کم تغییرترین کابینه‌های بعد از انقلاب ایران کدامند؟

از سال ۱۳۵۷ که انقلاب اسلامی در ایران به رهبری آیت‌الله خمینی به پیروزی رسید تا امروز، دوازده دولت در ایران مستقر شده و ۷ نفر به عنوان رئیس جمهور انتخاب شده‌اند.

در این میان علی خامنه‌ای، اکبر هاشمی رفسنجانی، محمد خاتمی و محمود احمدی‌نژاد هر کدام دو دوره رئیس جمهوری ایران بودند و حسن روحانی هم برای دوره دومین دوره انتخاب شده است.

دوره دوم ریاست جمهوری دولت‌ها معمولا با شرایط خاصی همراه است؛ از آنجا که دوره ریاست‌جمهوری یک فرد بیش از دو دوره متوالی ممکن نیست، معمولا رئیسان جمهور سعی دارند کارهای ناتمام خود را هر چه سریع‌تر به پایان برسانند.

در تاریخ ایران بعد از انقلاب تغییرات وزرا دلایل متفاوتی داشته که از جمله می‌توان به انحلال یا ادغام وزارت‌خانه‌ها و استعفا یا استیضاح وزیر اشاره کرد، اما آغاز دور دوم کار رئیسان جمهور هم با تغییر وزیران همراه بوده است.

این مطلب نگاهی دارد به دوره دوم روسای جمهور ایران و اینکه کدامیک از آنها بیشترین تعداد وزرای قبلی خود را حفظ کردند و کدامیک بیشترین تغییر را در کابینه خود اعمال کرده‌اند.

دوره دوم ریاست جمهوری آیت‌الله خامنه‌ای (۱۳۶۴)

آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر کنونی ایران در چهارمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران در سال ۱۳۶۴ برای دومین بار متوالی پیروز شد و آیت‌الله خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی حکم ریاست جمهوری او را تنفیذ کرد.

اختلاف معروف او با آیت الله خمینی بر سر ادامه نخست‌وزیری میرحسین موسوی در این دوره اتفاق افتاد.

اواخر دوره دوم ریاست جمهوری آقای خامنه‌ای با فوت آیت‌الله خمینی مصادف شد و آیت الله خامنه‌ای برای مدتی هر دو مسئولیت رهبری و ریاست جمهوری را بر عهده داشت ولی در نهایت تا زمان آغاز به کار دولت جدید او از میرحسین موسوی، نخست وزیر وقت خواست به کار خود ادامه دهد.

این دوره همچنین مصادف با جنگ ایران و عراق و تشدید بمباران هوایی شهرهای ایران بود.

میرحسین موسوی، نخست‌وزیر در دوره دوم ریاست جمهوری آقای خامنه‌ای از مجموع ۲۳ وزیر تنها ۷ وزیر را در کابینه دوم حفظ کرد و ۱۶ وزارت‌خانه صاحب وزیر جدید شدند.

محمد محمدی ری‌شهری، علی اکبر ولایتی، حسن عابدی جعفری، بیژن نامدار زنگنه، محسن رفیق‌دوست، بهزاد نبوی و محمد خاتمی وزرایی بودند که آقای موسوی آنها را در کابینه دوم نگه داشت.

بیژن نامدار زنگنه در ابتدای کار دولت چهارم، برای دومین بار متوالی وزیر جهاد سازندگی شد و تا تیرماه ۱۳۶۷ در این سمت باقی ماند.

آقای زنگنه در شهریور همان سال به عنوان وزیر نیرو از مجلس وقت رأی اعتماد گرفت و فعالیت او در این سمت تا پایان دولت چهارم در سال ۱۳۶۸ ادامه یافت.

دوره دوم ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی (۱۳۷۲)

اکبر هاشمی رفسنجانی در حالی در دوره ششم انتخابات ریاست جمهوری ایران به پیروزی رسید که تعداد آرای او نسبت به دوره قبلی به شدت ریزش کرده بود.

آقای هاشمی رفسنجانی در دوره پنجم انتخابات ریاست جمهوری در سال ۱۳۶۸ توانسته بود حدود ۹۴ و نیم درصد آرای رأی دهندگان را از آن خود کند ولی در سال ۱۳۷۲ این آرا به حدود ۶۳ درصد کاهش یافت.

احمد توکلی، رقیب آقای هاشمی رفسنجانی، که منتقد توزیع ناعادلانه ثروت در ایران بود در این انتخابات حدود ۴ میلیون رأی آورد که بسیار بیشتر از حد انتظار بود.

درآن زمان ایران با مشکلات زیاد اقتصادی از جمله کسری بودجه دست به گریبان بود.

آقای هاشمی رفسنجانی کابینه دوم خود را با تغییر ۹ وزیر تشکیل داد.

وزرای مسکن، کشور، ارشاد، آموزش عالی، راه و ترابری، دفاع، بهداشت، بازرگانی و اقتصاد در این دوره تغییر کردند.

مهمترین نکته درباره دولت ششم این است که کابینه دوم هاشمی تا روز تحویل دولت به محمد خاتمی در مرداد ماه ۷۶ بدون تغییر ماند و همه وزاری او تا روز آخر دولت در سمت خود ماندند.

