هفت سناريوی احتمالی پيش روی لبنان

جمعيتی که پليس لبنان تعداد آنها را حدود هشتصد هزار نفر برآورد کرده است، به دعوت گروه های لبنانی از جمله گروههای هوادار سوريه، در خيابان های بيروت جمع شدند تا دولت فواد سينيوره نخست وزير لبنان را وادار به کناره گيری از قدرت کنند.

دولت فواد سينيوره نيز اعلام کرده است که تسليم فشارهای ناشی از تظاهرات خيابانی نخواهد شد و تا هنگامی که پارلمان لبنان به کناره گيری نخست وزير و کابينه اش از قدرت رای ندهد، در مقام خود باقی خواهد ماند.

بدين ترتيب، لبنان وارد دور تازه ای از چالش عميق سياسی بين دو طيف هوادار و مخالف سوريه شده است که به سختی می توان چشم اندازی از سرانجام نزاع بين آنها را ترسيم کرد.

با اين همه، بحران سياسی لبنان نيز مانند هر تحول پيچيده سياسی ديگر، احتمالات بی نهايتی پيش روی خود ندارد و سرانجام آن، به سناريوهای محدودی ختم می شود که می توان در باره آنها گمانه زنی کرد.

نخستين سناريو در برابر لبنان اين است که دولت آقای سينيوره، تظاهرات خيابانی مخالفان خود را ناديده بگيرد و بدون تن در دادن به خواست آنها، در انتظار روزی بماند که مردم از ادامه تظاهرات در روزهای سرد زمستانی خسته و فرسوده شوند و اکثر آنها به خانه های خود بازگردند.

اما ناديده گرفتن تظاهرات خيابانی به دليل گستردگی آن، کار سهل و ساده ای به نظر نمی رسد بخصوص اينکه تظاهر کنندگان با حضور خود در خيابان ها، قادرند انجام وظايف عادی دستگاه دولت و زندگی روزمره مردم پايتخت را به کلی فلج کنند.

با اين حال، اگر دولت آقای سينيوره، بتواند فشارهای ناشی از فلج شدن کابينه و زندگی مردم بيروت را چندی روزی تحمل کند، امکان کاهش قابل توجه تعداد تظاهرکنندگان بالا خواهد بود.

سناريوی دوم اين است که دولت لبنان در برابر خواست رهبران مخالف تسليم شود و شرايط آنها را برای انحلال دولت و يا تشکيل دولت وحدت ملی به طوری که ائتلاف هوادار سوريه در کابينه از امکان وتوی مصوبات دولت برخوردار شود، بپذيرد.

با توجه به اينکه دولت آقای سينيوره وظيفه اصلی خود را کمک به تشکيل دادگاه بين المللی برای محاکمه متهمان به قتل رفيق حريری نخست وزير فقيد لبنان قرار داده است، احتمال تسليم آن در برابر خواست مخالفان برای به دست گرفتن سهم بزرگی از کابينه به طوری که بتوانند مانع تشکيل دادگاه بين المللی شوند، ضعيف است و حتی پذيرش انحلال کابينه و برگزاری انتخابات پارلمانی زودرس، نسبت به مورد فوق انتخاب آسانتری برای دولت آقای سينيوره است.

با ين حال، نبايد از ياد برد که به فرض برگزاری انتخابات زودرس پارلمانی در لبنان و کنترل اکثريت آن توسط حزب الله و متحدانش، دولت برآمده از آن به لحاظ به دست آوردن مشروعيت بين المللی، وضعيتی بهتر از دولت خودگردان فلسطينی تحت کنترل حماس نخواهد داشت.

سومين سناريو اين است که تظاهر کنندگان، ادامه حضور مسالمت آميز خود را در خيابان ها، بی فايده ببينند و با يورش به مقر کابينه آن را تصرف کرده و دولت را عملا ساقط کنند.

وقوع چنين رويدادی با توجه به اصرار رهبران ائتلاف ضد دولتی بر مسالمت آميز بودن تظاهرات و احتمال رويارويی تظاهر کنندگان با نيروهای امنيتی، احتمال کمی دارد، بويژه اينکه واکنش جامعه جهانی نيز نسبت به آن شديد خواهد بود.

سناريوی چهارم اين است که تظاهر کنندگان، دست به اقدامات خشونت آميز بزنند و نيروهای امنيتی نيز در مقابل به سرکوب آنها مبادرت کنند. از آنجا که تظاهر کنندگان نيروهايی منضبط به نظر می رسند و در عين حال، مشخص نيست که ارتش و نيروهای امنيتی لبنان تا چه اندازه در کنترل دولت فواد سينيوره و تا چه اندازه در کنترل اميل لحود رئيس جمهور متحد سوره در لبنان هستند، بنابراين، احتمال وقوع اين سناريو نامشخص است، هر چند که وقتی پای نظاهرات عظيم عمومی در ميان باشد، منضبط نگه داشتن همه افراد کار مشکلی خواهد بود.

پنجمين سناريو اين است که دولت هواداران خود را به تظاهرات عمومی فرا خواند و بيم از درگيری بين مخالفان و موافقان دولت و احتمال وقوع جنگ داخلی، ائتلاف مخالف را به عقب نشينی از موضع خود و بازگشت به گفتوگوهای ملی به منظور دستيابی به سهم بيشتری در دولت وادار سازد، سهمی که البته دو – سوم اعضای کابينه که امکان وتوی مصوبات دولت را دارند، نخواهد بود.

سناريوی ششم اين است که موافقان و مخالفان دولت وارد منازعه ای خشونت آميز شوند و لبنان را بار ديگر، در يک جنگ خونين داخلی غرق کنند.

هيچ جناحی در لبنان علاقه ای به يک جنگ داخلی ديگر ندارد، اما جنگ های داخلی بيش از آنکه به علاقه رهبران سياسی وابسته باشد، نتيجه بن بست های سياسی لاينحل است، از همين رو، احتمال وقوع اين سناريو را نمی توان به طور کامل نفی کرد.

هفتمين سناريو هم اين است که سازمان ملل متحد برای حل بحران سياسی لبنان وارد عمل شود. قاعدتا سازمان ملل هيچ راه حل جادويی برای حل بحران لبنان در اختيارندارد، اما با اعمال فشار و يا ارائه امتياز به حاميان خارجی مخالفان دولت، می تواند تحولات لبنان را به سمت سازش ملی سوق دهد، سازشی که ممکن است بر اساس راه حل ميانه ای برای کناره گيری همزمان اميل لحود و فواد سينيوره از مقام های خود باشد.