کاوه امیدوار

	قرعه کشی و اعطای جوايز به برندگان حسابهای حساب های قرض الحسنه در عمل شبيه يک لاتاری ملی است

در سال های اخير بانک های دولتی و موسسات مالی - اعتباری برای جلب نظر مشتريان تبليغات گسترده ای در راديو و تلويزيون، مطبوعات و بيلبوردهای خيابانی به راه انداخته اند.

برخی بانکها تازه ترين مدل خودروهايی نظير بنز و بی ام و را به جوايز خود اضافه کرده و بسياری از شعب بانک ها نيز يک خودرو را در کنار شعب بانک قرار داده اند تا مردم را به سپرده گذاری به اميد برنده شدن ترغيب کنند.

قرعه کشی و اعطای جوايز به برندگان حسابهای حساب های قرض الحسنه در عمل شبيه يک لاتاری ملی است و سپرده گذاران در ازای باز کردن يک حساب بانکی با حداقل پنج هزار تومان می توانند بليت اين جايزه بخت آزمايی را بخرند. اين بليت هميشگی است و با آن سپرده گذاران هرساله و گاهی دوبار در سال در قرعه کشی بخت آزمايی بانک ها شرکت داده می شوند.

انگيزه های مادی

مديران بانک ها برای جلب مشتريان بيشتر ميزان جوايز خود را بالاتر برده اند و مردم به اميدبرنده شدن در اين قرعه کشی ها دائم پولشان را از اين بانک به آن بانک منتقل می کنند.

در اين شيوه اصل پول محفوظ می ماند و بانک ها با بخشی از سود حاصل از سپرده ها همه دارندگان حساب های قرض الحسنه را در يک قرعه کشی شرکت می دهند که هزاران جوايز کوچک و بزرگ دارد، از جوايز نقدی ريز و درشت نظير ساعت ديواری و لوازم خانگی گرفته تا واحد مسکونی و انواع خودرو.

برخی بانکها سقف جوايز را به ۱۵۰ ميليون تومان نيز رسانده اند که برای اکثر خانوارهای ايرانی رقم بالايی به حساب می آيد و خيلی ها را به حضور در اين قرعه کشی بزرگ وسوسه می کند اما شانس بردن اين جوايز معمولا بسيار کم است و به چند مشتری خوش اقبال می رسد.

تعداد جوايز بزرگ از اين دست که به صورت جداگانه از سوی بانک ها داده می شود، محدود است. در مقابل، تعداد زيادی جوايز کوچک (معمولا بين ده تا پانزده هزار تومان) بين سپرده گذاران تقسيم می شود.

برخی بانک ها در هر مرحله قرعه کشی به حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار نفر جايزه می دهند اما اين تعداد در مقابل پنج تا هفت ميليون شرکت کننده اندک است و بسياری از سپرده گذاران از اين جوايز بی نصيب می مانند.

پاداش معنوی

اگرچه حداقل سپرده برای شرکت در اين لاتاری ملی پنج هزار تومان است اما بسياری از بانکها برای تشويق سپرده گذاران به واريز مقادير بيشتری پول به حسابها، معيارهای ديگری نيز به آن افزده اند.

بانکها به مشتريان خود می گويند برای افزايش شانس برنده شدن می توانند ميزان سپرده ها در زمان های معينی را افزايش دهند. بدين ترتيب، امتيازاتی بيشتری برای سپرده گذار در نظر گرفته می شود که شانس او را در قرعه کشی افزايش می دهد.

جوايز با سود حاصل از سپرده ها تهيه می شود و مديران بانکی می گويند کسانی که پول هايشان را در بانک ها به شکل قرض الحسنه می گذارند چشمداشتی به برد و باخت ندارند و انگيزه آنها مالی نيست.

حساب های قرض الحسنه ای که بعد از اجرای قانون بانکداری اسلامی در ۲۲ سال پيش وارد نظام بانکداری ايران شده در يک سنت ديرينه ريشه دارد که در آن هيچ نوع چشمداشت مالی اضافه بر اصل پول وجود ندارد اما به نظر می رسد اکثر مردم اکنون بيشتر به جايزه های مادی چشم دوخته اند تا پاداش معنوی آن.

نمونه اسلامی

در عين حال سودی که بانک ها بابت سپرده های سرمايه گذاری پرداخت می کنند به طور متوسط ۷ تا ۵/۱۸ درصد است که به عقيده برخی کارشناسان اين سود در مقابل تورم حدود ۱۶ درصدی فقط ارزش اصل پول را حفظ می کند، به همين دليل خيلی ها سعی می کنند در اين قرعه کشی ها شرکت کنند تا شايد جزو برندگان خوش شانس باشند.

در کشوری مانند ايران که در آن قمار به هر شکلی ممنوع است، شيوه های ديگری از جوايز بخت آزمايی نيز تجربه شده است. جايزه ارمغان بهزيستی نمونه اسلامی از جايزه بخت آزمايی است. اين جايزه چند سال پيش از سوی سازمان بهزيستی به کسانی داده می شد که بليت های شرکت در اين جايزه را می خريدند.

همان موقع ترديد هايی در باره شرعی بودن اين جايزه از سوی برخی مطرح شد اما سازمان بهزيستی استدلال می کرد با مجوز مراجع مذهبی دست به اين کار زده است.

به گفته مسئولان وقت سازمان بهزيستی، خريداران اين بليت ها به قصد کار خير و کمک به فقرا اين کار را انجام می دهند و انگيزه مالی در آن يک امر ثانوی است.

ابتکاراتی از اين دست کما بيش هنوز هم وجود دارد اما هنوز حساب های قرض الحسنه بزرگترين جايزه بخت آزمايی در ايران است که با نوع معمول بخت آزمايی تفاوت دارد.

تا به حال تبليغات نقش عمده ای در جلب مشارکت مردم و تشويق آنها به سپرده گذاری قرض الحسنه بازی کرده است اما با تغيير نوع تبليغات و کاهش سقف جوايز به حدود ۲۵ ميليون تومان اين احتمال وجود دارد که از تمايل مردم به سپرده گذاری قرض الحسنه کاسته شود و بانک ها برای تامين بخشی از منابع مالی خود به دردسر بيفتند.

البته موافقان کاهش سقف جوايز می گويند با اين شيوه تعداد بيشتری از سپرده گذاران شانس برنده شدن خواهند داشت و نگرانی از کاهش محبوبيت عمومی قرض الحسنه بی مورد است.