 | | | | | | | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
'قتل عام' ارامنه، چالشی برای ترکيه امروز | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
پس از جنگ جهانی اول ارامنه در سراسر جهان پراکنده شدند. بسياری به آمريکا، اروپای غربی و خاورميانه گريختند. با اين حال همچنان خاطرات کشتارهای زمان جنگ - آنچه آنان قتل عام يک و نيم ميليون ارمنی توسط دولت عثمانی می خوانند - برای آنان زنده بود. در دهه های 1970 و 1980 شماری از ديپلمات های ترکيه طی اقداماتی تلافی جويانه به دست ارامنه راديکال کشته شدند. در سال 1991 هنگامی که جمهوری شوروی سابق از هم پاشيد و جمهوری مستقل ارمنستان بوجود آمد، تعداد ارامنه ساکن کشورهای مختلف جهان دو برابر جمعيت خود جمهوری ارمنستان بود که بصورت يک گروه فشار قدرتمند در آمده بودند. گروه های بيشماری از ارامنه خواستار آن شدند که ترکيه به وقايع زمان جنگ اذعان کند. برخی نهادها مانند کميته ملی ارامنه در آمريکا معتقدند که بايد مسئله پرداخت غرامت نيز در نظر گرفته شود. آرام هامپاريان مدير اجرايی اين کميته می گويد: "همه چيز بايد علنی شود. يک و نيم ميليون ارمنی جان خود را از دست دادند. آنها دارايی هايی به ارزش ميلياردها دلار و نيز ميهن تاريخی سه هزار ساله خود را از دست دادند و قضاوت درباره اين جنايت بايد منصفانه باشد. البته اين که منصفانه از چه جهت موضوعی است که می شود بعدا در باره آن صحبت کرد. ولی بايد مدارکی ارائه داد که ترکيه نتواند موضوع را انکار کند. ترديدی نيست که لازم است موضوع نسل کشی ارامنه بطور منصفانه حل و فصل شود. اگر اين حقيقت را انکار کنيم مثل اين است که بگوييم می توان بدون مجازات شدن دست به نسل کشی زد. درست مثل اين است که شخصی را در يک قتل مقصر بشناسيم ولی بعد او را مجازات نکنيم."
به گفته رونالد سونی، استاد تاريخ در دانشگاه شيکاگو، مسئله نسل کشی موضوعی است که همه ارامنه ای را که در جهان پراکنده اند متحد می کند، کسانی که گرايشهای سياسی متفاوت و يا حتی مذاهب مختلف دارند. بنابراين موضوع قتل عام عاملی است که به ارامنه خارج از ارمنستان هويتی واحد می بخشد. در دو دهه گذشته ارامنه در سراسر جهان پارلمانهای کشورهای مختلف را تحت فشار قرار دادند که وقايعی را که در جريان جنگ جهانی اول رخ داده بود به عنوان نسل کشی بپذيرند. اين تلاشها تا حدودی به نتيجه رسيده است. در عين حال ترکيه تهديد کرده است که در صورت ادامه اين پشتيبانی ها مشکلات ديپلماتيک بوجود خواهد آمد. يکی از نگرانی های ترکيه اين است که چنانچه ماجراهای سال 1915 يک نسل کشی شناخته شود در آن صورت در به روی مطرح شدن تقاضاهای غرامت يا حتی ادعاهای ارضی باز خواهد شد. اکنون تلاشهای ترکيه برای عضويت در اتحاديه اروپا که مذاکرات در باره آن در ماه اکتبر امسال شروع خواهد شد به افزايش تنش ها در ارتباط با اين موضوع کمک کرده است. ولی اگر چه رسيدگی به مسئله کشتار ارامنه پيش شرط آغاز اين گفتگوها نيست برخی از سياستمداران فرانسه پيشنهاد کرده اند که در جريان مذاکرات طولانی برای عضويت ترکيه در اتحاديه اروپا اين موضوع مطرح شود. نگرانی ترکيه از اين است که ارامنه آمريکا و نيز کسانی که نمی خواهند ترکيه به اتحاديه اروپا ملحق شود دست به تحريکاتی بزنند. گندوز آکتان ديپلمات سابق ترک می گويد که اين موضوع در کنار برخی موضوعات ديگر باعث بروز نگرانی هايی شده است: "روابط با آمريکا بخوبی پيش نمی رود و آمريکا ترکيه را تحت فشار قرار داده که اينجا و آنجا امتيازاتی بدهد. هنگامی که مسئله عضويت در اتحاديه اروپا مطرح می شود تمام اين مشکلات خود را نشان می دهند. همچنين مشکل قبرس نيز مطرح است و مردم، از جمله خود من، فکر می کنند که دولت ترکيه امتيازات غير ضروری داده است. هم اکنون در ترکيه نارضايتی زيادی از رابطه اين کشور با اتحاديه اروپا، رابطه با آمريکا و مهمتر از همه مسئله ارامنه وجود دارد".
