اتحادیه اروپا 'نمی‌خواهد اختلاف بر سر برجام را به سازمان ملل ببرد'

جوسپ بورل مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا روز سه شنبه در تهران گفته است که این بلوک محدوده زمانی برای رفع اختلافات بر سر توافق اتمی با ایران را تا آینده نامعلوم تمدید خواهد کرد تا سازوکار رفع اختلاف به شورای امنیت سازمان ملل کشیده نشود.

فرانسه، بریتانیا و آلمان که از اعضای برجام، توافق هسته‌ای با ایران هستند روز ۱۴ ژانویه در بیانیه ای رسما از فعال شدن سازوکار رفع اختلاف در توافق برجام خبر دادند.

آقای بورل که به تهران سفر کرده است سه شنبه به خبرنگاران گفت: "ما توافق کرده ایم که مستقیما به سمت یک محدود زمانی سفت و سخت که ما را متعهد خواهد کرد به شورای امنیت (سازمان ملل) رجوع کنیم نرویم."

او همچنین گفت: "تمایل ما این نیست که فرآیندی را شروع کنیم که به پایان برجام منجر می شود، بلکه می خواهیم آن را زنده نگه داریم."

برجام یا برنامه جامع اقدام مشترک در سال ۲۰۱۵ میان ایران و گروه ۵+۱ (آمریکا، بریتانیا، فرانسه، روسیه و چین به علاوه آلمان و با حضور نمایندگان اتحادیه اروپا) امضا شد اما دولت دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در ماه مه ۲۰۱۸ با این استدلال که ایران "روح برجام" را نقض کرده از آن خارج شد و به تدریج تحریم های ایران را بازگرداند.

ایران در واکنش شروع به کاهش تعهداتش در قبال این توافق کرد و در روز ششم ژانویه گفت که محدودیت ها بر غنی سازی اورانیوم را برمی دارد.

وزرای خارجه آلمان، بریتانیا و فرانسه در واکنش در روز ۱۴ ژانویه نوشتند که "با توجه به اقدامات انجام شده توسط ایران، ما انتخاب دیگری به جز توسل به کمیسیون مشترک در چارچوب مکانیسم حل اختلاف نداریم".

با این حال همان زمان دو دیپلمات اروپایی به خبرگزاری رویترز گفتند هدف از به جریان انداختن سازوکار حل اختلاف مذاکره با ایران و تلاش برای قانع کردن آن کشور به تغییر تصمیم خود و بازگشت به اجرای برجام است و هدف این نیست که این توافق لغو و تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران از سر گرفته شود.

اقدام روز ۱۴ ژانویه سه کشور اروپایی به لحاظ نظری باید به یک فرآیند ۱۵ روزه برای حل اختلافات با ایران دامن بزند.

اما خبرگزاری رویترز می نویسد که سوالاتی درباره زمان شروع این محدوده ۱۵ روزه وجود دارد چون ایران رسما این فرآیند را به رسمیت نشناخته است.

براساس این گزارش آقای بورل گفت که او با برلین، لندن و پاریس توافق کرده است که این محدوده زمانی ۱۵ روزه را "مستمرا عقب بیاندازد"

با این حال او گفت که پیشرفت در این زمینه به ادامه حضور بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی در ایران برای نظارت بر فعالیت های هسته ای این کشور بستگی دارد.

همه طرف های باقی مانده در برجام می گویند خواهان حفظ توافق هستند.

بنابه گزارش ها حسن روحانی رئیس جمهور ایران روز دوشنبه در دیدار با آقای بورل گفته بود که ایران آماده همکاری با اتحادیه اروپا در مورد مسائل مربوط به برجام است.

این اولین سفر آقای بورل به ایران از زمان انتخاب شدن به عنوان مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپاست. او جای فدریکا موگرینی را گرفت که نقش پررنگی در امضای توافق هسته ای داشت.

او در این سفر ابتدا با محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران دیدار کرده بود.

وزارت خارجه ایران در بیانیه ای نوشت که این دو مقام در دیدار خود درباره "اوضاع در خلیج فارس و نیاز به کاستن از تنش های منطقه ای" صحبت کرده اند.

آقای بورل در ماه دسامبر طی بیانیه‌ای ضمن "غیرقابل قبول" خواندن خشونت شدید علیه معترضان ایرانی از مقام‌های این کشور خواسته بود تا با شفافیت تعداد کشته‌‌ها و بازداشت شدگان اعتراض‌های آبان ماه را اعلام کنند.

معلوم نیست که آیا او در سفر به ایران این خواسته را پی گرفته باشد. دولت ایران هرگز رسما آمار کشته ها را اعلام نکرده است.

سازمان عفو بین الملل در روز ۱۶ دسامبر گفت توانسته کشته شدن ۳۰۴ را تایید کند اما خبرگزاری رویترز به نقل از منابع آگاه در دولت ایران که از آن ها نام نبرد این آمار را حدود ۱۵۰۰ نفر گزارش کرد.

آقای بورل پیشتر در روز ۲۴ ژانویه گفته بود که با کشورهای باقی مانده در برجام رایزنی کرده و اشاره کرد که کمیسیون مشترک - متشکل از نمایندگان امضاکنندگان توافق - که بر اجرای برجام نظارت دارد در ماه فوریه دیدار خواهند کرد هرچند تاریخ دقیقی برای این نشست اعلام نکرد.

ایران گفته در صورتی به اجرای کامل تعهدات خود باز می گردد که کشورهایی اروپایی بتوانند زمینه صادرات نفت ایران و بازگشت پول آن را به داخل ایران فراهم کنند.

کشورهای اروپایی اعلام کرده بودند که با ایجاد یک سازوکار مالی در پی "تضمین تجارت مشروع" با ایران هستند اما این سازوکار تاکنون به صورت موثری اجرایی نشده است.