روزنگار بنگلادش - روز چهارم

بی بی سی به عنوان بخشی از برنامه های خود در مورد تغییرات آب و هوا چند خبرنگار را به بنگلادش فرستاده است. پدیده گرم شدن هوای زمین، بنگلادش را در صف مقدم مناطق آسیب پذیر قرار داده است. این خبرنگاران در قایقی که بی بی سی کرایه کرده، چند روزی روی رودخانه های بنگلادش می چرخند و از ساکنان سواحل این رودخانه می پرسند تغییرات آب و هوا و گرمایش زمین چه تاثیری روی زندگی آنها گذاشته است. سفر این خبرنگاران با توفان شدیدی که اخیرا در بنگلادش رخ داد، همزمان شده است. داریوش همایی از جمله این خبرنگاران است:

صبح زود از خواب بیدار می شوم و به طبقه بالای قایق می روم. آفتاب تازه از افق شرقی خلیج بنگال بالا آمده، اگر طوفان و آثاری که به جا گذاشته را فراموش کنی می توانی از آرامشی که در این ساعت روز اینجا حاکم است لذت ببری.

سمت چپ ما یک روستای ساحلی آسیب دیده از طوفان دیده می شود و سمت راست، جنگل دریایی یا "مانگرو" که گویی تمایل ندارد از آرامش شبانه بیدار شود. درختان ساحلی مانگرو که بخشی از تنه شان در آب است اینجا و آنجا از طوفان صدمه دیده اند، شاخه های شکسته و برگهای ریخته از سبزی آن ها کاسته است. این بزرگترین جنگل دریایی یکپارچه روی زمین است و مساحت آن بالغ بر شش هزار کیلومتر مربع می شود. از منابع موثق شنیده ام که تغییرات آب و هوا به طوفان های بیشترمنجر می شود و طوفان بیشتر تاثیرات مخربی بر جنگل های دریایی می گذارد.

بوشار، قایق مان که برای بررسی پدیده گرمایش زمین و گزارش آن کرایه کرده ایم، آرام آرام روی رودخانه بالشا به سمت جنوب می آید، به سمت دهانه خلیج بنگال. ساعتی بعد از صبحانه (اگر دست بنگالی ها بود داخل تنگ شیر روی میز صبحانه هم فلفل می ریختند) به سمت یکی از روستاهای اطراف می رویم. بارماچورا حدود ده هزار نفر جمعیت دارد. معلوم نیست طوفانی که جنوب بنگلادش را درنوردید اینجا چقدر تلفات گرفته. نمی شود به ارقامی که مردم روستا می دهند اعتماد کرد. وقتی از جوانی که می گوید طوفان یک چهارم جمعیت دهکده را از بین برده می پرسم و آیا خودش کسی از افراد فامیلش را از دست داده می گوید: نه. می پرسم آیا از کسانی که دور و بر جمع شده اند کسی را می شناسد که افراد خانواده اش را از دست داده باشد باز هم جواب "نه" است.

اما در روستایی در سمت ساحل مقابل، در اوتاری کالی یا کالی علیا، اوضاع متفاوت است.

عبدالحق از اهالی کالی علیا می گوید فقط در تکه زمین کوچکی که قبلا برنج زار بوده سه جسد زیر گل مانده ولی چون کسی از اهالی محل آن ها را شناسایی نکرده مردم ترجیح می دهند به آن ها دست نزنند. شاید این ها اجساد اهالی روستا های دیگرند که گردباد و طوفان به اینجا پرتاب کرده ست. شاهد الله یکی دیگر از اهالی کالی علیا می گوید پنج عضو خانواده اش را از دست داده اما فقط جسد دو تن از آن ها پیدا شده است.

تمام خانه ها ویران شده اند (در سواحل بنگال خانه به سازه ضعیفی گفته می شود که از چوب خیزران ساخته شده. برای سقف و دیوار ساقه های ضخیم خیزران را با طناب به هم می بندند و روی خیزران های سقف صفحه های حلبی می اندازند و محکم می کنند).

بعضی از مردم در چادر هایی که ارتش توزیع کرده جا داده شده اند و بعضی در دو سه روز بعد از طوفان دوباره با خیزران چهار دیواری هایی درست کرده و روی آن را با تکه پاره های پارچه پوشانده اند.

خسارت به کشاورزی هم اینجا محسوس تر است. زمین هایی که برنج زار بوده زیر گل رفته و امیدی به کشت امسال نیست. مردم از محل برنج توزیع شده توسط دولت و سازمان های امداد زندگی می کنند، که در اغلب موارد کافی نیست. تعدادی از روستاییان از نوع توزیع کمک ها نارضی هستند و می گویند کسانی که قوی ترند و می توانند در ازدحام بقیه را کنار بزنند کمک بیشتری می گیرند و هستند کسانی که دستشان به چیزی نمی رسد.

چند روز بعد از وقوع حادثه حالا مشکل کمبود آب آشامیدنی در بعضی روستا ها حادتر شده، بخصوص در جاهایی که چاه ها یا تلمبه ها تخریب شده اند.

گرامین، یک سازمان امداد از بنگلادش، و دولت در بعضی نقاط قرص های تصفیه آب توزیع کرده اند اما مناطق دورافتاده از این کمک ها محروم مانده اند و تعداد این قرص ها برای تصفیه آب رودخانه ایی که لاشه احشام بر آن شناور است، کافی نیست.

چاردوانی، روستایی است درست در دهانه خلیج بنگال روی رود بالشا، جایی که گردباد برای اولین بار به خشکی اصابت کرده است. اینجا مشکل آب آشامیدنی محسوس تر است و گفته می شود به دلیل استفاده از آب رودخانه بدون تصفیه آن، اسهال در حال شیوع ست. اگر چنین چیزی صحت داشته باشد باید در روز های آینده در انتظار اخباری بدی بود.