برخی از تحليلگران می گويند برخی محافل در ترکيه که با سياست های کنونی دولت در جهت دموکراتيزه شدن و عضويت در اتحاديه اروپا مخالفند در مورد مسئله ارمنستان متحد شده اند. دولت ترکيه بدون ترديد در ارتباط با مسئله "قتل عام" ارامنه و نيز پيوستن به اتحاديه اروپا تحت فشار قرار دارد. ترکيه همچنان بر اين نکته پافشاری می کند که هيچ سياست دولتی برای کشتار ارامنه وجود نداشته. در هفته گذشته ترکيه آماری را انتشار داد که حاکی از اين بود که حدود نيم ميليون ترک توسط ارامنه کشته شده اند ولی با همه اينها نشانه هايی از تغيير وجود دارد. هنگامی که عبدالله گل وزير خارجه ترکيه اخيرا در يک جلسه ويژه پارلمان اين کشور صحبت می کرد از دولتهای سراسر جهان خواست که تحت تاثير تلاشهای ارامنه خارج از ارمنستان قرار نگيرند. ولی او همچنين پيشنهاد تشکيل کميسيون مشترکی با مورخين ارمنی را داد که در مورد مسائل مورد اختلاف تحقيق کنند. اما ارامنه اين پيشنهاد را قويا رد کرده اند.
آرام هامپاريان می گويد: "آنها می خواهند زمان را برگردانند و به روزی برسانند که بتوانند در مورد اينکه آيا اتفاقات آن روز نسل کشی بوده يا نه مباحثه کنند. ولی همانطور که در مورد وقوع جنگ داخلی آمريکا، جنگ جهانی دوم، بردگی در آمريکا و يا کشتار يهوديان در دوره آلمان نازی جای بحث نيست در مورد کشتار ارامنه نيز جای بحث وجود ندارد. آنها می خواهند با کشيدن بحث به آن روزها، روزی را که مجبور خواهند شد اين نسل کشی را به رسميت بشناسند به عقب بيندازند." ولی پيشنهاد تشکيل يک کميسيون مشترک به خودی خود پيشرفتی هر چند کوچک محسوب می شود زيرا اولين بار است که ترکيه حاضر شده در مورد اين بخش از تاريخ گذشته اش بررسی هايی صورت گيرد. همچنين برای اولين بار از دو ارمنی اهل ترکيه دعوت به عمل آمد تا درباره اين مسئله در پارلمان ترکيه سخنرانی کنند. يکی از اين سخنرانان هراند دينک سردبير هفته نامه آگوس در ترکيه بود. او می گويد: "ما نبايد با متصل کردن تاريخ و سياست به يکديگر وضعيت را مشکل تر کنيم. ما بايد با سياست شروع کنيم. کشورها بايد مرزهای خود را باز کنند، يکديگر را درک کنند. ديپلماسی را شروع کنند و تنها در آن موقع است که بايد کميسيونی با شرکت دو طرف تشکيل شود تا تاريخ را بررسی کند. ولی اينکه ما بايد ابتدا تمام مشکلات تاريخی مان را حل کنيم و پس از آن به سياست بپردازيم اشتباه است." در حالی که فرايند دموکراتيزه شدن در ترکيه جريان دارد شمار فزاينده ای از مورخين و روشنفکران اين کشور موضع رسمی دولت در مورد يک چنين موضوعی را که برخی آنرا آخرين تابوی کشور می خوانند مورد سوال قرار داده اند. برخی از مردم معتقدند که بلندپروازی های ترکيه برای پيوستنش به اتحاديه اروپا موجب تسريع در روند ايجاد تغيير از داخل خواهد شد.
