هفته پرتلاطم بازار خودرو؛ چرا با گرانی خریدار هم بیشتر می‌شود؟

بازار خودروی ایران، هفته طوفانی را سپری می‌کند و اکثر خودروها شاهد افزایش قیمت چند میلیون تومانی ظرف فقط چند روز بوده‌اند.

بعنوان مثال پراید ۱۱۱ که روز شنبه در بازار آزاد حدود ۴۰ میلیون تومان قیمت خورده بود تا پایان روز دوشنبه به بالای ۴۸ میلیون تومان رسید.

افزایش قیمت در میان خودروهای پرفروش مشهودتر بود؛ بطوریکه پژوی ۲۰۶ تیپ دو از ۶۴ میلیون تومان در روز شنبه به حدود ۸۴ میلیون تومان در دو روز بعد رسید.

این گرانی البته به خودروهای خارجی هم سرایت کرده است.

در این میان دو خودروساز بزرگ ایران؛ سایپا و ایران خودرو از امروز (سه‌شنبه ۳۰ بهمن) اقدام به فروش فوری (سی روزه) بعضی محصولات خود کردند که طولی نکشید که ظرفیت فروش آنها به پایان رسید.

هجوم خریداران برای خودروهای پیش فروش شده به حدی بود که بر اساس گزارش رسانه‌های ایران فروش فوری محصولات ایران خودرو که اینترنتی انجام می‌گرفت بدلیل ازدحام خریداران و محدودیت عرضه، ظرف نیم ساعت پایان یافت.

سایپا هم از صبح امروز فروش فوری مدلهایی نظیر تیبا و پراید ۱۳۱ را آغاز کرده بود تا قبل از ظهر (به وقت محلی) با تکمیل ظرفیت روبرو شد؛ هر چند تکمیل ظرفیت فروش در بعضی شهرهای بزرگ تهران، اصفهان و شیراز فقط ۴۵ دقیقه طول کشید.

نام پراید ۱۱۱ البته در فهرست خودروهای پیش فروش شده نبود.

مبنای قیمت فروش فوری خودروها ۵ درصد پایین تر از نرخ حاشیه بازار در دهه اول بهمن است.

قیمت‌های جدید همگام با فرمول اجرایی وزارت صنعت، معدن و تجارت است که بر اساس آن خودرو با قیمت ۵ درصد کمتر از حاشیه بازار عرضه می‌شود و خودروساز در گام بعدی باید به صورت پلکانی قیمت‌ها را کاهش دهد.

هر چند بعضی خودروسازان پیش از این و در ماه‌های اخیر در چند مرحله اقدام به افزایش قیمت کرده بودند.

منتقدان این طرح می‌گویند بالا بردن قیمت‌ها توسط خودروساز باعث افزایش قیمت در حاشیه بازار می‌شود و این بازی ادامه می‌یابد.

بنابر اعلام ایران خودرو طرح فروش فوری قرار است به‌صورت روزانه و مستمر صورت بگیرد.

این اولین باری نیست که پیش فروش خودرو با ازدحام خریداران روبرو می‌شود؛ در اواسط شهریور امسال هم که قیمت دلار در بازار غیررسمی به سمت بیست هزار تومان در حرکت بود هزاران شهروند ایرانی برای خرید محصولات سایپا ثبت نام کردند.

در آن زمان هم سایت فروش سایپا ظرف مدت کوتاهی از دسترس خارج شد.

هجوم خریداران برای چیست؟

افزایش قیمت خودرو در حاشیه بازار در ایران همزمان با افزایش روزهای اخیر نرخ ارز صورت گرفته؛ دیروز (دوشنبه ۲۹ بهمن) قیمت دلار کانال سیزده هزار تومانی را رد کرد که این نرخ بالاترین قیمت ثبت شده دلار در سه ماه اخیر بود.

برای سال‌ها خودرو در ایران نوسان قیمتی نسبتا ملایمی داشت اما از اوایل امسال (۱۳۹۷) و با جهش قیمت ارز که در مهر ماه به حدود بیست هزار تومان هم رسید، خودرو که برای مدتها با کالای مصرفی تبدیل شده بود، دوباره به کالای سرمایه‌ای تبدیل شد.

