صادق صبا تحليلگر مسائل ايران در بی بی سی

آيا حکومت جمهوری اسلامی با توجه به تبليغات گسترده سال های اخيرش مبنی بر دفاع از حق فعاليت های هسته ای می تواند به ناگاه عقب نشينی کند و به خواسته غرب تن در دهد؟

حميد رضا آصفی، سخنگوی وزارت امور خارجه، در گفتگوی خود با خبرنگاران در تهران افزود که مذاکرات هفته جاری بين وزيران امور خارجه سه کشور اروپايی (آلمان، فرانسه و بريتانيا) و مسئولان عاليرتبه پرونده هسته ای جمهوری اسلامی يک فرصت نهايی است برای اين که معلوم شود که آيا دو طرف می توانند از طريق گفتگو اختلافات خود را برطرف کنند. قرار است اين مذاکرات به احتمال زياد در روز چهارشنبه در ژنو برگزار شود.

اظهارات سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی آميزه ای است از ياس و نا اميدی برای حل مسالمت آميز بحران هسته ای ايران و ادامه تهديد ها که اگر مذاکرات هسته ای به شکست کامل بيانجامد، غرب بيش از جمهوری اسلامی زيان خواهد ديد.

آقای آصفی و مقامات ديگر ايران مذاکرات روز چهارشنبه با وزيران امور خارجه سه کشور اروپايی را آخرين فرصت برای حل ديپلماتيک پرونده هسته ای کشور می دانند.

سخنگوی وزارت امور خارجه ايران تاکيد کرد که ايران در اين جلسه حرف و طرح جديدی برای ارائه ندارد و صرفا می خواهد بشنود که اروپايی ها چه حرفی دارند.

ظاهرا آخرين پيشنهاد ايران برای از سرگيری مرحله ای غنی سازی در سطح محدود نيز که تهران اميدوار بود با استقبال اروپايی ها روبرو شود، از سوی آنها رد شده است.

سخنگوی وزارت خارجه ايران افزود که جمهوری اسلامی ديگر سياست بهانه جويی و اتلاف وقت را نمی پذيرد و می خواهد که مذاکرات ژنو، مسايل را روشن کند.

آقای آصفی تاکيد کرد که اگر پرونده ايران به شورای امنيت برود، اروپا بيش از همه زيان خواهد ديد و به سه کشور اروپايی ياد آور شد که در آن صورت بحرانی ايجاد خواهد شد که اروپايی ها هيچ کنترلی بر آن نخواهند داشت.

هشدار ايران آقای آصفی در عين حال تاکيد کرد که اگر پرونده ايران به شورای امنيت برود، اروپا بيش از همه زيان خواهد ديد و به سه کشور اروپايی ياد آور شد که در آن صورت بحرانی ايجاد خواهد شد که اروپايی ها هيچ کنترلی بر آن نخواهند داشت

او اروپا را تهديد کرد که اگر مذاکرات به شکست بيانجامد در آن صورت ايران تعهدی را احساس نمی کند و بر اساس تصميمات يکجانبه فعاليت های هسته ای را آغاز خواهد کرد.

اين سخنان و اظهارات مقامات اروپايی و تحليلگران غربی در روزهای اخير نشان می دهد که مذاکرات روز چهارشنبه در ژنو سرنوشت ساز است.

همانطور که مقامات ايران از خود سرسختی نشان می دهند، اروپايی ها نيز متقابلا می گويند که آنها به هيچوجه نمی پذيرند که جمهوری اسلامی بتواند فعاليت های غنی سازی را ادامه دهد.

تحليلگران غربی معتقدند که در روز چهارشنبه وزيران امور خارجه اروپا ممکن است برای ترغيب ايران به ادامه مذاکرات برخی امتيازهای جديد را مطرح کنند ولی آنها به هيچوجه حاضر نيستند در مورد خواست اصلی خود يعنی توقف دائمی غنی سازی در جمهوری اسلامی عقب نشينی کنند.

ظاهرا کشورهای اروپايی با آمريکا توافق کرده اند که در مقابل پشتيبانی واشنگتن از مذاکرات هسته ای اروپا با ايران آنها هرگز از اين خواسته کوتاه نيايند.

برخی از صاحب نظران معتقدند که ممکن است طرح موضوع غنی سازی اورانيوم ايران در روسيه نيز تاکتيک جديدی است از سوی اروپا برای ترغيب ايران به ادامه مذاکرات تا پايان انتخابات رياست جمهوری ايران در اواخر خرداد ماه.

با توجه به بی حاصل بودن حدود دوسال مذاکرات هسته ای بين ايران و اروپا و سخنان تهديد آميز دو طرف در هفته های اخير، بعضی از صاحب نظران وضعيت کنونی رابطه ايران و اروپا را به اين گونه تشبيه کرده اند که گويا دو اتوموبيل با سرعت زياد به سوی يکديگر در حرکت اند و اگر يکی از آنها عقب نشينی نکند، آنها با شدت به هم برخورد می کنند.

تصميم اروپا ظاهرا اروپا تصميم نهايی خود را مدتهاست که گرفته و به هيچوجه نمی خواهد جمهوری اسلامی فعاليت های غنی سازی را ادامه دهد و به توانايی ساخت بمب اتم دست يابد. بنابراين احتمال عقب نشينی اروپا در اين باره کمتر محتمل است

پرسش اساسی که در اين وضعيت مطرح می شود اين است که کدام طرف احتمال بيشتر دارد که عقب نشينی کند.

ترديدی وجود ندارد که اروپا می خواهد بحران هسته ای ايران را ازطريق ديپلماتيک حل کند و به همين دليل وقت زيادی را روی اين موضوع صرف می کند. شايد همانطور که آقای آصفی گفته اروپا نيز مطمئن نيست که اگر پرونده ايران به شورای امنيت برود، چه سرنوشتی خواهد داشت.

ولی در عين حال ظاهرا اروپا تصميم نهايی خود را مدتهاست که گرفته و به هيچوجه نمی خواهد جمهوری اسلامی فعاليت های غنی سازی را ادامه دهد و به توانايی ساخت بمب اتم دست يابد.

بنابراين احتمال عقب نشينی اروپا در اين باره کمتر محتمل است. به خصوص که بين قدرت های اصلی اروپا و آمريکا برخلاف بحران عراق در دوسال پيش در اين باره اتفاق نظر وجود دارد.

با توجه به اين اجماع نسبتا جهانی در مورد خطر فعاليت های هسته ای در جمهوری اسلامی، قدرت مانور ايران برای ادامه سياست های کنونی اش اندک است.

بعضی از تحليلگران معتقدند که مقامات جمهوری اسلامی به رغم تهديد های اخيرشان راهی ندارند جز آنکه از مواضع سرسختانه خود تدريجا عقب نشينی کنند.

رهبران ايران به هيچوجه نمی خواهند که پرونده ايران به شورای امنيت ارجاع شود و تحريمهای بين المللی عليه کشور وضع شود و حتی شورای امنيت برخی اقدامات تندتر را عليه جمهوری اسلامی تجويز کند.

ولی آيا حکومت جمهوری اسلامی با توجه به تبليغات گسترده سال های اخيرش مبنی بر دفاع از حق فعاليت های هسته ای می تواند به ناگاه عقب نشينی کند و به خواسته غرب تن در دهد؟ اين پرسش مهمی است که احتمالا ذهن رهبران ايران را در هفته های سرنوشت ساز آينده شديدا به خود مشغول خواهد کرد.