رونالد سونی می گويد: "به عقيده من تمايل بسياری از مردم ترکيه به اينکه با تمام شرايط لازمه به اتحاديه اروپا بپيوندند سبب می شود که هم فشار داخلی و هم خارجی به ترکيه برای حل مسئله کشتار ارامنه افزايش يابد. لازمه پيوستن به اتحاديه اروپا بازکردن مرزها و پايان دادن به نقض حقوق بشر و رعايت شرايط ديگر است. من هميشه گفته ام که بجای اينکه ارامنه تلاش کنند اول نسل کشی ارامنه مورد قبول قرار گيرد و اميدوار باشند که بعدا ترکيه بصورت يک جامعه دموکراتيک باز در آيد، بايد اول اميدوار باشيم که ترکيه به يک جامعه دموکراتيک باز درآيد زيرا در آن صورت ترک ها آنچه را که در گذشته واقعا اتفاق افتاده آسان تر خواهند پذيرفت." امروزه جمهوری ارمنستان با مشکلات اقتصادی روبروست و شديدا به کمکهای خارجی نيازمند است. اگرچه ارمنستان می گويد که می خواهد ترکيه به وقايع جنگ جهانی اول اذعان کند ولی نگرانی های ديگری هم دارد از جمله مسدود بودن مرزهای اين کشور با آذربايجان و ترکيه از دهه 1990 بدنبال جنگ با آذربايجان بر سر قره باغ عليا، که شديدا به ارمنستان لطمه زده است. هراند دينک می گويد ارامنه مقيم خارج می توانند از طريق راه های عملی تر به ارمنستان کمک کنند: "اگر ارامنه ای که در گوشه و کنار دنيا پراکنده اند بجای اينکه تمام توجه خود را بر مسئله کشتار ارامنه متمرکز سازند سعی در بهتر کردن وضعيت ارمنستان و توسعه آن داشته باشند به نظر من اين روش بمراتب بهتری برای برخورد با تاريخ و نيز زمان حال است." امسال ارامنه سراسر جهان برای برپايی مراسم سالگرد وقايع 24 آوريل جمع می شوند، زمزمه هايی در باره تغيير وضع شنيده می شود ولی هر دو طرف برای اينکه نفرت عميقی را که از يکديگر دارند از بين ببرند بايد راه درازی بپيمايند و همه کسانی که جرئت می کنند از ميانه روی و گفتگو سخن بگويند احتمالا با واکنش خصمانه روبرو خواهند شد. |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
اين صفحه را برای دوستان خود بفرستيد
صفحه بدون عکس
روابط با آمريکا بخوبی پيش نمی رود و آمريکا ترکيه را تحت فشار قرار داده که اينجا و آنجا امتيازاتی بدهد. هنگامی که مسئله عضويت در اتحاديه اروپا مطرح می شود تمام اين مشکلات خود را نشان می دهند. همچنين مشکل قبرس نيز مطرح است و مردم، از جمله خود من، فکر می کنند که دولت ترکيه امتيازات غير ضروری داده است. هم اکنون در ترکيه نارضايتی زيادی از رابطه اين کشور با اتحاديه اروپا، رابطه با آمريکا و مهمتر از همه مسئله ارامنه وجود دارد
