ولې ټرمپ او پوتین په الاسکا کې سره ګوري؟

د اوکرایین د جګړې د پای ته رسولو لپاره د څو میاشتو پرلپسې هڅو لړ کې ولسمشر ډونلډ ټرمپ ویلي، پلان لري چې راتلونکې جمعه د روسیې له ولسمشر ولادیمیر پوتین سره وګوري.

دا د ټرمپ د جګړې د پای ته رسولو د هڅو وروستی ګام دی او د روسیې لپاره د نوموړي د هغه ضرب الاجل په ورځ اعلان شو چې روسیه باید د اوکرایین پر اوربند هوکړه وکړي، که نه له ډېرو سختو بندیزونو سره به مخامخه شي.

د روسیې او اوکرایین ترمنځ د خبرو اترو دریو پړاوونو چې په دې اوړي کې د ولسمشر ټرمپ په امر شوي، لا تر اوسه دواړه خواوې سولې ته نه دي نږدې کړي.

هغه څه چې موږ د دغو دواړو مشرانو د لیدنو په اړه پرې پوهېږو، دلته یې لوستلی شئ

ولې پوتین او ټرمپ سره ګوري؟

مخکې له دې چې ټرمپ په جنورۍ کې واک ترلاسه کړي، ژمنه یې کړې وه چې په اوکرایین کې به د روسیې جګړه پای ته ورسوي او څو ځله یې وړاندیز کړی و چې هغه به له ولسمشر کېدو وروسته په ۲۴ ساعتونو کې دا جګړه پای ته ورسوي.

له هغه وخت راهیسې د ټرمپ اداره په دې تړاو ډېرې هڅې کوي، خو تر اوسه یې چندان پرمختګ نه دی کړی.

هغه مهال د ولسمشر ټرمپ خبرو په دې تړاو یو څه خوشبیني رامنځ ته کړه، خو ورو په ورو دغه خوشبینې پیکه شوه.

ولسمشر ټرمپ تېره میاشت بي بي سي سره خبرو کې ومنله چې د متحده ایالتونو له سفیر سټیو ویټکاف سره له څو لیدنو وروسته، ولسمشر پوتین هغه مایوسه کړی دی.

د هغه مایوسي زیاته شوه او د پوتین لپاره یې راتلونکې جمعه وروستۍ نېټه وټاکله چې له اوریند سره هوکړه وکړي او که نه یې کوي، نو د امریکا متحده ایالتونو له سختو بندیزونو سره به مخامخ شي.

د ضرب الاجل په رانږدې کېدو سره ولسمشر ټرمپ اعلان وکړ چې د راتلونکې جمعې په ورځ، د اګست په ۱۵مه به له ولسمشر پوتین سره وګوري.

دا غونډه وروسته له هغه کېږي چې د ولسمشر ټرمپ په وینا، د چارشنبې په ورځ ویټکاف په مسکو کې له پوتین سره "ډېرې ګټورې" خبرې وکړې.

د اوکرایین په جګړه کې د روسیې لخوا پلازمېنه کېیف په نښه شوی او ودانۍ یې په توغندیو ویشتلې شوې دي.

غونډه به چېرته کېږي؟

په داسې حال کې چې د غونډې د کوربه‌توب لپاره د روم، هنګري او حتی متحده عربي اماراتو په څېر ځایونو په اړه اوازې وې، خو کوم ځای چې غوره شوی، هغه د امریکا د ولسمشر کور ته ډېر نږدې دی.

د جمعې په ماښام، ټرمپ پر خپله خواله رسنۍ (ټروت سوشل) ولیکل چې د هغه او پوتین ترمنځ "د ډېرې تمې دا غونډه" به د اګست په ۱۵مه د "الاسکا په لوی ایالت" کې وشي.

هغه زیاته کړې: "نور جزیات به وروسته راشي."

ټرمپ ویلي وو چې د غونډې ځای به "د یو شمېر دلایلو له مخې، خورا مشهور وي."

په الاسکا کې د دوی د غونډې کره ځایځایګی لا نه دی په ډاګه شوی.

ایا اوکرایین په دې غونډه کې ګډون کوي؟

که څه هم ځینو امریکايي رسنیو په خپلو راپورونو کې ویلي، که دا غونډه کامیابه وه، په تعقیب به یې د ټرمپ، پوتین او د اوکرایین د ولسمشر ولودیمیر زېلینسکي په ګډون بله غونډه وشي.

خو تر اوسه دا روښانه نه ده چې له پوتین او ټرمپ پرته به بل څوک په دې غونډه کې ګډون وکړي.

له میاشتو راهیسې زېلینسکي له امریکا غوښتنه کوي چې اروپا ته په دې خبرو اترو کې ځای ورکړي.

هغه هیله لري چې اروپا به مسکو له سخت غوراوي سره مخامخ کړي.

