شما در حال مشاهده نسخه متنی وبسایت بیبیسی هستید که از داده کمتری استفاده می‌کند. نسخه اصلی وبسایت را که شامل تمام تصاویر و ویدیوهاست، مشاهده کنید.
بازگشت به وبسایت یا نسخه اصلی
اطلاعات بیشتر درباره نسخه لایت که برای مصرف کمتر حجم دادههاست
ترامپ و طالبان؛ «میلیاردها» دلار آمریکا در افغانستان چگونه مصرف می‌شود؟
دونالد ترامپ می‌گوید پول کمک آمریکا به افغانستان به دست طالبان می‌رسد که نباید برسد و احتمال قطع کمک مالی بشردوستانه آمریکا به افغانستان نگرانی‌هایی ایجاد کرده است. اما، حکومت طالبان به آقای ترامپ توصیه می‌کند که دوره «بایدن را فراموش کنند».
دونالد ترامپ در یکی از فرمان‌های اجرایی که امضا کرده است تمام کمک‌های خارجی آمریکا را تا ۹۰ روز تعلیق کرد.
هنوز روشن نیست که بسته‌های ۴۰ تا ۶۰ میلیون دلاری به کابل چقدر از این فرمان متاثر می‌شود، این پول از یک صندوق افغانستان به کابل می‌رسد. اما روشن است که نهادهای آمریکایی بنا به این فرمان فورا هر نوع کمک به پروژههای خود را در افغانستان متوقف میکنند.
به گزارش آسوشیتدپرس، مارکو روبیو، وزیر خارجه جدید نیز در جلسه کمیته روابط خارجی سنا گفته است کمک‌های آمریکا که «کاملا در راستای سیاست خارجی رئيس جمهور ایالات متحده نباشند» متوقف می‌شوند. او گفت که «هر دلاری که خرج می‌کنیم، هر برنامه‌ای که تمویل می‌کنیم و هر سیاسی که در پیش می‌گیریم باید پاسخی به یکی از این سه سوال روشن باشد: آیا آمریکا را امن‌تر می‌سازد؟ آیا آمریکا قدرتمندتر می‌شود؟ آیا آمریکا را مرفه‌تر می‌کند؟
آمریکا هنوز بزرگترین کشور حامی کمک بین‌المللی به افغانستان است، ادامه فعالیت‌های سازمان‌های بین‌المللی و داخلی وابسته به این پول است.
حکومت طالبان می‌گوید «توقع کمک از آمریکا را ندارد»، و «هیچ‌گاه» درخواست نکرده است.
دونالد ترامپ ژانویه/جنوری، کمتر از دو هفته از ورود رسمی به کاخ سفید، در یک کنفرانس خبری در اقامتگاهش در فلوریدا گفت: «حتی قابل باور نیست، میلیونها نه، میلیاردها دلار به افغانستان، در واقع به طالبان می‌فرستیم. نباید اجازه داد که چنین چیزی انجام شود.»
بازرس ویژه آمریکا برای افغانستان (سیگار) می‌گوید از اکتبر ۲۰۲۱ تاکنون، آمریکا ۲۱/۶ میلیارد دلار برای افغانستان هزینه کرده است.
هم‌زمان، ایلان ماسک، نامزد پیشنهادی «اداره کارآیی» ترامپ در ایکس نوشت که «آیا ما واقعا پول مالیات‌دهندگان آمریکایی را به طالبان می‌فرستیم؟»
در حالیکه ناظران پیش‌بینی میکنند که ترامپ کمک آمریکا به افغانستان را قطع کند یا کاهش دهد، اداره هماهنگی کمک‌رسانی سازمان ملل در سال ۲۰۲۵ برای کمک به ۱۶/۸ میلیون نفر برنامه‌ریزی کرده است که حدود سه‌چهارم نیازمندان در کشور است، و بودجه ۲/۴۲ میلیارد دلار برای آن نیاز است.
به گفته نمایندگی سازمان ملل در کابل (یوناما) طی سه سال گذشته ۹/۸ میلیارد دلار در افغانستان تامین و مصرف شده است.
آمریکا «میلیاردها دلار» به افغانستان می‌فرستد؟
اداره سیگار ۳.۵ میلیارد دارایی بلوکه بانک مرکزی افغانستان در آمریکا را نیز حساب کرده است، این پول نیمی از ذخایر بلوکه شده بانک مرکزی افغانستان است که با فرمان جو بایدن در سال ۲۰۲۳ به بانکی در سوئيس انتقال یافت، بدون آن ۱۸/۱ میلیارد دلار می‌شود.
