اعتراضات خوزستان؛ بی‌آبی، و 'ممد نبودی'

عید قربان است و ایام ذی‌الحجه، اما خوزستان بیشتر حال و هوای محرم دارد و برای بسیاری یادآور عاشورا و تاسوعا است. وقتی آب نیست زندگی در گرما و بی‌آبی جهنمی می‌شود که هر عیدی در آن گم می‌شود. آب دادن به گوسفند و سایر حیوانات و هورالعظیم که جای خود دارد.

فعلا قربانی این کم‌آبی، مردم خوزستان‌اند که برای پر کردن دبه‌ای آب، باید دنبال تانکر بدوند تا در میان هجوم مردم و صف طولانی آب، چند لیتری به آنها برسد و چه بسیارند کسانی که خدا خدا می‌کنند آب تانکر تمام نشود تا آنها هم ظرف‌شان را پرکنند و در این میان زنان و کودکان سالخورده‌هایی هستند که دست خالی به خانه برمی‌گردند یا توان بلند کردن یک دبه ۲۰ لیتری آب را ندارند و کسانی که دست‌شان به دهن‌شان می‌رسد یا از سر ناچاری در برخی شهرها مثل هویزه و دشت آزادگان، در صف‌های طولانی آب‌فروشی می‌ایستند تا آب بخرند.

ممد!کاش بودی و می‌دیدی

این روزها، خوزستان را با دوران جنگ مقایسه می‌کنند. مداوم گفته می‌شود مردم این استان در دوران جنگ ایران و عراق در خط مقدم جنگ بودند و نوحه معروف "ممد نبودی ببینی شهر آزاد گشته" در جریان آزاد سازی خرمشهر را بسیار تکرار می‌کنند.

مشکلات خوزستان تازگی ندارد. هربار مشکلی در این استان بوجود می‌آید پای "ممد نبودی" هم به ماجرا باز می‌شود. با گذشت بیش از ۳۰ سال از جنگ، شهرهای این استان همچنان با مشکلاتی مثل بازسازی، فقر، بیکاری و اشتغال روبرو هستند. اعتراض‌های کارگران هفت تپه نیشکر خوزستان و اعتصاب‌های اخیر کارگران شرکت نفت، گاز و پتروشیمی این استان نمونه‌ای از این مشکلات است که آتش اعتراض و انتقاد علیه دولت مرکزی را هرازگاهی شعله‌ور می‌کند.

اما موضوع قطع آب آشامیدنی و کشاروزی و بحران کم آبی خوزستان تازگی ندارد.

در جریان اعتراض‌های خردادماه سال گذشته در غیزانیه که یکی از بخش‌های شهرستان اهواز است، اعلام شد که این منطقه با ۸۳ روستا و ۲۵۰ هزار نفر، از اول انقلاب با مشکل آب آشامیدنی روبرو است.

معترضان جاده‌ اصلی اهواز به رامهرمز را بستند و نیروهای امنیتی با گلوله‌های ساچمه‌ای به روی آنها شلیک کردند و شماری از معترضان را زخمی و بازداشت کردند و مسوولان وعده دادند که پروژه آبرسانی به این منطقه ر ا در دو هفته تکمیل می‌کنند. استاندار خوزستان اذعان دارد که آب ۷۰۲ روستای این استان از طریق تانکر تامین می‌شود و امروز وعده داده که در طول یک سال مشکل این روستاها حل می‌شود. منتقدان استان خوزستان دولت مرکزی را متهم می‌کنند که حکومت به عمد چنین سیاست‌هایی را در پیش می‌گیرد تا مردم منطقه مهاجرت کنند و ترکیب جمعیتی منطقه تغییر کند. انتقادی که حکومت رد می‌کند اما روز گذشته محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهور سابق، در یک پیام ویدئویی از یک "طرح امنیتی" برای "عدم توسعه متوازن" در این استان سخن گفت. رئیس جمهور سابق ایران گفته شورای عالی امنیت ملی ایران پس از جنگ طرحی را تصویب کرده بود تا مانع هرگونه سرمایه‌گذاری در خوزستان شود و طراحان آن می‌خواسته‌اند به گفته آقای احمدی‌نژاد مانع جنگ مجدد شوند احتمالا تصور براین بوده که توسعه خوزستان برای حکومت مرکزی می‌تواند دردسر ساز باشد. شورای امنیت ملی هنوز به این اظهارات واکنشی نشان نداده‌است.

واکنش رسانه‌ها و مقام‌های دولتی

در جریان اعتراض‌های یک هفته اخیر برخلاف اعتراض های گذشته در ایران، مقام‌ها و رسانه‌های نزدیک به حکومت تلاش کردند هم اخبار اعتراض‌ها را کنترل‌شده، منتشر کنند و هم با معترضان همدردی کنند. به نظر می‌رسد همزمان با زبان نرم و همدلانه با معترضان، چاشنی برخورد خشن نظامی و امنیتی نیز در دستور کار حکومت قرار دارد.

براساس ویدیوهایی که منتشر شده بارها صدای معترضان به گوش می‌رسد که می‌گویند اعتراض ما مسالمت‌آمیز و برای بی‌آبی است و چرا با گلوله جواب می‌دهید؟ استفاده از گاز اشک‌آور و شلیک گلوله در ویدیوهای منتشره در شبکه‌های اجتماعی به چشم می‌خورد.

خبرگزاری فارس امروز در گزارشی با عنوان "اعتراض مردم چند شهر خوزستان به کمبود آب شرب و کشاورزی "نوشته " تعدادی از اهالی" حمیدیه، شادگان، سوسنگرد و منطقه زرگان اهواز با اعلام نارضایتی از وضعیت موجود، نسبت به عدم تامین حق‌آبه تالاب‌ها و رودخانه‌ها و همچنین پروژه‌های انتقال آب کارون ابراز نگرانی کردند..