دوره دوم ریاست جمهوری محمد خاتمی (۱۳۸۰)

محمد خاتمی در حالی برنده هشتمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران شد که یک دوره ریاست جمهوری پر تنش را پشت سر گذاشته بود و با ۹ نامزد دیگر در انتخابات رقابت کرد.

فضای این انتخابات از فراز و نشیب‌های دوره اول ریاست جمهوری او متاثر بود که با حوادث مختلفی گره خورده بود؛ وقایعی نظیر قتل‌های زنجیره‌ای، بسته شدن فضای مطبوعات، حادثه کوی دانشگاه و سوءقصد به سعید حجاریان.

با این حال آقای خاتمی در انتخابات هشتم ریاست جمهوری در مقایسه با دوره قبلی (۱۳۷۶) آرای بیشتری کسب کرد.

در دوره اول ریاست جمهوری محمد خاتمی، تمامی اعضای کابینه معرفی شده توسط رئیس جمهور توانسته بودند از مجلس ایران رأی اعتماد بگیرند.

آقای خاتمی در ترکیب کابینه دوم خود دست به تغییراتی زد و در مجموع هفت وزارتخانه، وزیر جدید پیدا کردند.

در دولت هشتم دو وزارتخانه صنایع و همچنین معادن و فلزات ادغام شدند و اسحاق جهانگیری تصدی وزارت‌خانه جدید را عهده دار شد.

بیشتر اعضای کابینه محمد خاتمی را اصلاح طلبان تشکیل می‌دادند.

در این دوره وزرای آموزش و پرورش، اقتصاد، بهداشت، تعاون، جهاد کشاورزی (که از ادغام وزارت‌خانه‌های جهاد سازندگی و کشاورزی تشکیل شد) راه و ترابری و کار تغییر کردند.

دوره دوم ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد (۱۳۸۸)

محمود احمدی نژاد در حالی پیروزی خود را انتخابات ریاست جمهوری ایران در سال ۱۳۸۸ جشن می‌گرفت که خیابان‌های ایران شاهد اعتراضات گسترده به نتایج این انتخابات بود و ناآرامی سراسر این کشور را فرا گرفته بود.

در این دوره، مراسم تنفیذ ریاست جمهوری با تأخیر برگزار شد و بعضی از مقام‌های جمهوری اسلامی از جمله محمد خاتمی، رئیس جمهور پیشین ایران و اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس وقت مجمع تشخیص مصلحت نظام در آن شرکت نکردند.

دولت‌های نهم و دهم به ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد بیشترین تعداد وزرا را در تاریخ جمهوری اسلامی ایران به خود دیده است.

در دولت اول آقای احمدی نژاد (۱۳۸۴-۱۳۸۸) آنقدر وزیر جا به جا شد که کار به از حد نصاب افتادن تعداد وزیران کابینه رسید و چیزی نمانده بود که در آخرین روزهای عمر دولت نهم٬ او مجبور شود برای چند روز دوباره برای کابینه اش از مجلس رأی اعتماد بگیرد.

در دو دولت آقای احمدی نژاد نزدیک به پنجاه وزیر در کابینه او حضور پیدا کردند٬ اما فقط تعداد کمی از آنها دست کم یک دوره کامل را به پایان بردند.

از میان تمام وزرای آقای احمدی نژاد، فقط محمد سعیدی کیا و محمد رحمتی سابقه وزرات در دولت های پیشین را داشتند.

حمید بهبهانی، علی اکبر محرابیان، محمد عباسی، شمس الدین حسینی و منوچهر متکی پنج وزیری بودند که دست‌کم در بخشی از هر دو دوره ریاست جمهوری آقای احمدی نژاد حضور داشتند.

از جمله تغییرات کابینه آقای احمدی نژاد که بیشتر از دیگران خبرساز شد، می‌توان به برکناری منوچهر متکی، وزیر خارجه وقت اشاره کرد؛ زمانی که او برای یک ماموریت رسمی به سنگال رفته بود و از برکناری خود خبر نداشت. آقای متکی در حین دیدار رسمی و توسط رئیس جمهور سنگال از عزل خود باخبر شد.

تلاش برای کنار گذاشتن حیدر مصلحی از وزارت اطلاعات هم با مخالفت آیت الله علی خامنه‌ای، رهبر ایران روبرو شد که به قهر چند روزه آقای احمدی نژاد و کشمکشی کم سابقه در صحنه سیاست ایران انجامید.

وزرای محمود احمدی نژاد یا به دلیل انتقاد از او برکنار می‌شدند و یا خود تصمیم به استعفا می‌گرفتند.

آقای احمدی نژاد از نظر میزان تغییر وزرای نسبت به سایر روسای جمهور ایران رکورد دار است.

از میان روسای جمهور ایران که دو بار به قدرت رسیدند، کابینه‌های دوم اکبر هاشمی رفسنجانی (۱۳۷۲) و محمد خاتمی (۱۳۸۰) کمترین تغییر را اعمال کرده‌اند.

آقای رفسنجانی و خاتمی در دوره دوم ریاست جمهوری خود هر کدام ۱۴ وزیر خود را از کابینه خود حفظ کردند و این در حالی است که در دوره آقای خاتمی دو وزارت‌خانه ادغام شدند.