۸/۷ میلیارد دلار را وزارت دفاع آمریکا در عملیات تخلیه در آگوست/اوت ۲۰۲۱ و اسکان مجدد افغانها در ایالات متحده از طریق برنامه «استقبال از متحدان» کرده است.
پول اداره توسعه بین‌المللی آمریکا (یو‌اس‌اید)، وزارت خارجه آمریکا و بورد کمک‌های بشردوستانه (بی‌اچ‌ای) «حدود سه چهارم به نهادهای سازمان ملل و یک چهارم آن به سازمان‌های غیردولتی بین‌المللی» داده می‌شود.
به گفته سیگار، در سال ۲۰۲۴ آمریکا ۸۸۵ میلیون دلار برای افغانستان متعهد شد که از این پول ۵۳۴ میلیون دلار برای دفتر سازمان ملل در افغانستان (یوناما) و ۲۸۰ میلیون دلار برای «برنامه جهانی غذا» داده شد. وزارت خارجه آمریکا نیز ۹۳ میلیون دلار به سازمان بین‌المللی مهاجرت، صندوق جمعیت و کمیساریای امور پناهندگان سازمان ملل در افغانستان کمک کرده است.
سیگار می‌گوید در سه سال گذشته «حدود ۴۰ پروژه» فعال بشردوستانه و توسعهای در افغانستان را تمویل کرده است.
توصیه حکومت طالبان به ترامپ: بایدن را فراموش کن
شیرعباس استانکزی، معاون سیاسی وزارت خارجه فعلی که اولین مذاکره‌کننده طالبان با آمریکا در دوحه قطر بود، با خوش‌بینی در مورد بازگشت ترامپ به کاخ سفید در یک سخنرانی در کابل گفت که ترامپ شخص «قاطع و با جرات» است، «انتظار ما از امریکا این است که سیاست شان را تغییر بدهند. برنامه بایدن را فراموش کنند و سیاست جدید اختیار کنند. دروازه افغانستان و امارت اسلامی به روی‌شان باز است. اگر دوست ما می‌شوند بلکل با آنها دست دوستی می‌دهیم. دشمن همیشه دشمن نمی‌باشد و دوست هم همیشه دوست نمی‌باشد.»
او از اداره ترامپ خواست که سفارت آمریکا در کابل را بازگشایی کند: «تحریم‌ها بر افغانستان، و بر بانک‌های ما را پایان دهد، پول‌های امانت ما را آزاد کند، نام رهبران ما را از لیست سیاه خود خارج کند».
اما تیم بورچت، عضو مجلس نمایندگان آمریکا، در نامه‌ای به دونالد ترامپ، خواستار توقف فوری ارسال بسته‌های پول نقد شد که هر هفته به کابل می‌رسد، «ارسال پول به دشمنان آمریکا باید به صورت فوری متوقف شود.»
پول آمریکا به طالبان می‌رسد؟
حمدالله فطرت، معاون سخنگوی حکومت طالبان، می‌گوید «حقیقت این است که آمریکا نه تنها یک پولی (قران) به امارت اسلامی نداده، بلکه میلیاردها دالر مردم افغانستان را غصب و منجمد کرده است.»
«پولی را که آمریکا یادآوری می‌کند، مصارف آمریکا است که مقدار زیاد آن در هنگام فرار و بیرون شدن نیروهایشان از افغانستان مصرف شده یا برای بیرون کردن افغانها و جابجایی آنها به مصرف رسیده که یکجا با آنها از افغانستان فرار کردند.»
با این حال، حکومت طالبان تلاش کرده که پول کمک خارجی را بنا به اولویت‌های مورد نظر خود هدایت کند.
اداره سیگار در گزارش «فهرست پرخطر سال ۲۰۲۳» می‌گوید طی سه ماه ۴۹۴ مورد مداخله حکومت طالبان در کار نهادهای کمک‌رسانی سازمان ملل گزارش شده است. ماموران حکومت طالبان در بازدیدهای سرزده به دفاتر نهادهای مجری پروژه‌ها در کار آنها دخالت میکنند.
حکومت طالبان از حقوق کارکنان سازمان‌های بین‌المللی و داخلی در داخل افغانستان مالیات می‌گیرد. وزارت اقتصاد بودجه و جزئيات مصارف از جمله حقوق کارکنان محلی و بین‌المللی آنها و پروژه‌ها را دارد.
تیم بورجت در نامه خود نوشته است وقتی این پرسش را با آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا مطرح کرد، او در پاسخ گفت که «سازمان‌های غیردولتی ۱۰ میلیون دلار از کمک‌های خارجی را به طالبان پرداخته‌اند.»
