پوتین او ټرمپ د الاسکا له سرمشریزې څه غواړي؟

د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ او د روسیې ولسمشر ولادیمیر پوتین د جمعې په ورځ د امریکا د الاسکا ایالت سرمشریزې ته ځي چې د اوکرایین د جګړې د پای ته رسولو په اړه خبرې وکړي خو د دوی لومړیتوبونه ډېر توپیر سره لري.

پوتین په خپلو دریځونو کې تل یو شان پاتې شوی او په ښکاره یې د اوکراین د ځمکې د نیولو هوډ څرګند کړی دی، په داسې حال کې چې ټرمپ بیا ځان په ښکاره د نړۍ د سولې منځګړی معرفي کوي.

خو ښایي دواړه مشران نورې ګټې هم وڅاري. د پوتین لپاره دا سرمشریزه کېدای شي د نړیوال ډیپلوماټیک حیثیت د بیا رغولو یوه لاره وي. د ټرمپ د هدفونو اټکلول بیا ډېر ستونزمن دي ځکه په وروستیو کې یې د خپل روسي سیال په اړه بې‌ثباته څرګندونې کړې دي.

راځئ په تفصیل سره وګورو چې دواړه مشران له دې لیدنې څه غواړي.

پوتین د نړیوالو د منلو په لټه کې... او یا تر دې هم ډېر

لومړی څه چې پوتین یې له دې سرمشریزې غواړي، هغه یې تر ډېره ترلاسه کړي هم دي.

د نړۍ تر ټولو ځواکمن هېواد امریکا له خوا په دې پوهېدل چې د کریملېن د مشر د انزوا لپاره د لوېدیځ هڅې ناکامې شوې دي.

په دومره لوړه کچه غونډه د دې حقیقت موندلو ثبوت دی. د کریملېن له خوا د اعلان شوې ګډه خبري غونډې هم همداسې یو پیغام ورکړی. کریملېن دا ادعا هم کولی شي چې ووايي، روسیې بیا د نړیوال سیاست د مخکښانو پر میز ځای نیولی دی.

د دې اونۍ په لومړیو کې د مسکو ورځپاڼې موسکوفیسکي کومسومولېتس په تمسخر ولیکل:

"دا خو د انزوا خبره وه!"

پوتین د امریکا-روسیې په دې سرمشریزه کې یوازې ګډونوال نه دی بلکې د هغې لپاره یې د الاسکا مهم ځای هم ټاکلی دی. الاسکا د کریملین لپاره ډېر څه لري.

لومړی: امنیت، د الاسکا اصلي وچې تر ټولو نږدې ټکی د روسیې د چوکوټکا له سیمې یوازې ۹۰ کیلومتره لرې دی. روسیه کولی شي پرته له دې چې "دوښمن هېوادونه" پر فضا الوتنې وکړي، هلته ورسېږي.

دوهم: واټن، الاسکا له اوکرایین او اروپا ډېره لرې ده. دا د کریملېن له هغه دریځ سره برابره ده چې غواړي کیېف او د اروپايي اتحادیې مشران له بحثه لرې کړي او نېغ په نېغه له امریکا سره معامله وکړي.

تاریخي سمبولیزم هم شته، دا حقیقت چې تزاري روسیې په ۱۹مه پېړۍ کې الاسکا پر امریکا وپلورله، اوس مسکو په ۲۱مه پیړۍ کې د زور له لارې د سرحدونو د بدلولو هڅې د توجیه لپاره کاروي.

همدې ورځپاڼې ولیکل:

"الاسکا یو څرګند مثال دی چې د دولتونو سرحدونه بدلېدلی شي او د لویې سیمې مالکیت هم تغیر کولی شي."

خو پوتین یوازې د نړیوالو پېژندنې او سمبولونو په لټه کې نه دی…

امریکا، روسیه او اروپا د اوکرايین په اړه له نويو مذاکراتو وړاندې څه فکر کوي؟

امریکا او روسیې هوکړه کړې چې اوکرایین کې د جګړې پای ته رسولو خبرو لپاره مرکچي ټیمونه وګوماري

پوتین بریا غواړي. هغه په ټینګار سره غوښتنه کړې چې روسیه دې هغه ټولې سیمې وساتي چې د اوکراین له څلورو ولایتونو یې نیولې او تر خپل اشغال لاندې راوستي دي: دونيڅک، لوګانڅک، زاپورېژیا او خېرسون. همداراز غواړي کیېف دې د همدې ولایتونو له هغو برخو هم ووځي چې لا هم د اوکرایین تر کنټرول لاندې دي.

د اوکرایین لپاره دا غوښتنه هېڅ د منلو نه ده. د هېواد ولسمشر ولودیمیر زیلېنسکي وايي:

"اوکرایینیان به خپله خاوره اشغالګر ته ور نه کړي."

کریملېن هم په دې ښه پوهېږي. خو که پوتین د خپلو ځمکنيو غوښتنو لپاره د ټرمپ ملاتړ ترلاسه کړي، د مسکو محاسبه ښايي دا وي چې که اوکرایین یې رد کړي، ټرمپ به د کیېف له ټول ملاتړه لاس واخلي نو روسیه او امریکا به خپلې اړیکې پیاوړې کړي او اقتصادي همکارۍ ته به وده ورکړي.

