حکمتیار و غوغای پس از بیست سال سکوت

اظهارات جنجال‌برانگیز گلبدین حکمتیار، رهبر حزب اسلامی به موجی از اعتراضات در میان سران جمعیت دامن زده است. آقای حکمتیار در اجتماع هوادارانش در کابل احمد شاه مسعود، فرمانده درگذشته ارشد جمعیت اسلامی را به داشتن رابطه با "آی‌اس‌آی" سازمان اطلاعات پاکستان در زمان طالبان متهم کرده است.

او گفته: "آمر مسعود به استقبال طالبان به میدان‌شهر رفت؛ بدون سلاح. کمربند خود را با تفنگچه‌اش باز کرد و به فرمانده طالبان داد. گفتند کابل از شما، فقط چاره‌ای حزب [اسلامی] را بکنید. کسی از آمر مسعود پرسید که چطور به طالبان باور می‌کنید؟ گفت که رفقای ما در آی‌اس‌آی به ما اطیمنان داده‌اند که کسی مزاحم شما نمی‌شود. مطمئن باشید."

آقای حکمتیار همچنین گفته است که رهبران حزب جمعیت اسلامی با زراندوزی، ساخت قصرهای مجلل و زندگی اشرافی برای خود و سپرده‌گذاری‌های هنگفت در بانک‌های خارجی "به قیمت آبرو، عزت و ایمان‌شان، شیطان را راضی و خدا را ناراضی کرده‌اند".

رهبر حزب اسلامی سران حزب جمعیت اسلامی، گروه رقیب سرسخت دوران جهادش را به منطقه‌گرایی هم متهم کرده و گفته است: "اگر وزارت‌‌خانه‌های به آن [حزب] اختصاص پیدا کند، جز پنجشیری کسی دیگر را معرفی نمی‌کند."

به گفته آقای حکمتیار، "۶۰۰ ژنرال در وزارت دفاع از پنجشیر هستند، چون وزیر دفاع [پیشین] از پنجشیر است. در تمام اروپا ۶۰۰ ژنرال نیست، ولی ما تنها در یک ولسوالی ۶۰۰ ژنرال داریم."

البته آقای حکمتیار مشخص نکرده که این آمار را از کجا گرفته و منابع رسمی هم در این مورد اظهار نظر نکرده‌اند.

واکنش‌ سران جمعیت

عطامحمد نور، والی بلخ و از سران جمعیت اسلامی، در پاسخ به این اظهارات آقای حکمتیار گفته است: "آقاى حکمتیار از بدو تسلیم شدن به حکومت افغانستان، یکسره در پى دامن‌زدن به مسایل منطقه‌ای، قومى، زبانى و اختلافات سلیقه‌اى برآمده و در پى انجام یک ماموریت توسط بیگانه‌ها است."

آقای نور تأکید کرده است: "برای ما خاموشی در این مورد گناهی عظیم خواهد بود."

عبدالله عبدالله، رئیس اجرایی و از اعضای ارشد حزب جمعیت اسلامی هم گفته است که ابراز نظر "عقده‌مندانه" در باره قهرمانان کشور که از حقارت ناشی می‌شود، راه به جای نمی‌برد.

امرالله صالح، دیگر عضو ارشد جمعیت اسلامی گفته است که آقای حکمتیار از "بناها و ساختمان‌های آباد شده در دوره پس از طالبان از روی حسادت و بخل ایراد می‌گیرد.

او خطاب به حکمتیار گفته: "فرق همین است. به تو میلیاردها دلار دادند و تو در خرابی و ویرانی این کشور مظلوم استفاده کردی. دیگران آبادی آوردند و ساختند."

محی‌الدین مهدی، عضو مجلس نمایندگان و از اعضای ارشد حزب جمعیت اسلامی هم گفته است: "جمعیت اسلامی فعلاً در موقعیتی نیست که با حزب اسلامی آقای حکمتیار درگیر شود. طرف ما حزب اسلامی حکمتیار نیست. ما شریک نظام هستیم. کرسی‌های برجسته‌ای از نظام در اختیار ما است. ۵۰ درصد ساختار نظام در اختیار ما است. بنابراین، آقای حکمتیار کسی است که به دعوت صلح نظام پناه آورده است."

