کاوه اميدوار

ايران به سابقه فرهنگی و تمدنی خود برای جلب گردشگران خارجی چشم دوخته است

در حاليکه تعداد گردشگران خارجی به طور متوسط در برنامه سوم توسعه سالانه ۷۰۰ هزار نفر بوده است حسين مرعشی، رييس سازمان تازه تاسيس ميراث فرهنگی و گردشگری، گفته است چشم انداز برنامه ۲۰ ساله توسعه جهانگردی در ايران، ورود ساليانه ۲۰ ميليون گردشگری خارجی در سال ۱۴۰۴ (۲۰۲۴ ميلادی) خواهد بود.

ايران به لحاظ جاذبه های توريستی يک از ممتازترين مناطق جهان است.

تنوع آب و هوا در فصل های مختلف سال در کنار آثار زيبا و کم نظير باستانی، هنرهای ظريف و سنت های ديرينه، تصوير يکی از پرجاذبه ترين کشورهای جهان را ترسيم می کند اما در ۲۵ سال گذشته استفاده ای از اين امکانات نشده است.

محمد خاتمی، رييس جمهوری، موقعيت ايران را در امر حمل و نقل کالا و گردشگری بی نظير توصيف کرده و گفته است می توان از اين منابع برای کسب درآمد استفاده کرد اما متاسفانه در استفاده از اين دو موقعيت غفلت شده است.

جايگزين نفت

درآمد آسان نفت، که نقش محوری در اقتصاد ايران دارد، يکی از عمده ترين دلايل بی توجهی به صنعت گردشگری بوده و مانع تلاش برای ايجاد درآمد ديگر شده است.

به گفته آقای خاتمی "ظرفيت های فراوانی در زمينه گردشگری و جذب جهانگرد داريم و می توانيم از صنعت گردشگری بيش از نفت درآمد داشته باشيم."

رييس جمهوری می گويد "گردشگرانی که قصد خوشگذرانی دارند ايران را انتخاب نخواهند کرد، گردشگرانی که به ايران می آيند علاقمند به فرهنگ هستند و می خواهند ايران را به عنوان يکی از کانون های بزرگ بشری در دنيا بيشتر بشناسند."

ايران با کمبود هتلهای مناسب روبروست

طه هاشمی، معاون حقوقی و مجلس سازمان ميراث فرهنگی و گردشگری، گفته است "با اين ذهنيت منفی کسی ايران را به عنوان هدف انتخاب نمی کند."

خبرگزاری ميراث فرهنگی به نقل از آقای هاشمی نوشته است "متاسفانه برخی عملکردهای نادرست گذشته، موجب نگرانی جهانگردان خارجی شده و در صورت از بين نرفتن اين ذهنيت منفی، نه تنها وجهه ايران در عرصه بين المللی خدشه دار خواهد شد بلکه شاهد رکود صنعت توريسم و به تبع آن از دست دادن يک منبع مهم درآمدزا برای کشور خواهيم بود."

اشتباه محاسبه

در فضای انقلابی سال های اول بعد از انقلاب و دوران جنگ با عراق، گردشگری موضوعی فرعی و تفننی به حساب می آمد و تا شروع اولين برنامه پنج ساله توسعه بعد از جنگ جايی در برنامه های دولت نداشت.

اجرای سه برنامه پنج ساله نيز نشان داد که توسعه گردشگری و جذب گردشگر خارجی يک آرزوست و در فضای غبارآلود و پرتنش داخلی و خارجی راه به جايی نمی برد.

گردشگرانی که قصد خوشگذرانی دارند ايران را انتخاب نخواهند کرد، گردشگرانی که به ايران می آيند علاقمند به فرهنگ هستند و می خواهند ايران را به عنوان يکی از کانون های بزرگ بشری در دنيا بيشتر بشناسند   محمد خاتمی رييس جمهوری

در قانون برنامه پنج ساله سوم توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی (۱۳۷۹ تا ۱۳۸۳) پيش بينی شده بود ۱۳ ميليون ۶۰۰ هزار گردشگر خارجی وارد کشور شود.

اما گزارش ها نشان می دهد که مجموع گردشگران خارجی در طول پنج سال برنامه سوم از سه ميليون پانصد هزار نفر تجاوز نخواهد کرد.