گزارش‌هایی وجود دارد که مسئولان محلی طالبان سعی کردند کمک‌ها را برای اعضای خود توزیع کنند، اعضای طالبان شمار زیادی سازمان‌های غیردولتی و شرکت‌ها را ثبت کرده‌اند که می‌توانند پروژه بگیرند.
منابع مطلع می‌گویند حکومت طالبان می‌خواهد در روند استخدام و تدارکات دخالت داشته باشد اما تا هنوز سازمان‌های بین‌المللی به صورت اصولی با این موضوع موافقت نکرده‌اند اما در مواردی حکومت طالبان موفق شده که مانع استخدام برخی افراد شود.
اداره سیگار می‌گوید یک بهانه رایج مداخله طالبان، الزام به امضای تفاهم نامه‌ها برای اجرای پروژه‌ها است که فرصتی قابل توجه برای تأثیرگذاری بر توزیع کمک‌ها به بهانه رعایت مقررات قانونی را فراهم می‌کند.
وزارت خارجه و اداره توسعه بین‌المللی به سازمان‌های مجری اجازه امضای تفاهم‌نامه تحت شرایط ویژه‌ای را داده است.
تفاهم نامه‌ها باید غیرالزام‌آور و شامل دخالت طالبان در فعالیت‌های غیردولتی نباشد، و نباید از سازمان‌های غیردولتی مالیات و هزینه‌های فراتر از قانون دولت پیشین افغانستان خواسته شود.
اگر پول قطع شود، میلیونها دلار هفتگی به کابل می‌رسد؟
بسته‌های نقدی «۴۰ تا ۶۰ میلیون دلاری» که هر هفته به کابل می‌رسد، بیشتر پول آمریکا است.
گزارش‌های وجود دارد که در هفته‌های اخیر مقدار پولی‌که به افغانستان منتقل می‌شود، کاهش یافته و در یک مورد هفده میلیون دلار در هفته بوده است.
فعالان حقوق بشر و مخالفان طالبان بارها کارزارهایی در شبکه‌های اجتماعی به راه انداخته و می‌گویند طی بیش از سه و نیم سال به این صورت میلیاردها دلار به کابل رسیده است و باعث تقویت حکومت طالبان شده است.
دفتر سازمان ملل در کابل (یوناما) برای وضاحت در این مورد در بیانیه‌ای گفته است این پول به حساب مشخص شده سازمان ملل در یک بانک خصوصی واریز می‌شود. «هیچ یک از وجوه نقدی که به افغانستان آورده می‌شود، به بانک مرکزی افغانستان سپرده نمی‌شود و نه توسط سازمان ملل متحد به مقامات طالبان داده می‌شود.»
«تمام این پول‌ها مستقیماً به نهادهای سازمان ملل متحد و همچنین به تعداد کمی از شرکای بشردوستانه تایید شده مشخص در افغانستان توزیع می‌شود.»
در نامه تیم بورجت نیز آمده است که «این محموله‌های نقدی [توسط بانک مرکزی طالبان] به حراج گذاشته می‌شوند و پس از آن، ردیابی آنها تقریبا غیرممکن است.»
در صورتی که اداره ترامپ کمک‌هایش به افغانستان را قطع کند، این پول هفتگی نیز به میزان قابل توجهی کم خواهد شد و بیشتر وابسته به دونرهای عمده دیگر از جمله اتحادیه اروپا خواهد شد که هنوز اعلام نکرده‌اند که کمبود آن را جبران میکنند یا نه.
قطع کمک آمریکا «تاثیر فوری» دارد
به گفته کارشناسان اقتصادی قطع یا کاهش این کمک‌ها باعث سقوط ارزش پول افغانی خواهد شد و تاثیر منفی بر سفره مردم دارد. عملا نیمی از جمعیت کشور هنوز با گرسنگی مواجه است.
صدیقه زکی، کارشناس اقتصادی و پژوهشگر در انستیتو تحقیقات سیاست غذای بین‌المللی در واشنگتن می‌گوید افغانستان در سه سال اخیر «روند خوبی» داشته است، «در سال ۲۰۲۱ پیش‌بینی می‌شد که ۲۱ میلیون نفر در فاز سوم و چهارم (بحرانی) طبقه‌بندی امنیت غذایی سازمان ملل قرار بگیرند. ... حالا این رقم به حدود ۱۱ میلیون نفر رسیده، یعنی ده میلیون کم شده که بخش زیاد آن را می‌توان به تاثیر همین کمک‌ها نسبت داد.»
