صادق صبا
تحليلگر مسائل ايران در بی بی سی

دوراهی ايران بر سر پذيرش طرح هسته ای روسيه

ديپلماتهای غربی گفته اند که حاضرند در صورت پذيرش طرح روسيه از سوی ايران موضوع ارجاع پرونده هسته ای اين کشور به شورای امنيت سازمان ملل متحد را که قرار بود در اجلاس آژانس درباره آن تصميم گيری شود به تعويق بياندازند.

طبق پيشنهاد روسيه، مراحل اوليه غنی سازی اورانيوم در ايران صورت می گيرد ولی مرحله حساس آن به روسيه منتقل می شود.

به نظر می رسد جمهوری اسلامی در مورد پذيرش طرح روسيه با دوراهی روبرو شده است زيرا رد يا قبول آن هريک می تواند تبعات سنگينی برای نظام داشته باشد.

مقامات ايران تاکنون به طور رسمی اين پيشنهاد را رد نکرده و صرفاً گفته اند که روسيه اصلاً طرح مدونی ارائه نداده است ولی موقعی که در مقابل اين پرسش خبرنگاران قرار گرفتند که درهر صورت نظرشان درباره اين طرح چيست، واکنشهای متفاوتی نشان داده اند.

بعضی از آنان تأکيد کرده اند که هدف ايران اين است که کليه مراحل چرخه توليد سوخت هسته ای و از جمله غنی سازی اورانيوم درداخل کشور صورت گيرد ولی بعضی از مسئولان نرمش بيشتری نشان داده و گفته اند که ممکن است جمهوری اسلامی برای اعتمادسازی اين طرح را بپذيرد.

از سوی ديگر گزارش های رسيده از ايران حاکی است که رهبری جمهوری اسلامی از سوی چهره های بانفوذی در درون نظام تحت فشار قرار گرفته که برای جلوگيری از وارد شدن صدمات احتمالی به کشور برای بحران هسته ای هرچه سريعتر راه حلی پيدا کند.

ولی کاملاً آشکار است که تصميم گيری نهايی در مورد طرح پيشنهادی روسيه برای روحانيون حاکم بر ايران بسيار دشوار شده است.

پذيرش پيشنهاد روسيه عملاً به معنای آن است که بخش مهم غنی سازی اورانيوم به خاک روسيه منتقل می شود و قبولاندن اين طرح به افکار عمومی ايران و بخصوص به نيروهای حزب اللهی و طرفداران تندروی حکومت کار ساده ای نيست.

تمام شعارهای جمهوری اسلامی بخصوص در دوره رياست جمهوری محمود احمدی نژاد اين بوده که در قضيه هسته ای نبايد به هيچوجه سازش کرد.

ولی از سوی ديگر رهبران جمهوری اسلامی می دانند که در گوشه تنگی گير کرده اند و راه فراری برای آنان متصور نيست مگر آنکه از بعضی از مواضع خود عقب نشينی کنند.

طرفداران راه حل مسالمت آميز پرونده هسته ای در درون حاکميت استدلال می کنند که در وضعيت دشوار کنونی که اجماعی نسبتاً جهانی عليه فعاليت هسته ای ايران ايجاد شده تنها چاره واقعی برای کاهش بحران، پذيرش طرح روسيه است.

هم اکنون آمريکا و اروپا نيز طرح روسيه را پذيرفته اند و بنابراين مقدمات راه حلی همه جانبه که مورد قبول بازيگران اصلی اين صحنه باشند فراهم شده است.

طبق گزارشها، اروپاييها پيشنهاد کرده اند که اگر پاسخ ايران به طرح روسيه مثبت باشد، حاضرند که حدود دوهفته ديگر با مقامات ايران گفتگوهای جديدی آغاز کنند.

حتی گزارش شده که اروپا حاضر است برای جلب نظر جمهوری اسلامی از خواست قبلی خود مبنی بر توقف فعاليت هسته ای در تأسيسات فراوری اصفهان به عنوان شرط آغاز مذاکرات صرف نظر کند.

در چنين وضعيتی احتمالاً فشار داخلی به رهبری جمهوری اسلامی افزايش می يابد که اين فرصت را از دست ندهد.

طرفداران قبول طرح روسيه بخصوص استدلال می کنند که اگر اين پيشنهاد رد شود جمهوری اسلامی تنها حامی مهم خود در اين بحران را از دست خواهد داد و مسکو نيز به غرب خواهد پيوست.

برخی از صاحبنظران معتقدند که رهبری جمهوری اسلامی برای حفظ حکومت اسلامی نهايتاً در قضيه هسته ای عقب نشينی می کند.

آنها می گويند بعضی از امتيازاتی که در دوره محمود احمدی نژاد به آژانس بين المللی انرژی اتمی داده شده و از جمله اجازه دادن به مصاحبه با چند مقام ارشد فعال در برنامه های هسته ای در دوره خاتمی سابقه نداشته است.

ولی از سوی ديگر محافظه کاران در تبليغات خود برنامه هسته ای را چنان به موضوعی حيثيتی تبديل کرده اند که کار خود را برای مصالحه با غرب در اين باره بسيار دشوار کرده اند.