ay ciidamo u dirto Yemen iyada oo Sucuudigu uu dalbaday, waxaana labada dal ka dhaxeeya xiriir aad dhow.

Halka Israa'iil loo tixgeliyo saaxiibka istiraatiijiga ah ee Mareykanka, Pakistan ma rabto inay hor istaagto Mareykanka.

Ma isku dhaw yihiin xiriir ahaan Pakistan iyo Iran

Pakistan iyo Iran waxa ay wadaagaan xuduud dhan 750 KM. Pakistaan ​​waxay u badan yihiin Sunni, halka Iran ay Shiico yihiin.

Xiriirka labada dal ayaan ahayn mid mar walba wanagsan, waxaana marar badan xiriirkooda xumeeyay xuduudka.

Pakistan ayaa taariikh ahaan xiriir dhow la leh Sacuudiga oo ay muddo dheer xafiiltan uu ka dhaxeeyay Iran.

Machadka caalamiga ah ee daraasaadka istiraatijiyadeed (IISS) ayaa warbixin ku qoray: "Kacaankii Islaamka ee Iran ka dib 1979-kii waxaa si toos ah u saameeyay xiriirka Pakistan, kacaankaas ka dib waxaa sii xoogeystay u janjeerta Iran ee ku wajahan Shiicada, si kale haddii loo dhigo, dhaqanka Shiicada ayaa noqday mid aad u caan ah, sidaas darteed, Islaamku wuxuu noqday arrin kala qaybsanaan ah."

Isla sanadkaas oo ahaa 1979-kii, Midowgii Soofiyeeti ayaa ku duulay Afgaanistaan. Taasi waxay xoojisay aqoonsiga Sunniga ee Pakistan, waxayna xoojisay isku soo dhawaanshaha Sacuudiga.

Sida laga soo xigtay machadka caalamiga ah ee daraasaadka istaraatiijiyadda, Sacuudi Carabiya ayaa markaa Pakistan ku faafisay fikradda Wahaabismka iyada oo loo marayo dugsiyo diimeed iyo siyaabo kale.

Ciidanka Pakistan ayaa door ka qaatay sugidda ammaanka Sacuudiga, waxayna taa beddelkeeda kaalmo dhaqaale ka heleen Sacuudiga.

Pakistan waa quwada kaliya ee nukliyeerka ah ee wadamada Islaamka. Markii cunaqabataynta la saaray kadib tijaabadii Nukliyeerka ee Pakistan, Sacuudi Carabiya waxay siin jirtay kaalmo dhaqaale.

1980-meeyadii, Maraykanka iyo Sacuudi Carabiya, iyagoo adeegsanaya Pakistan, waxay taageereen Mujaahidiinta Afgaanistaan ​​ee ka soo horjeeda Midowgii Soofiyeeti. Ka dib, kooxahaas waxaa ka soo baxay Talibanka Afgaanistaan ​​iyo Al-Qaacida.

"Iran iyada oo ka jawaabaysa, waxay qortay Shiicada Afgaanistaan ​​​​si ay uga dagaallamaan Ciraaq," ayuu yiri machadka caalamiga ah ee daraasaadka istiraatijiyadda. "Danta istaraatiijiyadeed ee Iran ee Afgaanistaan ​​waxay ku xiran tahay Hindiya, tani waxay yaraynaysaa kalsoonida Pakistan ee Iran."

Bishii Janaayo ee la soo dhaafay, Iran iyo Pakistan waxay bilaabeen weeraro midba midka kale. Labada dal ayaa midba midka kale ku eedeynayaa inuu taageero kooxaha argagixisada.

Pakistan iyo Israel

Sannadkii 2020, Imaaraadka, Baxrayn, Marroco, iyo Sudaan waxay go'aansadeen inay xiriir diblomaasiyadeed la yeeshaan Israa'iil.

Intaa ka hor, Masar waxay xiriir rasmi ah lama samaysay Israa'iil tan iyo 1979kii halka Urdun aysan xiriir la lahayn tan iyo 1994kii.

Balse Pakistan weli ma aqoonsan Israel. Pakistan waxay go'aankan u qaadatay inay midnimadeeda Islaamka ku ilaaliso dalalka Carabta.

Laakiin marka ay dalalka Carabta laftoodu ku sii dhowaanayaan Israa'iil, waa maxay dhibaatada Pakistan ka haysata in ay xiriir la samayso Israa'iil?

Su'aashan waxaa ka jawaabay ra'iisul wasaarihii Pakistan Imran Khan, sanadka 2020.

Wuxuu yiri: "Wax kasta oo ay sameeyaan dalal kale, mowqifkayagu waa cad yahay. Muhammad Ali Jinnah wuxuu yiri 1948-kii ma aqoonsan karno Israa'iil ilaa ay Falastiiniyiin helaan xuquuqdooda."

Dad badan ayaa aaminsan in haddii Pakistan ay aqoonsato Israa'iil uu xiriirkeeda Mareykanka uu soo hagaagayo. Laakiin naceybka Israel ee Pakistaniyiinta ayaa inta badan lagu arkaa qaab mudaaharaadyo waddooyinka ah.

Madaxweynihii hore ee Pakistan Pervez Musharaf ayaa sheegay in haddii Israa'iil iyo Falastiin ay heshiis nabadeed gaaraan, aysan wax dhibaato ah ku qabin in xiriir diblomaasiyadeed lala sameeyo Israa'iil.

Sannadkii 2005-tii, wasiirkii arrimaha dibadda ee Pakistan Khurshid Kasuri ayaa magaalada Istanbul kula kulmay Silvan Shalom. Kulanka ayaa la sheegay in uu soo agaasimay Erdogan. Kulankan ayaa dood badan ka dhaliyay Pakistan.

Silvan Shalom ayaa yiri ka dib markii uu la kulmay Khurshid Kasuri: "Wadahadaladayadu waa kuwo aad muhiim u ah, hadalkani muhiim ma ahan oo kaliya xiriirka aan la leenahay Pakistan, balse wuxuu u yahay caalamka Islaamka oo dhan, anaga iyo dhammaan dalalka Carabta Muslimka ah, waxaan diyaar u nahay inaan xiriir diblomaasiyadeed la sameyno Pakistan."

In kasta oo Israa'iil loo arko inay cadow ku tahay Pakistan, haddana caradaas laguma arag Hindiya. Sanadkii 2018, Ra'iisul Wasaaraha Israel Benjamin Netanyahu ayaa booqday India.

Intii uu safarkan ku jiray, waxa uu yiri: "Israa'iil maaha cadawga Pakistan, Pakistan-na waa in aanu cadow noo noqon".

Intaa ka dib waxaa Pakistan ka dhacay guux ku aadan in ay dib u eegis ku sameyso xiriirka ay la leedahay Israa'iil, balse Raza Rabbani, oo ahaa Guddoomiyaha Golaha Senate-ka ee Pakistan, ayaa u digay dunida Muslimka, isagoo yiri: "Isbaheysiga soo ifbaxaya ee u dhexeeya Hindiya, Israa'iil iyo Ameerika waa khatarta ugu weyn ee dunida Muslimka.