حکمتیار، بازی با کارت‌های سابق؟

جمعیت اسلامی و حزب اسلامی از گروه‌های اصلی مجاهدین، پس از سقوط دولت دکتر نجیب‌الله در اوایل دهه ۱۳۷۰ وارد جنگ‌های خونینی با هم شدند.

در زمان حاکمیت مجاهدین در کابل، حزب اسلامی عمدتا بیرون از حکومت ماند و در نقش مخالف مسلح بارها با دولت وقت جنگید. در آن زمان قدرت اصلی در دولت به دست جمعیت اسلامی بود.

پس از سقوط رژیم طالبان در سال ۲۰۰۱ و به قدرت رسیدن ائتلاف شمال با مشارکت پر‌رنگ جمعیت اسلامی، حزب اسلامی بازهم از دایره قدرت دور ماند و حزب اسلامی به رهبری آقای حکمتیار تا همین چند ماه پیش در موضع مخالف ایستاد و با دولت می‌جنگید.

حالا موضع‌گیری‌های آقای حکمتیار، دو حزب رقیب را وارد دور تازه‌ای از رویارویی اما در قالب جنگ سرد کرده است.

آقای حکمتیار که در ابتدای ورودش به کابل به نقد ساختار دولت وحدت ملی پرداخت، آن را "شرکت سهامی" خواند. او حالا اما به دفاع از دولت به رهبری اشرف غنی برخاسته است.

حامد عزیزی، از سخنگویان حزب اسلامی، نقش این حزب را "ایجاد توازن" بین دولت و خواست‌ مخالفان سیاسی‌اش می‌خواند. آقای عزیزی می‌گوید: "تا پیش از امضای موافقتنامه صلح دولت در اختیار یک گروه خاص بود." منظور او حزب جمعیت اسلامی است.

او می‌افزاید: "حامد کرزی [رئیس جمهوری پیشین] در برابر واکنش‌های تند یا تهدیدآمیزی برخی افراد داخل یا بیرون نظام، تمکین می‌کرد و تسلیم می‌شد. اما حالا حزب اسلامی توازنی ایجاد کرده که در برابر خواست‌های نامشروع بعض حلقاتی که اکثرا به اشاره جریان‌های خارجی برای تهدید منافع در افغانستان کار می‌کنند، ایستاد شود."

جنگ لفظی سران دو حزب در حالی صورت می‌گیرد که چهره‌های برجسته سیاسی، از عطا محمد نور گرفته تا ژنرال عبدالرشید دوستم، معاون اول ریاست جمهوری، و محمد محقق، معاون دوم رئیس اجرایی دولت آقای غنی را به تک‌روی و انحصار قدرت متهم کرده‌‌اند.

این رهبران افغان که به سه قوم عمده افغانستان تعلق دارند، با تشکیل ائتلاف نجات افغانستان خواستار اصلاحات گسترده در نهادهای امنیتی، بازگرداندن صلاحیت‌های معاون اول ریاست جمهوری، وزرا و مشارکت‌شان در تصمیم‌‌گیری‌های کلان کشوری شده‌اند.

این ائتلاف هرچند رسما فعالیتش را شروع نکرده است، می‌تواند معادلات بازی را در آینده تغییر دهد. بسیاری جلوگیری از ورود آقای دوستم به کابل و حتی ماجرای اخیر آصف مهمند، عضو شورای ولایتی و آقای نور را به زمین‌گیر ساختن این تشکل نسبت می‌دهد.

حزب اسلامی از بازیگران بالقوه انتخابات بعدی پارلمانی و ریاست جمهوری و رقیب اصلی هر ائتلاف جدی خواهد بود.

حالا به نظر می‌رسد که آقای حکمتیار با تیزتر کردن نوک پیکان انتقاداتش از حزب جمعیت اسلامی و زیر سوال بردن جنبش‌های معترض در حال سمت و سو دادن به مبارزات آتی حزبش است.