در سال جاری، کاهش ارزش برابری ریال در برابر ارزهای خارجی عده زیادی را بر آن داشت که نقدینگی را راوانه بازار ارز یا بازارهای موازی نظیر سکه (و طلا) کنند.

از اواخر فروردین با اعلام اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور ایران که معامله ارز با نرخی غیر از "دلار ۴۲۰۰ تومانی" را قاچاق اعلام کرد سخت‌گیری‌ها در بازار ارز شروع شد و عده دیگری به خرید ملک در ایران یا کشورهایی نظیر ترکیه و گرجستان پرداختند؛ که این نوع سرمایه گذاری بدلیل طولانی بودن فرآیند خرید و فروش عده کمتری را را به خود جذب کرد و سرمایه گذاری در بازار خودرو بخصوص خودروهای پرطرفداری نظیر پراید و پژو رونق گرفت.

با خروج آمریکا از توافق هسته ای با ایران، بخشی از تحریم های پیشین این کشور از جمله تحریم صنایع خودروسازی ایران از نیمه مرداد امسال دوباره از سرگرفته شد.

جدی‌تر شدن تحریم‌ها علیه ایران، تامین قطعات برای خودروسازان داخلی سخت‌تر کرد و مراودات مالی آنها با دنیای خارج هم تنگ شد.

فعالان صنعت خودرو یکی از دلایل اصلی کاهش تولید خودرو در ماه‌های اخیر را کمبود قطعات می‌دانند که به واسطه تحریم‌های آمریکا تشدید شده است.

این تحولات که همزمان با افزایش نرخ ارز در بازار ایران در جریان بود به کاهش تولید منجر شد.

بر اساس آمارهای منتشر شده وزارت صمت تولید انواع خودروی سواری در ایران از ابتدای سال تا دی ماه بیش از ۳۵ درصد کاهش داشته که بیشترین کاهش مربوط به ایران خودرو بوده است.

این خودروساز در ۱۰ ماهه اول امسال (فروردین تا دی ماه) ۳۴۹ هزار و ۹۷۸ دستگاه خودروی سواری تولید کرد که در مقایسه با پارسال نزدیک به ۴۰ درصد کاهش داشته است.

این کاهش تولید به عدم تحویل خودروهای ثبت نام شده در زمان مقرر و در بعضی موارد افزایش قیمت‌ خودروهای ثبت نام شده در زمان تحویل انجامید که اعتراض گسترده مشتریان را هم در پی داشت.

ایران خودرو البته اخیرا گفته است "تعداد تحویل محصولات این شرکت به حدود روزانه ۱۵۰۰دستگاه افزایش یافته و این عدد درآینده نزدیک نیز افزایش خواهد یافت."

سایپا هم اعلام کرده ۲۰ درصد از ظرفیت تولید خود را فروش فوری خواهد کرد.

وزارت صنعت خودروسازان را در حالی تشویق به تولید کرده که زیان انباشته دو خودرساز بزرگ تا ابتدای بهمن ماه در مجموع ۱۸ هزار میلیارد تومان اعلام شده است.

سعید باستانی، سخنگوی کمیسیون صنایع مجلس گفته است: "خودروسازان سالیانه ۵ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان هزینه تامین مالی دارند که عدد بالایی است و یکی از خودروسازان ۸ هزار و یکی دیگر ۱۰ هزار میلیارد تومان زیان انباشته دارند."

همین زیان باعث شد که بعضی از خودروسازان فروش نقدی را به تحویل خودروهای از پیش ثبت نام شده ترجیح دهند تا این زیان را تا حدی کاهش دهند.

یکی از دلایل عمده اشتیاق شهروندان ایرانی به خرید خودرو با وجود گرانی، حفظ ارزش دارایی ‌ها آنها و نامطمئن بودن از بازگشت قیمت‌هاست.

این اتفاق در زمان جهش بی سابقه قیمت ارز در نیمه اول امسال هم رخ داد.

با افزایش قیمت ارز، میزان تقاضا هم افزایش یافت و بازار با هجوم خریداران مواجه شد که بالا رفتن تقاضا به نوبه خود سهم عمده‌ای در افزایش نرخ ارز داشت.