بازگشت مربیان خارجی به فوتبال ایران: «دست راست مورینیو» در سپاهان و «پدیده روسی» در تراکتور

چند سال پیش به دنبال بازگشت تحریم‌های ایران، شوک اقتصادی و شاید تا حدی شکایت‌های بی‌پایان از باشگاه‌های ایرانی به دلیل عدم پرداخت پول، ورود بازیکنان و مربیان خارجی به فوتبال ایران و فعالیت آنان در لیگ برتر ممنوع شد.

البته باشگاه‌هایی که از قبل بازیکن و مربی در استخدام خود داشتند، حق تمدید این قراردادها و ادامه استفاده از مربی و بازیکن خارجی خود را داشتند.

به دنبال این تصمیم، چند سال لیگ برتر ایران در نبود مربیان مطرح خارجی برگزار شد. اما در فصل پیش رو که از روز جمعه ۲۱ مرداد آغاز می‌شود، یکی از جاذبه‌های لیگ برتر ایران، بازگشت سرمربیان خارجی و حضور ۳ مربی برجسته روی نیمکت‌ تیم‌های بزرگ ایران است.

مورایس؛ دست راست مورینیو در اصفهان

باشگاه سپاهان اصفهان در جریان فصل گذشته لیگ، چندین بار متاثر از استعفای محرم نویدکیا، تا آستانه پایان همکاری با این مربی پیش رفت اما این اتفاق در جریان بازی‌ها رخ نداد و سرانجام پس از پایان فصل بود که نویدکیا بار دیگر از سمت خود کناره‌گیری کرد و این بار مدیریت باشگاه سپاهان این درخواست را پذیرفت.

هرچند مدیران سپاهان زمان زیادی را برای پیدا کردن جانشین نویدکیا صرف کردند و بررسی کارنامه گزینه‌های جانشینی زمان‌بر بود، اما سرانجام هدایت این تیم بزرگ ایران به یک گزینه ویژه رسید؛ ژوزه مانوئل فریرا با نام رسانه‌ای «مورایس».

این مربی پرتغالی سال‌ها دستیار ژوزه مورینیو بود. مورایس از سال ۲۰۰۹ با حضور مورینیو در اینتر میلان، همکاری با او را در این باشگاه ایتالیایی آغاز کرد و پس از فتح سری‌آ و لیگ قهرمانان اروپا، همراه مورینیو به رئال مادرید رفت. پس از پایان پروژه رئال، مورایس، مورینیو را در چلسی هم همراهی کرد و تا سال ۲۰۱۴ یکی از دستیاران موثر مورینیو بود.

درواقع مورایس ۵۶ ساله در همکاری حدودا ۶ ساله خود با مورینیو، هم قهرمانی در سری‌آ را تجربه کرد، هم به قهرمانی لالیگا رسید، هم لیگ برتر انگلیس را فتح کرد و هم دستش به جام معتبر لیگ قهرمانان اروپا رسید.

حضور مورایس به عنوان مربی در آسیا اما به زمان پیش از شروع همکاری با مورینیو برمی‌گردد. او که دوران بازیگری خود را در پرتغال سپری کرده بود، کار مربیگری را هم در باشگاه بنفیکا و در تیم جوانان آغاز کرد اما پس از حدود ۱۰ سال فعالیت در پرتغال، راهی خاورمیانه شد.

تجربه کار در الفیصلی و الحزم عربستان و سپس از در الملعب تونس و حتی در یمن، باعث شد مورایس به شناخت مناسبی از کار در خاورمیانه برسد.

مورایس پس از پایان همکاری با مورینیو هم تجارب سرمربیگری در کشورهای مختلفی را پیدا کرد؛ش از آنتالیا اسپور ترکیه و آ.ا.ک آتن یونان، تا برنزلی انگلیس، چونبوک موتورز کره‌جنوبی و بعد الهلال عربستان.

به این ترتیب باشگاه سپاهان یک مربی بسیار باتجربه را استخدام کرده که حضورش در فوتبال ایران به اندازه کافی جالب و کنجکاوی برانگیز است. مورایس آنقدر در کشورها و قاره‌های مختلفی کار کرده که می‌توان تجربه‌گرایی او را با «مارکو پولو» مقایسه کرد.

نکته مثبت درباره مورایس اینکه او در ۲ تجربه اخیرش در آسیا هم موفق بوده است؛ دو قهرمانی در لیگ کره‌جنوبی با چونبوک موتورز و فتح لیگ عربستان به عنوان سرمربی الهلال تنها موفقیت‌های این مربی پرتغالی در ۳ فصل اخیر نبوده، بلکه مورایس در هر دو کشور، جام حذفی را هم برده است.

مورایس علاقمند به آرایش ۳-۳-۴ آن هم با گرایش هجومی است. او در دوره سرمربیگری چونبوک موتورز، در اغلب بازی‌ها از این سیستم استفاده می‌کرد و به نظر می‌رسد فعالیت سپاهان در بازار نقل و انتقالات هم در جهت استفاده از این سیستم بوده است.

هرچند سپاهان چند بازیکن مهم خود مثل سروش رفیعی، دانیال اسماعیلی‌فر و سجاد شهباززاده را در تابستان از دست داد اما همچنان سپاهان یکی از پرمهره‌ترین تیم‌های ایران است و جذب رامین رضائیان، محمد دانشگر، میلاد زکی‌پور و سه بازیکن خارجی نشان می‌دهد که هدف سپاهان در فصل پیش رو، کسب عنوان قهرمانی است.