خو یوه بله سناریو هم شته.

د روسیې اقتصاد تر فشار لاندې دی. د بودیجې کسر لوړېږي، د تېلو او ګازو له صادراتو عایدات کمېږي.

کېدای شي روسیه جوړ جاړی وکړي او جګړه پای ته ورسوي ځکه اقتصادي ستونزې یې په ډېرېدو دي.

خو تر اوسه د دې هېڅ نښه نه لیدل کېږي ځکه روسي چارواکي لا هم په ټینګار سره په جګړه کې ځانونه برلاسي بولي.

ټرمپ د سولې پر لور د پرمختګ د دعوې فرصت لټوي

د شمالي امریکا خبریال، انټوني زوچر لیکنه

ټرمپ د ۲۰۲۴م کال د ولسمشریزو ټاکنو په کمپاین کې مشهوره ژمنه کړې وه چې د اوکرایین جګړه ختمول به اسانه وي او دی به دا کار په څو ورځو کې ترسره کړي.

دغه ژمنه له هغه وخت راهیسې د امریکا د ولسمشر پر هڅو لکه سیوری پاتې ده ځکه هغه سپینې ماڼۍ ته د بېرته ستنېدو وروسته، د اوکرایینیانو او روسانو ترمنځ په خپل چلند کې وخت نا وخت نرم او سخت دریځ ښودلی دی.

هغه د فبرورۍ په یوه ډراماتیکه ناسته کې زېلېنسکي ته په سپینه ماڼۍ کې سختې خبرې وکړې او وروسته یې له جګړه‌ځپلي هېواد سره پوځي مرستې او د استخباراتي معلوماتو شریکول د لنډ وخت لپاره ودرول.

په وروستیو میاشتو کې هغه د پوتین د انعطاف نه کولو او د ملکي هدفونو د بریدونو په اړه ډېرې نیوکې کړې او پر روسانو او هغو هېوادونو چې ورسره کاروبار کوي، د نویو بندیزونو لپاره څو ضرب‌الاجلونه وټاکل.

تېره جمعه د وروستي ضرب‌الاجل وخت هم پوره شو خو ټرمپ لکه د تېر په څېر عملي نه کړای شو.

اوس هغه د روسیې ولسمشر کوربه دی او د "ځمکې د تبادلې" خبرې کوي چې اوکرایین وېرېږي، دا به د سولې په بدل کې د ځمکنيو امتیازاتو په معنی وي.

نو، د جمعې ورځې پر بحث به خامخا د ټرمپ د متضادو څرګندونو اغېز وي.

په روانه اونۍ کې ټرمپ په ښکاره هڅه کړې چې د دې غونډې لپاره د خلکو تمې راکمې کړي، ښایي په پټه دا ومني چې یوازې د جګړې د یوه لوري په ګډون د ستر پرمختګ امکانات محدود دي.

د دوشنبې په ورځ یې وویل چې دا سرمشریزه به د "دریځ معلومولو" ناسته وي. هغه وړاندوینه وکړه: "ښایي په لومړیو دوو دقیقو کې د روسيې له مشر سره د هوکړې د امکان په اړه" پوی شي.

هغه زیاته کړه:

"کېدای شي زه له غونډې ووځم او ورته ووایم، نېکمرغه اوسئ او بس، همدومره به وي."

"کېدای شي ووایم، دا موضوع نه حل کېږي."

د سې شنبې په ورځ، د سپینې ماڼۍ ویاندې، کارولاین لیوېټ، د ټرمپ دا پیغام غبرګ کړ او دغه سرمشریزه یې د "اورېدنې غونډه" وبلله.

له ټرمپ ډېر وخت د غیرمعمول شیانو تمه کېدای شي. د چهارشنبې په ورځ، زېلېنسکي او اروپایي مشرانو خبرې ورسره وکړې، څو ډاډ ترلاسه کړي چې هغه له پوتین سره داسې معامله و نه کړي چې اوکرایین یې و نه مني. یا یې و نه شي منلی.

خو یو څه چې نږدې ټول کال روښانه پاتې شوي دا دي، ټرمپ به د دې فرصت هرکلی وکړي چې ځان د جګړې پای ته رسوونکی وښيي.

هغه د لوړې په وینا کې ویلي وو، غواړي تر ټولو ویاړمن میراث یې د "سولې منځګړیتوب" شي. دا هېڅ پټه خبره نه ده چې نوموړی د نړیوال شهرت لپاره د نوبل د سولې جایزې ګټلو هیله لري.

ټرمپ هغه څوک نه دی چې په جزیاتو کې ځان بند کړي. خو که په الاسکا کې د خبرو پر مهال ورته د دې ادعا فرصت برابر شي چې ګواکې د سولې پر لور یې پرمختګ کړی، خامخا به یې وکاروي.

پوتین تل یو ځیرک خبرې کوونکی دی. ښایي د روسیې له شرطونو سره برابر ټرمپ ته د دې دعوې اجازه ورکړي.