او می‌گوید «طبعا کمک‌های (بین‌المللی) نمی‌تواند تمام ابعاد مشکلات افغانستان را حل کند. از تغییرات آب‌وهوایی تا اخراج اجباری مهاجران، مشکلات لایه لایه و متعدد که روز به روز زیادتر می‌شود،» با آنهم وضعیت افغانستان در مقایسه با بعضی کشورهای پس از جنگ «بهتر» است.
حکومت طالبان حفظ ارزش واحد پول افغانی و پایین نگه داشتن نرخ تورم را از دستاوردهای عمده اقتصادی خود می‌داند که مستقیما وابسته به دلاری است که هر هفته به کابل می‌رسد.
ضیا شفایی، استاد پیشین اقتصاد در دانشگاه‌های، کابل می‌گوید اقتصاد افغانستان «معتاد» به کمک‌های خارجی است و قطع کمک آمریکا تاثیر جدی «فوری» دارد.
«سیاست‌گذاران پولی افغانستان در بانک مرکزی ساده‌ترین راه برای حفظ ارزش پول را در پیش گرفتند، کمک‌های خارجی دلاری که به افغانستان می‌آمد، لیلام (حراج) می‌کردند و به این شکل ارزش افغانی را پرقدرت نگه داشتند.»
او می‌گوید حکومت طالبان «ذخایر کافی ندارد که بتواند بازی لیلام کردن ارز را ادامه بدهد»، سقوط ارزش پول افغانی باعث کاهش توان واردات کاملا شده و تاثیر منفی بر سفره مردم می‌گذارد.
سازمان‌های بین‌الملی در افغانستان می‌دانند که «فعالیت‌های خدمات عمومی که وظیفه یک دولت است، برعهده آنها است.» به‌عنوان مثال، مردم یک محل درخواست ساخت یک پل یا کلینک را به مسئولان طالبان می‌دهند، پس از بحث در شورای وزیران یا اداره امور، وزارت اقتصاد طالبان به اداره هماهنگی سازمان‌های کمک‌رسانی (اکبر) موضوع را ارجاع می‌دهد تا انجوها آن را انجام دهند.
موثریت کمک‌های آمریکا چقدر است؟
اداره سیگار می‌گوید بنا به حسابرسی‌هایش تخمین می‌زند که در دو دهه دولت پیشین نیز «دست‌کم حدود ۳۰ درصد از ۶۳ میلیارد دلار» پول آمریکا برای بازسازی افغانستان از ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۹، «تلف، تقلب یا سوءاستفاده شده است.»
ناظران کاهش کمک‌های اداره ترامپ به افغانستان را پیش‌بینی می‌کردند اما هنوز روشن نیست که آیا دونالد ترامپ واقعا کمک بشردوستانه به افغانستان را قطع می‌کند یا از تهدید اقتصادی برای مذاکره احتمالی با حکومت طالبان استفاده خوهد کرد.
برخی پروژههای توسعهای مانند کمک یک دستگاه تشخیص سل در یک مرکز بهداشتی یا جلسات آموزش کشاورزان در جوزجان برای تولید گندم که بهبود ۵۰ درصدی داشته‌اند.
بنا به گزارش یو‌اس‌اید، این نهاد در سال ۲۰۲۳ به حدود ۷۴۰۰ مرکز بهداشتی در سراسر افغانستان و بیش از ۳۵ هزار کودک زیر پنج سال دچار سوء‌تفذیه کمک کرده است، و پروژههای آموزشی برای حدود ۸۹ هزار دختر و یک هزار مکتب محلی تمویل شده است.
نهادهای آمریکایی امکان نظارت مستقیم بر پروژه‌ها در افغانستان را ندارند. دست‌به‌دست شدن پروژه‌ها سبب شده که بخش عمده‌ای از کمک تعهدشده آمریکا صرف امور اداری و حقوق بلند کارکنان بین‌المللی نهادهای همکار شود. تنها چند سازمان داخلی هنوز می‌توانند از یو‌اس‌اید کمک مالی مستقیم دریافت کنند.
منابع مطلع پروژه‌ها می‌گویند حکومت طالبان خواهان کم شدن مصارف اداری بودجه پروژه‌ها حداکثر تا «۳۰ درصد» است.
وزارت اقتصاد در نامه‌ای به انجوها تاکید کرده که پروژههای «غیرمثمر» آگاهی‌دهی عامه نداشته باشند و طرح‌‌های مرتبط با این موضوع را «طی مراحل» نمی‌کند، و باید «بر خدمات بشردوستانه و زیربنایی» توجه داشته باشند.