در قره‌باغ ولایت غزنی چه می‌گذرد؟

معترضان در غزنی پس از یک هفته شاهراه کابل-قندهار را باز کردند و اجساد دو نفر را که توسط افراد مسلح غیرمسئول در لباس پلیس محلی در روستای شیرآباد ولسوالی قره‌باغ کشته شده بودند، به خاک سپردند. دولت وعده داده که عاملان قتل این دو نفر را دستگیر می‌کند.

همچنین شب گذشته دو غیرنظامی در روستای سید ولی قره‌باغ پس از نماز توسط افراد ناشناس تیرباران شدند. افراد کشته شده از قوم هزاره بودند.

در پی این حادثه، شماری از مردم امروز در جاده‌های غزنی دست به تظاهرات زدند. اما مقام‌های محلی می‌گویند که هنوز معلوم نیست که این دو رویداد با هم ارتباطی داشتند یا نه.

اختلافات درونی در غزنی

از غزنی به عنوان مرکز فرهنگ و تمدن جهان اسلام یاد شده ولی امروزه این ولایت در کنار ناامنی روز افزون با اختلافات درونی نیز مواجه است؛ اختلافاتی که منشا آن توزیع منابع آبی خوانده شده است.

این ولایت که در جنوب افغانستان موقعیت دارد، ۱۶ ولسوالی/شهرستان دارد که اخیرا نام قره‌باغ، یکی از ولسوالی‌های نسبتا ناامن این ولایت که طالبان در آنجا نفوذ دارند، خبرساز شده است.

در قره باغ که در جنوب شهر غزنی قرار دارد، اقوام پشتون و هزاره در کنار هم زندگی می‌کنند. مردم هزاره در روستای کوهستانی "نیخته" زندگی می‌کنند که آب از کوه‌های آن سرازیرشده و از طریق این روستا، به روستای پشتون نشین شیرآباد راه پیدا می‌کند. آبی که اغلب برای کشاورزی و آشامیدنی استفاده می‌شود.

دعوای حقوقی یا سیاسی؟

خشکسالی و کمبود آب، زمینه را برای بروز اختلاف بر سر توزیع آب فراهم کرده است. معترضان روستای شیرآباد مدعی هستند که مردم نیخته از چندی به اینسو "برخلاف فرمان دولتی درباره توزیع آب"، مانع رسیدن آب به شیرآباد می‌شوند که این کار سبب شده تا "درختان، باغ‌ها و زمین‌ها خشک شوند".

در اوایل امسال جسد فردی که مسئولیت یکی از آب گردان‌های شیرآباد را بر عهده داشت، در قره‌باغ پیدا شد. با وجودی که تاکنون دلیل مرگ این فرد معلوم نیست، اما شماری از اهالی شیرآباد انگشت اتهام را متوجه مردم نیخته کردند. این رویداد باعث شروع جنجال تازه می‌شود.

بعد از مدتی در چند رویداد جداگانه شماری از ساکنان روستای نیخته کشته و عده‌ای هم گروگان گرفته شدند که هنوز هشت نفر از آنها در اختیار افراد مسلح غیرمسئول هستند. عده‌ای از مردم نیخته حکومت محلی را به "کم توجهی" در این مورد متهم می‌کنند.

این تنش‌ها زمانی به اوج خود رسید که افراد مسلح غیرمسئول در لباس پلیس محلی به یک خانه در شیرآباد حمله کرده و دو نفر را کشته و دو نفر را با خود بردند. هرچند حکومت محلی هنوز عاملان این رویداد را شناسایی نکرده است، اما معترضان مردم روستای نیخته را مسئول آن می‌دانند.

این رویداد سبب شد تا معترضان خیمه/چادر تحصن برپا کنند و برای چند روز شاهراه کابل-قندهار را مسدود کنند. خواست اصلی معترضان ظاهرا بازداشت عاملان این رویداد بوده است.

برخورد حکومت

زمانی‌ که معترضان دست به بستن شاهراه کابل-قندهار زدند، حکومت افغانستان هیاتی را به ریاست اسدالله وفا، وزیر مشاور رئیس جمهوری افغانستان برای بررسی و حل این مناقشه به غزنی فرستاد.

این هیات با نمایندگان معترضان گفت‌وگو کردند و در نتیجه به یک توافقنامه هفت ماده‌ای رسیدند از جمله بازشدن شاهراه، به خاک سپاری اجساد و دستگیری عاملان قتل دو نفر از باشندگان شیرآباد و رهایی دو فرد گروگان گرفته شده. اما زمانی که نتیجه این توافقنامه برای معترضان خوانده شد، مورد پذیرش عده‌ای از معترضان قرار نگرفت و تظاهرات همچنان ادامه یافت.

عبدالکریم متین، والی غزنی پس از آغاز تظاهرات اعتراضی مردم شیرآباد اعلام کرد که فرمانده پلیس قره‌باغ برکنار شده و فرمانده جدید برای بررسی اوضاع به آن ولسوالی خواهد رفت. اما، شماری معترضان خواهان برکناری والی غزنی نیز شدند.

ادامه مسدود بودن شاهراه کابل-قندهار و نگرانی از احتمال تشدید تنش‌ها میان مردم این دو روستا، محمد اشرف غنی، رئیس جمهوری افغانستان، را وادار ساخت تا با معترضان از طریق تلفن صحبت کند و به آنها وعده دهد که عاملان این رویداد را شناسایی و به پنجه قانون می‌سپارد و در عین حال از آنها خواست تا اجساد را به خاک بسپارند و شاهراه را باز کنند.

معترضان سرانجام تصمیم گرفتند تا اجساد را دفن کنند و شاهراه کابل-قندهار را باز کنند. اما جلال زی، خبرنگار بی‌بی‌سی در غزنی می‌گوید که هنوز خیمه تحصن آنها برپا است.

هرچند شدت تنش‌ها آهسته آهسته در حال فروکش شدن است اما مشکل اصلی که سر توزیع منابع آبی است همچنان پا بر جاست. پرسشی اصلی این است که آیا حکومت افغانستان رویکردی برای حل و فصل منازع سر منابع آبی در این دو روستا را در دست گرفته یا نه.

سیاست‌های تردیدآمیز حکومت در قبال این مساله البته با در نظرداشت تهدیدهای امنیتی و ساختار اجتماعی در غزنی می‌تواند پیامدهایی بر همسبتگی اجتماعی نیز داشته باشد.

بنابراین، نقش بی‌طرفانه حکومت برای حل این معضله مهم به نظر می‌رسد به خاطری که این مساله در میان مردم دو روستایی اتفاق افتاده که باشندگان آن پشتون و هزاره هستند. لذا چگونگی برخورد حکومت با این مساله بر روابط این دو قوم در سراسر ولایت غزنی و حتی در سطح افغانستان که در کنار هم زندگی می‌کنند، تاثیرگذار خواهد بود.