مناظره‌ کاندیداهای 'پوششی' و 'روکشی‌' نظام

دومین مناظره‌ انتخابات ریاست‌جمهوری خرداد ماه که قرار بود به ایجاد فضای انتخابات کمک کند، زیر سایه "نبایدها" و "تهدیدهای" نزدیکان رهبر جمهوری اسلامی برای عبور نکردن از سیاهه خط‌ قرمزها و نیز پرسش‌هایی که سوال‌های همه جامعه نبود، دستاورد مشخصی نداشتند.

هیچ‌کدام از نامزدهای انتخابات دست پری برای ارائه حتی به کسانی که قصد دارند در این دوره رای‌ بدهند هم نداشت. چه رسد بر تاثیرگذاری بر "آرای خاکستری" یا "تحریمی‌ها".

پرسش‌هایی با تکیه بر "بیانیه گام دوم انقلاب" و "سیاست‌های نظام جمهوری اسلامی همچون افزایش جمعیت و تغییر در نظام آموزشی مطرح شد. نامزدها در پاسخ‌ تنها به طرح مسائل کشور استناد کردند و برنامه‌ و راهکاری برای حل مشکلات نداشتند. اگر هم انتقادی شد در حد اشاره‌ای گذرا و کلی به عملکرد جناح‌های تندرو و نهادهای نظامی و امنیتی بود.

در چنین شرایطی، نامزدهای انتخابات با دست خالی تلاش می کنند با استفاده از واژه‌ها و جمله‌های جنجالی و وعده‌های غلوآمیز، ورق را به نفع خود برگردانند. از "شش کلاس سواد" ابراهیم رئیسی و انتقاد از "اداره نمایشی کشور" با "حرف مفت" تا برنامه ایجاد "گشت ارشاد مدیران" و پاتک "روکشی" در مقابل حمله "کاندیدای پوششی".

یکی از ویژگی های این مناظره، تاکید چند باره همه نامزدها اشاره به مسائل زنان و تبعیض جنسیتی بود.

طرح این موضوع می‌تواند از یک سو نشانه‌ای از نگرانی مقام‌های جمهوری اسلامی از افزایش ظرفیت زنان برای تغییر قوانین و برداشت‌های فقهی محدود کننده نسبت به مسائل زنان باشد. از سوی دیگر عنوان کردن آن توسط چهره‌هایی در جمهوری اسلامی که تا کنون "تبعیض جنسیتی" را نپذیرفته‌اند، حاکی از آن است که هر کدام از ۷ کاندیدا، به دنبال جلب نظر نیمی از جمعیت ایران هستند. آنها برای پیگیری این هدف وعده‌هایی؛ مثل دادن سهمیه وزارت به زنان؛ دادند که اجرای آن نه تنها در اختیار آنها نیست، بلکه دادن وزارت به زنان مشکلی از بسیاری از مشکلات زنان ایران را حل نمی کند.

دو مناظره‌ای که تا کنون برگزارشده، آئینه‌ای از روندی است که در انتخابات این دوره طی شد. پیش از انتخابات، شورای نگهبان در یک "اقدام فراقانونی" دست به قانونگذاری زد و با تعیین شروطی، تعدادی از داوطلبان احتمالی و موثر انتخابات را حذف کرد.

بعد از آن با رد صلاحیت افرادی از بدنه مدیران ارشد جمهوری اسلامی مثل علی لاریجانی و اسحاق جهانگیری، عملا حلقه نامزدها را از همیشه تنگ‌تر کرد.

اما این همه نقش شورای نگهبان نیست. اعضای این نهاد نظارتش را تا پایان انتخابات ریاست‌جمهوری ادامه‌دار می‌داند و برخورداری از این حق به آنها این فرصت را داده تا نامزدها را در آنچه مطرح می کنند، نظارت کنند. کما اینکه عبدالناصر همتی گفت به او "تذکر" داده‌اند چرا از "پیامک حجاب به زنان" انتقاد کرده است.

در چنین فضایی تلاش بر این است تا فرآیند انتخابات؛ از ابتدا تا انتها؛ در "کنترل" منصوبان رهبر جمهوری اسلامی باشد. تلاشی که نتیجه‌اش، بی اثر بودن برگزاری مناظره برای تغییر فضا به نفع مشارکت بیشتر است. اما اینکه نتیجه همان شود که مطلوب راس نظام باشد؛ چندان مشخص نیست.