مهرداد فرهمند

	حماس علاوه بر حمايت ايران، از پشتيبانی سوريه نيز برخوردار است و برخی رهبران آن در سوريه مستقرند

دليل اين سکوت را از حميد احمدی، استاد علوم سياسی در دانشگاه تهران و حسن فحص روزنامه نگار عرب و نويسنده روزنامه عربی الحيات در تهران پرسيديم که روابط ايران با جهان عرب را دنبال می کنند.

آقای احمدی دليل اين سکوت را در دشواريهای می بيند که ايران در منطقه با آنها روبروست و معتقد است که در شرايطی که ايران دچار مسائل پيچيده ای در روابط خارجی خود است، مسائل داخلی فلسطينيان از آن چنان اولويتی برای ايران برخوردار نيستند که با ورود به آنها مسائل را پيچيده تر کند و با واکنشهای سختی مواجه شود.

به دليل اينکه ايران حامی سنتی حماس به شمار می رود، برخی ايران را متهم می کنند که با حمايت از يکی از دو طرف درگير در سرزمينهای فلسطينی، در واقع به بحران جاری در اين سرزمينها دامن می زند.

گفتگو با حسن فحص، روزنامه نگار عرب در تهران

گفتگو با حميد احمدی، استاد علوم سياسی دانشگاه تهران

اما حسن فحص می گويد ايران درگيری در اين سرزمينها را به سود خود نمی بيند و بر خلاف اتهاماتی که عليه ايران مطرح می کنند، دولت جمهوری اسلامی با اينکه در ظاهر خاموش است اما در واقع به دنبال فراخواندن طرفهای درگير به سازش و آرامش است.

ايران به دنبال ادامه و گسترش درگيری در سرزمينهای فلسطينی نيست و متوجه است که اين درگيريها در نهايت به سود اسرائيل و به زيان ايران خواهد بود، قدرتهای جهانی نيز به اين موضوع آگاهند   حميد احمدی

به گفته وی، ايران نگران است که ادامه درگيری جاری در سرزمينهای فلسطينی باعث گسترش آن به لبنان شود که خود دچار درگيری درونی است و ايران خواهان گسترش درگيری ميان اين جناحها نيست و از سوی ديگر، اين درگيری می تواند به تحقق آنچه مقامات ايران، طرح آمريکا در خاورميانه می دانند کمک کند و به سود آمريکا و اسرائيل تمام شود.

طرح آمريکا از ديد مقامات ايرانی اين است که نيروهای سياسی جهان اسلام روياروی هم قرار گيرند و يکديگر را تضعيف کنند که بدين ترتيب، نيروهای هوادار ايران در منطقه نيز تضعيف می شوند و ايران در انزوای بيشتر قرار می گيرد.

کسانی که به دامن زدن ايران به بحران در سرزمينهای فلسطينی اعتقاد دارند، اين بحران را با بحران عراق مقايسه می کنند که از ديد آنان، به سود ايران تمام شده است، چراکه باعث گسترش حوزه نفوذ ايران در خاورميانه شده و برگه هايی برای بازی با غرب به دست ايران داده است.

اما حسن فحص می گويد که ايران اگرچه از نفوذ در گروههای فلسطينی به عنوان برگه هايی در جهت تأمين منافع خود نيز استفاده می کند اما در عين حال خواهان تبديل شدن اين برگه ها به مشکل برای خود نيست.

به گفته وی، ادامه درگيری ممکن است به زيان حماس تمام شود، چراکه اگر حماس همچنان بخواهد باريکه غزه را در تسلط خود نگه دارد، هم در اداره اين منطقه با دشواری مواجه خواهد شد، و هم اينکه دولتهای عرب حمايت از تشکيلات فلسطينی را که در مسائل مربوط به صلح خاورميانه، شريک آنان است رها نخواهند کرد تا به حمايت از حماس بپردازند و بدين ترتيب حماس در انزوايی فروخواهد رفت که به ضعف آن خواهد انجاميد.

به گفته آقای فحص، ادامه تسلط حماس بر باريکه غزه آينده تاريکی برای موجوديت دولت خودگردان فلسطينی رقم خواهد زد و حتی قابليت آن را دارد که اسرائيل را برای هميشه از دست فلسطينيها راحت کند و باعث شود آن گونه که دو سال پيش در طرحی پيشنهاد شده بود، باريکه غزه تحت حاکميت مصر درآيد و کرانه باختری کنفدراسيونی با اردن تشکيل دهد و بدين ترتيب دولت مستقل فلسطينی هيچگاه تحقق پيدا نکند.

برخی از ديگر کشورهای دخيل در مسائل سرزمينهای فلسطينی می کوشند تا با دامن زدن به بحران در اين سرزمينها به منظور مقابله با فشارهای سياسی که از جانب قدرتهای جهانی بر آنها وارد می شود استفاده کنند   حسن فحص

حميد احمدی نيز می گويد در شرايطی که برخی از عملکردهای حماس در حمله به پايگاههای جنبش فتح در سرزمينهای فلسطينی ابراز نارضايتی طبعاً ممکن است باعث نارضايتی افکار عمومی بخشی از مردم فلسطين باشد، اينکه اينجا و آنجا گفته شود ايران در اين درگيری از حماس حمايت می کند به سود ايران نيست و در نتيجه به نظر می رسد ايران به دنبال ادامه و گسترش درگيری در سرزمينهای فلسطينی نيست و متوجه است که اين درگيريها در نهايت به سود اسرائيل و به زيان ايران خواهد بود.

آقای احمدی اعتقاد دارد که قدرتهای جهانی نيز به عدم تمايل ايران به دامن زدن به درگيری در سرزمينهای فلسطينی آگاهند.

تفاوت رويکرد ايران با سوريه

حماس علاوه بر حمايت ايران، از پشتيبانی سوريه نيز برخوردار است و برخی رهبران آن در سوريه مستقرند.

حسن فحص با تأکيد بر اينکه ايران خواهان ادامه درگيری حماس و جنبش فتح نيست و در جهت پايان اين درگيری می کوشد، بی آنکه نامی از سوريه ببرد، اعتقاد دارد که برخی از ديگر کشورهای دخيل در مسائل سرزمينهای فلسطينی می کوشند تا با دامن زدن به بحران در اين سرزمينها به منظور مقابله با فشارهای سياسی که از جانب قدرتهای جهانی بر آنها وارد می شود استفاده کنند.

وی از جمله ريشه های درگيری جاری در سرزمينهای فلسطينی را دخالت برخی از فرماندهان نظامی و سياسی حماس در خارج از اين سرزمينها می داند که به گفته وی، انحصارطلبند و نمی خواهند جنبش فتح را در قدرت با خود شريک کنند و بدين ترتيب با توافق و سازش با فتح مخالفت می ورزند و از آغاز نيز با تشکيل دولت وحدت ملی در سرزمينهای فلسطينی که فتح هم در آن حضور داشته باشد مخالف بوده اند.

شاهد ديگری که برای عدم دخالت ايران در درگيريهای سرزمينهای فلسطينی ارائه می شود، برحذر بودن سازمان جهاد اسلامی فلسطين از اين درگيريهاست، سازمانی که بيش از حماس از پشتيبانی ايران برخوردار است و گفته می شود به توصيه ايران نيروهای خود را از ورود به درگيری برحذر داشته است.