وال استریت ژورنال: سازوکار مالی ویژه اروپا برای ایران تا جمعه فعال خواهد شد

یک روزنامه آمریکایی گفته است که سازوکار ویژه مالی اروپا برای ایران - اینستکس - از روز جمعه فعالیت خود را آغاز خواهد کرد.

نشریه وال استریت ژورنال در گزارشی در روز پنجشنبه، ۶ تیر (۲۷ ژوئن) نوشته است که سه کشور اروپایی عضو برجام - آلمان، بریتانیا و فرانسه - در نظر دارند روز جمعه اعلام کنند که با قرار دادن منابع مالی در اختیار سازوکار ویژه مالی برای ایران، این ترتیبات راه اندازی خواهد شد و امکان عملیات مالی بین دو طرف را فراهم خواهد کرد.

ایران انتظار دارد با فعال شدن این خط ارتباط مالی، به رغم تحریم آمریکا امکان ارتباط مالی با خارج فراهم شود.

در پی خروج آمریکا از برجام و تحریم نهادهای مالی و پولی ایران، بسیاری از موسسات مالی عمده جهان از بیم قرار گرفتن در معرض تحریم‌های ثانویه ایالات متحده از برقراری ارتباط پولی و بانکی با ایران خودداری کرده‌اند که باعث محدودیت روابط تجاری با خارج شده است. مقامات جمهوری اسلامی خواستار آن بوده‌اند که کشورهای باقی‌مانده در برجام، به خصوص سه کشور اروپایی به اقدامات لازم در راستای خنثی کردن تحریم مالی آمریکا و تضمین برخورداری ایران از تمامی منافع اقتصادی پیش‌بینی شده در توافق هسته‌ای مبادرت کنند.

در واکنش به انتظارات ایران، کشورهای اروپایی راه‌هایی را برای ارتباط مالی بازرگانان اروپایی با ایران بررسی کرده‌اند و سازوکار ویژه مالی نتیجه این بررسی‌ها بوده است. این ترتیبات به ثبت رسیده اما نگرانی نهادهای مالی و تجاری خارجی از تحریم ثانوی مانع از عملیاتی شدن آن بوده است.

خبرهای بیشتر را در کانال تلگرام بی‌بی‌سی فارسی دنبال کنید

مقامات جمهوری اسلامی ناخرسندی خود از عدم تحرک اروپاییان در این زمینه را ابراز داشته و در واکنش به این شرایط، گفته‌اند که سطح همکاری خود در چارچوب برجام را کاهش می‌دهند. غنی‌سازی اورانیوم به میزانی بالاتر از حد تعیین شده در برجام نخستین اقدام در این زمینه بوده است.

روز سه‌شنبه این هفته، فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت که اینستکس به زودی فعال خواهد شد و مقامات اتحادیه نیز گفتند که اطلاعیه مربوط به راه‌اندازی این ترتیبات ظرف چند روز آینده منتشر خواهد شد.

در مورد دامنه فعالیت این سازوکار، وال استریت ژورنال نوشته است که اعتبار اولیه‌ای که به آن اختصاص خواهد یافت "چند میلیون یورو" خواهد بود و از آن عمدتا برای تسهیلات مالی جهت صدور مواد غذایی و دارو و سایر اقلام ضروری غیر تحریمی به ایران استفاده خواهد شد.

مصوبه کنگره آمریکا برای تحریم ایران رئیس جمهوری را از تحریم اقلام بشردوستانه شامل مواد غذایی و دارویی و برخی کالاهای کشاورزی منع کرده است. همچنین، طبق موازین بین‌المللی، تحریم اقلام بشردوستانه در هیچ شرایطی، حتی علیه کشور متخاصم مجاز نیست.

مقامات آمریکایی تاکید داشته‌اند که اقلام بشردوستانه مشمول تحریم نیست اما برخی مقامات جمهوری اسلامی این نظر را رد و دولت ایالات متحده را به تحریم این کالاها و در نتیجه، کمبود آنها در بازار داخلی متهم کرده‌اند. برخی منابع ایرانی گفته‌اند که نگرانی صادرکنندگان خارجی از برقراری ارتباط مالی با ایران باعث شده است تا در مورد فروش اینگونه اقلام به ایران احتیاط به خرج دهند.

هنوز جزئیات مربوط به فعال شدن سازوکار ویژه اعلام نشده و مقامات جمهوری اسلامی نسبت به این خبر واکنشی نشان نداده‌اند. مقامات ایران همواره خواستار آن بوده‌اند که کشورهای اروپایی تضمین کنند که ایران از امکانات ارتباط تجاری و مالی با خارج به خصوص صادرات نفت و دریافت عواید نفتی در سطح قبل از تحریم برخوردار خواهد شد. بعضی از این مقامات صراحتا محدود شدن ارتباط تجاری به واردات غذا و دارو را به عنوان "طرح نفت در برابر غذا" مردود دانسته‌اند. این طرح در زمان تحریم بین‌المللی عراق در زمان صدام حسین به اجرا گذاشته شد و تا پایان حکومت او ادامه داشت.

اواخر ماه گذشته، مایک پومپئو، وزیر خارجه آمریکا در سفری به آلمان، در مورد راه‌اندازی سازوکار ویژه مالی اروپا گفت که کشور او "مشکلی با سیستم مالی اینستکس" ندارد و افزود مادامی که معامله با ایران شامل اقلام بشردوستانه و اجناس دارای مجوز باشد، ایالات متحده ممانعتی برای تجارت کشورهای اروپایی با ایران نمی‌بیند.

به نوشته وال استریت ژورنال، قرار است روز جمعه نمایندگان اتحادیه اروپا، آلمان، بریتانیا، فرانسه، چین، روسیه و ایران برای بررسی برجام در وین تشکیل جلسه دهند. براساس این گزارش، امروز، پنجشنبه، برایان هوک، نماینده ویژه وزارت خارجه آمریکا در امور ایران در پاریس با شماری از مقامات اروپایی ملاقات می‌کند.

در روزهای اخیر، کشورهای اروپایی در مورد عدم پایبندی ایران به تمامی تعهدات خود در برجام هشدار داده‌اند.