ولودیمیر زېلینسکي ویلي: "جګړه په اروپا کې ده، اوکرایین د اروپا یوه نه بېلېدونکې برخه ده او موږ لا له وړاندې له اروپایي ټولنې سره د یوځای کېدو په اړه په خبرو اترو بوخت یو."

ښاغلي زېلنسکي زیاته کړې: "له همدې امله، اروپا باید په اړوندو پروسو کې ګډونواله وي."

روانه اونۍ ټرمپ او زېلینسکي دواړه، نه یوازې په خپلو کې، بلکې له خپلو اروپايي ملګرو سره هم په تماس کې دي.

ولسمشر ټرمپ وروسته له هغه چې ځانګړي استازي یې په روسیه کې له پوتین سره ولیدل، له اروپایي مشرانو سره خبرې وکړې او هغوی ته یې له پوتین سره د سولې د احتمالي تړون د خبرو اترو په اړه د خپل پلان معلومات ورکړل.

زېلینسکي وویل، د سې شنبې په ورځ یې له ولسمشر ټرمپ سره "ګټورې خبرې" وکړې او ور ته یې وویل چې "روسیې پر خپلو بریدونو سره وحشت" زیات کړی دی.

د اوکرایین ولسمشر مخکې هم ویلي وو چې هغه به د اوکرایین له نظر پرته، له کریملېن سره شوې هوکړه ونه مني.

اوکرایین تر اوسه د راتلونکې غونډې خبرونو ته په عامه توګه ځواب نه دی ورکړی.

د اوکرایین متحدان څه وايي؟

د اوکرایین اروپايي متحدان ټینګار کوي چې له روسیې سره د سولې په هر ډول خبرو کې باید کېیف ښکېل وي.

دا غوښتنه د انګلستان، فرانسې، ایټالیا، جرمني، پولنډ، فنلنډ او اروپايي کمېسیون د مشرانو له خوا په خپره شوې ګډه اعلامیه کې شامله وه.

د سپینې ماڼۍ یوه چارواکي ویلي، ولسمشر ټرمپ داسې یوې درې اړخیزې غونډې ته چې زېلینسکي هم په کې وي، لېواله دی، خو د اوس لپاره، دا د ټرمپ او پوتین غونډه ده او د روسیې ولسمشر یې غوښتنه کړې ده.

زېلینسکي ویلي، له کېیف پرته به هر ډول تړونونه "مړې پرېکړې" وي.

ټرمپ مخکې له خبریالانو سره په خبرو کې ویلي، پلان لري چې یوازې له پوتین سره وویني او له روسیې یې پیل کړي.

خو د متحده ایالتونو ولسمشر دا هم وویل ، باوری دی چې "له پوتین او زېلینسکي دواړو سره د درې اړخیزې غونډې تنظیمولو لپاره فرصت لرو."

دا لا روښانه نه ده چې ولسمشر پوتین به ور سره موافق وي که نه، خو هغه وړاندې د مستقیمو خبرو اترو څو فرصتونه رد کړي او دواړو مشرانو له هغه وخت راهیسې چې پوتین پر اوکرایین کړی، مخامخ لیده کاته نه دي کړي.

دواړه خواوې څه ترلاسه کول غواړي؟

ټرمپ د خپل هدف په اړه روښانه دی: غواړي د اوکرایین جګړه پای ته ورسوي چې دا یې د ټاکنیز کمپاین د ژمنو یوه برخه وه.

ولسمشر ټرمپ روانه اونۍ وویل: "زه به د وژنو د مخنیوي لپاره هر هغه څه وکړم چې زه یې کولی شم."

د متحده ایالتونو ولسمشر د جمعې په ورځ ادعا وکړه چې د دواړو هېوادونو ترمنځ یو تړون "ډېر نږدې" دی.

په داسې حال کې چې دواړه هېوادونه وايي، د جګړې پای ته رسول غواړي، خو روسیه او اوکرایین دواړه داسې څه غواړي چې یو بل یې په کلکه مخالفت کوي.

اوکرایین ټینګار کوي چې دوی به د روسیې له خوا پر نیول شویو سیمو په ځانګړي ډول کریمیا کنټرول ونه مني.

د اوکرایین ولسمشر ولودیمیر زېلینسکي دا نظر په کلکه رد کړی دی: "دلته د خبرو کولو لپاره هیڅ شی نه شته. دا زموږ د اساسي قانون خلاف دی."

تر اوسه ولسمشر پوتین د ځمکنۍ بشپړتیا، د اوکرایین د بې پرې توب او د اوکرایین د ځواکونو د راتلونکي شمېر په اړه خپلې لویې غوښتنې مطرح کړې نه دي.

هغه په یوه برخه کې د خپل هغه باور له مخې، چې اوکرایین لوېدیځ ته ور نږدې کېږي، پر دغه هېواد برید وکړ او د لوېدیځ دفاعي ټلواله (ناټو) یې تورنه کړه چې د روسیې پولې ته د خپلو سرتېرو د نږدې کولو لپاره له اوکرایین څخه استفاده کوي.