بر اساس آمار سالانه حدود ۳۰۰ هزار نفر ايرانی سالانه برای تفريح و گردش به ترکيه می روند و مسافران ايرانی سوريه و امارات گاه از اين رقم فراتر است.

هدف اصلی جلب گردشگر خارجی کسب درآمد و ايجاد اشتغال است که اقتصاد ايران سخت به آن نيازمند است.

بر اساس آمار رسمی سالانه حدود ۷۰۰ نفر وارد بازار کار می شوند و اقتصاد ايران به طور متوسط تنها می تواند ۵۰۰ هزار شغل ايجاد کند.

در اهداف برنامه پنج ساله سوم ايجاد ۳۵۵ هزار فرصت شغلی نيز پيش بينی شده بود ولی آمار نشان می دهد در سه سال اول حدود ۳۷ هزار فرصت شغلی ايجاد شده است.

موانع توسعه

ناوگان هوايی، زمينی و ريلی که نقش عمده ای در جلب گردشگر دارد با مشکلات بسياری روبرست و تحريم اقتصادی آمريکا صنعت هوايی ايران را زمينگير کرده و شبکه راه آهن ايران نيز قديمی و فرسوده است و با ۷۶۰۰ کيلومتر طول، سالانه نه ميليون مسافر را جا به جا می کند.

سالانه ۲۳ هزار نفر در حوادث رانندگی جان می سپارند و آمار مصدوميت ها نيز بيش از ۲۰۰ هزار نفر است.

به اين مشکلات بايد کمبود امکانات رفاهی اعم از هتل و مراکز خدماتی را نيز افزود.

اکثر هتل های کشور قديمی بوده و در سال های گذشته سرمايه گذاری چندانی برای ساخت هتل های جديد و بازسازی هتل های قديمی صورت نگرفته است.

بخش عمده ای از هتل های بزرگ در اختيار نهادهای عمومی نظير بنياد مستضعفان قرار دارد و بخش خصوصی نقش چندانی در صنعت هتلداری ايفا نمی کند.

برخی علت اصلی عدم استقبال بخش خصوصی از ساخت هتل را به نوعی بد بينی فرهنگی نسبت می دهند که از گذشته وجود داشته است اما محدود بودن فصل گردشگری، بازدهی پايين صنعت هتلداری و نبود مشتری دايمی علت اصلی عدم توجه سرمايه گذاران به اين صنعت است.

تصوير خشن

در سال گذشته از تعداد گردشگران خارجی کاسته شده و دست اندرکاران صنعت گردشگری، حادثه ۱۱ سپتامبر، جنگ های افغانستان و عراق در بعد خارجی و بحث انرژی هسته ای را از عواملی می شمارند که تاثير منفی در افکار عمومی بر جای گذاشته و به کاهش گردشگر خارجی منجر شده است.

کارشناسان می گويند گردشگرانی تفريحی که در طول سفر پول زياد خرج می کنند به ايران سفر نمی کنند و گردشگران فرهنگی هم با توان مالی محدود نياز به خدمات ارزان دارند که در ايران وجود ندارد.

'علت اصلی عقب ماندگی چشمگير و تاسف بار ايران در صنعت جهانگردی برخوردهای ناآگاهانه داخلی و تبليغات منفی خارجی است'

خبرگزاری دولتی ايران - ايرنا - به نقل از کارشناسان می نويسد علت اصلی عقب ماندگی چشمگير و تاسف بار ايران در صنعت جهانگردی برخوردهای ناآگاهانه داخلی و تبليغات منفی خارجی است.

به گفته اين کارشناسان، برخی افراد و گروه ها به بهانه نگرانی از ايجاد آسيب های اجتماعی و بدون ارايه راهکارهای مناسب، با سختگيری های خود مانع از حضور گردشگران خارجی و رونق اين صنعت در کشور می شوند.

به نظر می رسد توسعه گردشگری و جهانگردی و جلب گردشگر خارجی به چيزی بيش از امکانات داخلی نيازمند است و بدون دستيابی به تفاهم بين المللی و پايداری مناسبات دوستانه ميان ملت ها به دست نخواهد آمد.