و در خط پایانی گزارش گفته شده "طلاب و روحانیون اهوازی نیز صبح شنبه درخصوص مشکلات بی‌آبی در حوزه علمیه زرگان تجمع مطالبه‌گری برگزار می‌کنند".

برخلاف اعتراض‌های آبانماه سال ۹۸ که در بیش از صد شهر ایران رخ داد و رسانه‌ها بسیار محدود به آن پرداختند، اما اعتراض‌های آبی خوزستان در بعضی از مطبوعات، نمود پررنگی دارد.

روز گذشته روزنامه شهروند تمام صفحه‌اش را با تیتر "گورالعظیم" به مساله کم آبی در خوزستان و هورالعظیم داده و اعتراض‌های استان را در ذیل این مطلب نوشته و مشکل را در مجموعه‌ای از مشکلات ساختاری و مدیریتی دیده‌است.

روزنامه جوان نزدیک به سپاه پاسداران تیتر دوم روزنامه را به این موضوع اختصاص داده و از ورود سپاه پاسداران به بحران بی‌آبی و "جبران کم‌کاری" در استان خبر داده و نوشته "بی‌تدبیری برخی مدیران دولتی در حل مشکلات خوزستان، پای جهادی‌ها را به این استان باز کرد. در راستای مسئولیت‌های اجتماعی و رسالت محرومیت‌زدایی سپاه پاسداران، این نهاد و همچنین بنیاد مستضعفان در روز‌های اخیر به حل مشکلات خوزستان ورود کردند".

این روزنامه در ادامه نوشته با دستور فرماندهی کل سپاه پاسداران، "قرارگاه محرومیت زدایی سپاه" برای رفع تنش آبی در مناطق محروم خوزستان به کمک دولت آمده است.

روزنامه آفتاب یزد نزدیک به اصلاح‌طلبان، تیتر دومش را به همین موضوع اختصاص داده و نوشته "خوزستان یک شبه دچار این همه معضل نشده است که بتوان آن را یک شبه درمان کرد". این روزنامه نوشته از دولت سازندگی تا به امروز و نمایندگان ادوار مجلس در بحران خوزستان "مقصرند".

روزنامه آرمان ملی نیز نوشت " دلاوران دیروز فقط آب می‌خواهند؛ همین" و با بازنشر توئیت سعید حجاریان فعال اصلاح‌طلب نوشت "در جنگ هشت‌ساله برسر خاک، خوزستانی‌ها مقابل گلوله‌های روبرو ایستادند اما الان بر سر آب به گلوله‌های پشت‌سر فکر می‌کنند".

در این میان روزنامه‌های کیهان، شرق و ایران در صفحه نخست‌شان توجهی به اعتراض‌های خوزستان نکردند و تیتر برجسته‌ای اختصاص ندادند.

به نظر می‌رسد در این اعتراض‌ها حکومت تلاش کرده فرمان اعتراض‌ها را تحت کنترل خودش در آورد و مانع از شعله‌ور شدن این اعتراض‌ها به سایر استان‌ها شود و خودش را همسنگ معترضان قرار داده‌است و اکثر روزنامه‌های نزدیک به حکومت تلاش کردند مشکل را به گردن دولت حسن روحانی و ناکارآمدی او بیندازند چنانکه در روزنامه وطن‌امروز، روز دوشنبه با تیتر "بحران میراث روحانی" مشکلات خوزستان را به مدیریت دولت گره زد.

"دشمن" در پشت بحران آب

در بحران بی‌آبی خوزستان علاوه بر دولت که "گوشت قربانی" می‌شود "دشمن" خارجی ،" رسانه‌های معاند" و " گروه‌های تجزیه‌طلب" به عنوان عاملان اصلی گسترش اعتراض‌های به شهرهای خوزستان یاد می‌شود.

خبرگزاری فارس رسانه نزدیک به سپاه پاسداران در دو گزارش با اشاره به کشته شدن دو مامور نظامی در بندر ماهشهر توسط " اغتشاشگران"، ویدیو منتشره درباره تیراندازی نیروی انتظامی به مردم را تائید کرده و پرسیده "اگر این اعتراضات مردمی است و مطالبه‌گرایانه است اولا چرا تنها در شب برگزار می‌شود و مهمتر اینکه چرا ناجا در مواردی مجبور به تیراندازی می‌شود؟"

این خبرگزاری با بازنشر فیلم‌های تیراندازی در دزفول و کوی علوی و شلنگ‌آباد (اهواز) آن را به گروه‌های تجریه طلب نسبت می‌دهد و می‌نویسد: "بخشی از این اسلحه‌ها مربوط به گروهک تروریستی الحوازیه و دیگر تحرکات تجزیه طلبانه است" و در آخر نتیجه می‌گیرد " برخورد ناجا و تیراندازی آنها برای مراقبت از اعتراض و مطالبات مردم خوزستان است".

فعلا تانکرهای آب سپاه پاسداران و وزارت دفاع در حرکت به سوی استان خوزستان هستند و حکومت می‌خواهد از طریق تانکرها فعلا عطش مردم را بخواباند و دامنه اعتراض‌ها را کم کند. فرمانده سپاه خوزستان می‌گوید: "در کنار مردم ویژه در کنار مردم دشت‌آزادگان هستیم". دریچه‌های سد کرخه باز شده تا آب این روخانه به هورالعظیم برسد و در مسیرش سوسنگرد و بستان از آب بهره‌مند شوند اما مشکل کم آبی خوزستان همچنان برقرار است. وزارت نیرو ایران اعلام کرده سد کرخه برای ۴۵ روز آب دارد و کشت پاییزه خوزستان با مشکل روبروست.