دوولسو هېوادونو په ګډه افغانستان کې مېرمنو سره د 'سیستماتیک تبعیض' د بندېدو غوښتنه کړې

د نړۍ دولسو هېوادونو په یوه ګډه اعلامیه کې د دوی په وینا د طالبانو لخوا په افغانستان کې د جنسیت پر بنسټ له ښځو او نجونو سره د روان 'سیستماتیک تبعیض' خلاف ژوره اندېښنه ښودلې ده.

د دغو هېوادونو بهرنیو چارو وزیرانو ویلي چې د ۲۰۲۱ کال په اګست کې واک ته د طالبانو له راګرځېدو راهیسې ښځې او نجونې په کرار کرار خو مطمین ډول د بېلابېلو فرمانونو پر اساس له ټولنیز ژوندانه ګوښې کړی شوې دي.‌

دغو هېوادونو د ملګرو ملتونو په استناد لیکلي چې په تېر یوه کال کې له هرو دوو یوې افغان مېرمنې کورنۍ فیزیکي یا جنسي زور زیاتی تجربه کړی، چې د ښځو او نجونو پر رواني روغتیا یې ځپونکې اغېزه ښندلې ده.

دوی افغانستان کې د ښځو پر وړاندې د اوسنيو چارواکو اقدامات 'سیستماتیک تبعیض' بللی او ټینګار یې کړی چې طالبان باید ځواب ویونکي وګنل شي.

د یادونې ده چې ملګرو ملتونو هم په دې وروستیو کې په افغانستان کې د طالبانو حکومت تر حاکمیت لاندې د بشري حقونو وضعیت د خرابېدو خبرداری ور کړی و.

دغه سازمان په خپل وروستي راپور کې ویلي، چې د طالبانو حکومت په افغانستان کې په سیستماتیک ډول د خلکو حقونه او ازادي تر پښو لاندې کړې دي.

په دغه راپور کې راغلي و، افغان ښځې او نجونې چې له کوم ډول ځپنې سره مخامخ دي، بې ساری دی.

طالبانو د دغو اتو هېوادنو د بهرنیو چارو وزیرانو دې ګډې اعلامیې غبرګون نه دی ښودلی خو د ملګرو ملتونو د رپوټ په اړه یې بي‌بي‌سي ته ویلي و چې ګوندې دغه سازمان په افغانستان کې د بشري حقونو او نورو برخو کې شوي پرمختګونه له پامه غورځوي.

خو تازه د ملګرو ملتونو سرمنشي انتوني ګوتېرېش یو ځل بیا د دغه سازمان ۷۸یمې عمومي اسمبلۍ ته د وینا پر مهال افغانستان کې له خپلو حقونو د ښځو د بې برخې کېدو او بشري مرستو ته د پراخې اړتیا یادونه وکړه.

هغه وویل "په دغه هېواد [افغانستان] کې اویا سلنه خلک بشري مرستو ته اړ دي او ښځې له خپلو حقونو په سیستماتیک ډول بې برخې کړای شوې دي. "

البانیا، بلجیم، کاېپ ورډ، کوستاریکا، کرواشیا، ډنمارک، فرانسه، جرمني، لیختن اشتاین، لوګزامبورګ، مالټا او هسپانیه هغه هېوادونه دي، چې دغه ګډه اعلامیه یې خپره کړې.

دغو هېوادونو خپله اعلامیه کې په ځانګړې توګه د ملګرو ملتونو او نورو نادولتي سازمانونو په دفترونو کې د افغان ښځو پر کار د طالبانو د بندیز یادونه کړې، او ویلي یې دي، چې دغه بندیز اړمنو خلکو ته د ژوند ژغورونکو بشري مرستو او بنسټیز خدماتو رسول اغېزمن او د میلیونونو افغانانو ژوند خطر ته ورکوي.

دوی ویلي‌ "له افغان ټولنې د ښځو ایستلو لپاره د طالبانو اقدامات په ټوله نړۍ کې بې ساري دي او کېدای شي د جنسیتي تعذیب او د بشریت پر وړاندې جرم وګڼل شي."

په دې ګډه اعلامیه کې د طالبانو پر حکومت غږ شوی چې خپل دغه محدودیتونه سملاسي لغوه او بشردوستانه اصول په پام کې وساتي.‌

دغو هېوادونو ویلي موږ له ټولو افغانانو په ځانګړې توګه ښځو او نجونو سره ولاړ یو.

دوی له طالبانو غوښتي چې ښځو او نجونو ته د زدکړو، کار او په ټولنه کې د حضور په ګډون بنسټیز حقونه ورکړي او همدا راز نادولتي ادارې، مدني بنسټونه، د بشري حقونو فعالان، ژورنالیستان او د رسنیو کارکوونکي په ازاد ډول خپل کار او فعالیت ته پرېږدي.

دغو دولسو هېوادونو په خپله ګډه اعلامیه کې ویلي چې "په افغانستان کې د تلپاتې سولې، ثبات او سوکالۍ د تامین لپاره د ښځو، نجونو او د قومي او مذهبي ډلو د اړوندو اشخاصو او لږه‌کیو په ګډون د ټولو افغانانو په غړیتوب یوې ټولګډونې او استازې سیاسي پروسې ته اړتیا ده."

اردوغان: ټولګډونوالی د اوسني حکومت منلو ته لار هواروي

د یادونې ده چې تازه د ترکیې ولسمشر رجب طیب اردوغان هم نیویارک کې د ملګرو ملتونو عمومي اسمبلۍ ته په وینا کې افغانستان کې د ټول ګډونه حکومت پر جوړېدو ټینګار کړی دي.

هغه ویلي "افغانان چې له نیمې پېړۍ راهیسې له سختو شرایطو سره مخامخ دي، له هر ډول سیاسي انګېرنو ورهاخوا بشري مرستو ته جدي اړتیا لري."

ښاغلي اردوغان زیاته کړې، "په یوه داسې ټولګډونه حکومت چې د ټولنې ټول اړخونه پکې ځان شامل وګڼي، د [افغانستان] اوسني سرپرست حکومت بدلېدل به په نړیواله کچه د افغانستان منلو ته لاره هواره کړي."

خو په افغانستان کې د طالبانو اوسنی حکومت ځان ټولګډونی بولي او وايي چې د افغانستان د ټولو قومونو او خلکو استازي پکې شته دی.

دوی په زغرده ویلي چې که نړیواله ټولنه ترې په حکومت د تېر جمهوريت پر مهال د دولت په اډانه کې د بېلابېلو قومونو او ګوندونو په نوم او استازولی د شاملو کسانو بیا ورګډول غواړي، نو دا کار نه کوي.

طالبانو په افغانستان کې ټول سیاسي ګوندونه هم لغوه کړي دي.