ساپینتو؛ یک تجربه ویژه برای استقلال

مدیران استقلال هم مثل سپاهانی‌ها کار بسیار دشواری برای پیدا کردن جانشین سرمربی فصل گذشته خود داشتند. نتایج عالی استقلال با فرهاد مجیدی و قهرمانی بدون باخت این تیم در لیگ برتر، عملا پیدا کردن گزینه جانشینی او را دشوار کرد.

مدیران استقلال پس از مذاکره با چند گزینه ایرانی، سرانجام با ریکاردو ساپینتو به توافق رسیدند؛ کسی که به عنوان بازیکن در یورو ۲۰۰۰ کنار فرناندو کوتو، لوییس فیگو و کونسیسائو بازی می‌کرد و در ادامه سرمربیگری را در باشگاه اسپورتینگ لیسبون آغاز کرد.

ساپینتو مثل مورایس، در باشگاه‌های متعدد و در کشورهای مختلف مربیگری کرده اما به اندازه همکار پرتغالی خود در فتح جام‌ها موفق نبوده است.

یکی از ویژگی‌های نگران‌کننده برای هواداران استقلال در کارنامه ساپینتو کم‌ثباتی او در باشگاه‌های مختلف بوده؛ یعنی ساپینتو به ندرت بیش از یک فصل، در یک تیم مانده است.

مهم‌ترین موفقیت این مربی برمی‌گردد به قهرمانی جام حذفی بلژیک با استاندارد لیژ. البته صعود از مرحله گروهی لیگ اروپا با براگا و صعود به لیگ قهرمانان اروپا با استاندارد لیژ بلژیک هم دستاوردهای مهمی است که ساپینتو داشته است.

ساپینتو مثل مورایس تجربه کار در عربستان را دارد و در فصل ۱۷-۲۰۱۶ سرمربی الفتح در لیگ عربستان بود. این مربی ۴۹ ساله در آخرین تجربه مربیگری خود، ۱۷ بار روی نیمکت موریرنزه پرتغال نشست و عجیب اینکه در این هفده بازی، از ۷ سیستم متفاوت استفاده کرد.

از بازی با سیستم ۳-۴-۳ گرفته، تا استفاده از چهار مدافع و بازی با آرایش ۱-۳-۲-۴ و ۳-۳-۴. براساس گزارش‌های مختلف از تمرینات استقلال با ساپینتو، او یک مربی بسیار سختگیر و منضبط است.

استقلال یک نیم فصل درخشان را با استراماچونی با سیستم ۲-۵-۳ سپری کرد و فصل گذشته هم با سیستمی نزدیک به آن قهرمان لیگ برتر شد. ساپینتو هم که در جلسات ابتدایی تمرینات، روی بازی با ۴ مدافع تمرکز داشت، در ادامه به استفاده از همان سیستم تیم مجیدی رو آورده و شاید عادت مثبت استقلالی‌ها به بازی با ۳ مدافع میانی، باعث شده سرمربی پرتغالی چنین تصمیمی بگیرد.

استقلال با داشتن کاوه رضایی، شهباززاده و کوین یامگا یکی از خطوط حمله موثر لیگ را دراختیار دارد.

بردیف؛ پدیده ۶۹ ساله تراکتور

شاید غافلگیرکننده‌ترین اسم در بازار نقل و انتقالات تابستانی فوتبال ایران، قربان بردیف بود؛ مربی روس‌تباری که یکی از بهترین بازیکنان کنونی تیم ملی یعنی سردار آزمون هم زیر نظر او کار کرده است.

دو بار قهرمانی در لیگ ، دو بار فتح جام حذفی و یک بار قهرمانی در سوپرجام روسیه، بردیف را تبدیل به یکی از مربیان موفق فوتبال این کشور کرده است.

این مربی ۶۹ ساله سابقه چندین سال سرمربیگری در دو تیم بزرگ روسیه یعنی روستوف و روبین کازان را دارد و ضمن این که از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۲ نایب‌رئیس باشگاه روبین کازان بوده است.

بهترین عملکرد بردیف به عنوان سرمربی از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶ رقم خورد که در ۴۸ بازی متوسط ۹۶/۱ امتیاز از هر بازی را ثبت کرد.

سردار آزمون به تازگی در یک مصاحبه از توجه ویژه بردیف به نظم و انضباط و جزئیات فنی و تحلیل حریف در طول فصل، ستایش کرده بود.

بردیف پیش از به عهده گرفتن سرمربیگری تراکتور، یک فصل کامل سرمربی کایرات آلماتی قزاقستان بود و در تمام ۳۲ مسابقه‌ خود با تیم کایرات، از سیستم ۲-۵-۳ و مشتقات آن استفاده کرد.

درواقع بردیف یکی از دوستداران سیستم ۲-۵-۳ است و انتظار می‌رود در تراکتور هم از همین سیستم استفاده کند. کایرات آلماتی با بردیف، متوسط ۵۶/۱ امتیاز از هر بازی را کسب کرد؛ چیزی که قطعا در تراکتور، برای قهرمانی یا کسب سهمیه حضور در لیگ قهرمانان آسیا کافی نخواهد بود.

بردیف یک مربی با گرایش هجومی است و انتظار می‌رود تیم او در لیگ برتر، هم نمایشی این گونه ارائه کند، هرچند تیم تراکتور از نظر نیروی انسانی، قابل مقایسه با سپاهان و استقلال و پرسپولیس نیست.