خو سپینه ماڼۍ هڅه کوي چې پر یوه ممکنه پلان دواړه خواوې راضي کړي.

په امریکا کې د بی بي سي د ملګرې رسنۍ سي بي ایس نیوز د راپور له مخې، د ټرمپ اداره هڅه کوي چې اروپايي مشران د اوربند په یوه تړون کې چې له مخې به یې د اوکرایین د خاورې یوه برخه روسیې ته وسپارل شي، ور ښکېل کړي.

دا تړون به روسیې ته اجازه ورکړي چې د کریمیا ټاپووزمې کنټرول وساتي او د اوکرایین په ختیځ کې پر دونباس زون، چې د باخبره سرچینو له مخې، له دونېڅک او لوهانڅک سیمو څخه جوړه، خپله ولکه وساتي.

روسیې په ۲۰۱۴ کال کې په 'ناقانونه' ډول کریمیا ونیوله او ځواکونه یې د دونباس سیمې ډېره برخه کنټرولوي.

د دې تړون له مخې، روسیه باید د خیرسون او زاپوروژیا زونونه چې اوسمهال پرې روسیه یو څه کنټرول لري، اوکرایین ته ور پرېږدي.

د ولسمشر ټرمپ د جمعې په ورځ په سپینه ماڼۍ کې خبریالانو ته وویل: "د دواړو د ښه والي لپاره به د ځینو سیمو تبادله وشي او موږ به یې په اړه وروسته یا سبا خبرې وکړو."

په الاسکا کې د ټرمپ او پوتین د غونډې کره ځای نه دی په ډاګه شوی، خو مخکې د دغه ایالت پلازمېنه انکوریج د متحده ایالتونو د ډیپلوماتیکو پېښو کوربه و.

ولې دا غونډه په الاسکا کې کېږي؟

یو شمېر دلیلونه شته.

دا د امریکا خاوره ده، چې امنیتي اندېښنې په پراخه کچه ساده کوي.

دا ټرمپ ته فرصت ور کوي چې پر هغه ځمکه د خپل روسي سیال کوربه‌توب وکړي چې کابو بوه نیمه پېړۍ وړاندې یې له روسیې څخه پېرلې وه.

د روسیې د ولسمشر مرستیال یوري اوشاکوف یادونه وکړه چې دا ځای "خورا منطقي" دی او ټینګار یې وکړ او دواړه هېوادونه ګاونډیان دي چې تر منځ یې یوازې د بیرینګ تنګی پروت دی:

"روسیه او امریکا نږدې ګاونډیان دي، یو بل سره پوله لري. دا زموږ د پلاوي لپاره خورا منطقي ښکاري چې الاسکا ته د دواړو هېوادونو د ولسمشرانو د مهمې غونډې لپاره یوازې په الوتکه کې پر بیرنګ تنګي ور واوړي."

وروستی ځل د ۲۰۲۱ کال د مارچ میاشت وه چې الاسکا د متحده ایالاتو په ډیپلوماټیکو مراسمو کې مرکزي دریځ خپل کړ.

هغه مهال دغلته د امریکا د پخواني ولسمشر جوبایډن د ډيپلوماټیک او د ملي امنیت ډلې په انکوریج کې له خپلو چینايي سیالانو سره ولیدل.

ناسته سخته شوه، چینایانو امریکایان د "بې ادبۍ او منافقت" تورن کړل.

څارونکي وايي، د الاسکا انتخاب د نورو دلایلو لپاره هم مهم دی.

امریکا د نړیوالې جنایي محکمې ، چې د پوتین د نیولو امر یې صادر کړی، غړې نه ده.

نو دا چې الاسکا د امریکا خاوره ده، که پوتین ورته سفر وکړي، د نیول کېدو هیڅ ګواښ یې نه شته.

د مستقیمو خبرو اترو مخینه

ډونلډ ټرمپ د ولسمشرۍ په لومړۍ دوره کې له پوتین سره څو ځلي لیدلي دي

خو په دوهم ځل ولسمشرۍ کې یې له ولسمشر پوتین تېره فبرورۍ کې ټیلیفوني خبرې وکړې چې دا له ۲۰۲۲ کال راهیسې چې پوتین پر اوکراین یرغل پیل کړی، د امریکا او روسیې د مشرانو ترمنځ لومړی ځل مخامخ خبرې اترې وې.

له دې اړیکې وروسته، ټرمپ اعلان وکړ چې د روسیې او امریکا ترمنځ به خبرې اترې پیل شي، چې په متنازع ډول یې اوکرایین له پامه غورځولی و.

دواړو مشرانو موافقه وکړه چې د یو بل هېوادونو ته سفر وکړي.

وروستی ځل چې د امریکا ولسمشر په فزیکي توګه له پوتین سره ولیدل، ۲۰۲۱ کال و. هغه مهال روسیې لا پر اوکرایین برید نه و کړی او ولسمشر جوبایډن د جینیوا په سرمشریزه کې د روسیې له ولسمشر پوتین سره ولیدل.