बॉलिवूडवेड्या भारतीयांना कोरियन सिनेमाची भुरळ पडते तेव्हा...

एका दुसऱ्या देशातील तरुणी अपघाताने शत्रू राष्ट्रात पोहोचते. तिथं तिला एक तरुण देखणा लष्करी अधिकारी वाचवतो.

या प्रसंगानंतर दोघांमध्ये प्रेम फुलतं. पण एकत्र येण्यासाठी त्यांच्या मार्गात अनेक अडचणी असतात. यातली पहिली अडचण म्हणजे देशांची. दोघांच्याही देशांचे आपापसांत शत्रुत्वाचे संबंध असतात.

ही गोष्ट जर तुम्ही काही वर्षांपूर्वी ऐकली असती तर तुमच्या मनात वीर- झारा या बॉलिवूड चित्रपटाचाच विचार आला असता.

2004 मध्ये रिलीज झालेला शाहरुख खान आणि प्रीती झिंटा यांचा हा चित्रपट भारत आणि पाकिस्तानातील लव्ह स्टोरीवर आधारित होता. या चित्रपटात दोन्ही देशांमध्ये असणारे तणावपूर्ण संबंध दाखवण्यात आले होते.

पण 2019 नंतर वीर - झाराच्या आठवणी मागे पडल्या होत्या.

कारण 2019 मध्ये कोरियन ड्रामा असलेल्या क्रॅश लँडिंग ऑन यू (CLOY) च्या लव्ह स्टोरीने लोकांचं लक्ष वेधून घेतलं होतं.

दक्षिण कोरिया आणि उत्तर कोरिया या देशांभोवती फिरणारी ही लव्हस्टोरी थोडी वेगळ्या पद्धतीने पुढे येते.

'ड्रामा ओव्हर फ्लॉवर्स' या कोरियन पॉडकास्टच्या होस्ट परोमा चक्रवर्ती सांगतात की, "जगभरातील प्रेक्षकांनी या कोरियन ड्रामा, क्रॅश लँडिंग ऑन यू ला डोक्यावर घेण्याचं एकमेव कारण म्हणजे या सिरीजमध्ये दाखवण्यात आलेलं दोन्ही देशांचं दुःख अगदी हुबेहूब चित्रित केलंय. पण मला वाटतं की, दक्षिण आशियाई वंशाच्या लोकांनी ते वेगळ्या पद्धतीने घेतलं."

कोरियन ड्रामाची सध्या भारतात क्रेझ आहे हे त्यांच्या पॉडकास्ट मधूनच समजतं.

खरं तर या कोरियन ड्रामाचं प्रस्थ वाढलं ते ईशान्येकडील मणिपूर राज्यामुळे. त्याचं झालं असं होतं की, फुटीरतावादी बंडखोरांनी 2000 साली बॉलिवूड चित्रपटांवर बंदी घातली आणि तेव्हापासूनच कोरियन ड्रामाची क्रेझ भारतभर वाढू लागली.

पुढे जेव्हा 2020 मध्ये कोविड साथरोग आला तेव्हा लोकांना घरातून बाहेर पडणं अशक्य झालं होतं. आणि याच काळात हा कोरियन ड्रामा मोठ्या प्रमाणावर पाहिला जाऊ लागला. त्यावर्षी भारतात नेटफ्लिक्सवर 'के-ड्रामा' पाहणाऱ्यांची संख्या 370 टक्क्यांनी वाढली होती.

आता तर 'के ड्रामा' आवडणाऱ्यांच्या संख्येत वाढ होऊ लागली आहे. स्टोरीचं वेगळेपण, शिवाय या स्टोरीज वास्तवाच्या जवळ जाणाऱ्या आहेत. भारतातील सर्वात मोठा चित्रपट उद्योग असणाऱ्या बॉलिवूडसाठी व्ह्यूवरशिपचा ट्रेंड बदलतोय.

कोरोना पूर्वी परिस्थिती वेगळी होती. आणि त्यानंतर आलेली परिस्थिती निवळण्यासाठी बॉलिवूड आजही धडपडत आहे.

बॉलिवूड विरुध्द कोरियन ड्रामा

'52' या साप्ताहिकाच्या संपादक सुप्रिया नायर 'के ड्रामा'च्या फॅन आहेत. या दोन्हींमध्ये तुलना करणं अवघड असल्याचं त्या सांगतात.

त्या सांगतात की, "ज्या प्रमाणे बॉलिवूड सिनेमे पुरुष प्रेक्षकांना समोर ठेऊन बनवले जातात अगदी त्याच पद्धतीने कोरियन सिनेमे पुरुष प्रेक्षकांसाठी बनवले जातात. आणि ज्या पद्धतीत हिंदी टीव्ही मालिका महिला प्रेक्षकांना समोर ठेऊन बनवल्या जातात तशाच कोरियन टीव्ही मालिका महिलांसाठी बनवल्या जातात."

थोडक्यात मनोरंजन जगताशी संबंधित या दोन्ही चित्रपट उद्योगांमध्ये बरीच साम्य आहेत. ड्रामा ऍक्शन आणि रोमांस या सगळ्या गोष्टी दोन्ही ठिकाणी दिसतील.

बॉलिवूडप्रमाणेच के-ड्रामाहीचं ही स्वतःचं वलय आहे. या चित्रपटांच्या कथानकात कधी कमालीचा कोरडेपणा तर कधी डोक्याला पेलवणार नाहीत अशा गोष्टी दाखवल्या जातात.

के - ड्रामा असो वा बॉलिवूड दोन्ही इंडस्ट्री मोठ्या आहेत. त्यांचे लाखो प्रेक्षक तर आहेतच, पण चाहतेही त्याच संख्येने आहेत.

सुप्रिया नायर सांगतात, "बॉलिवूडमध्ये आपल्याला वेगवेगळ्या शैलींची सरमिसळ अगदी सहजतेने करता येते. जसं की, एकाच स्टोरीमध्ये आपण तमाशा, अॅक्शन, रोमान्स, वास्तव आणि भावना आदी गोष्टी दाखवू शकतो."

अगदी हीच पद्धत आपल्याला कोरियन सिरीज मध्ये दिसून येईल. म्हणजे प्रत्येक वेळी परीकथेसारखा आनंदी शेवट आपल्याला मिळणार याची शंभर टक्के खात्री असते. पण या शेवटापर्यंत पोहोचण्यासाठी स्टोरीमध्ये खूप सारे ट्विस्ट येतात.

आणि या दोन्ही चित्रपट उद्योगांमध्ये सर्वात मोठे साम्य काय असेल तर ते कौटुंबिक आणि सामाजिक जडणघडण.

सुप्रिया नायर सांगतात की, "कोरियन सिरीजमध्ये आई, वडील आणि मुलांमधील नातं ज्याप्रकारे आपल्याला जाणवतं, त्याच पद्धतीने पाश्चात्य देश जाणवेल असं नाही."

कोरियन शो आणि बॉलिवूडपटांची स्क्रिप्ट याच जाणिवांच्या अवतीभोवती फिरताना दिसते. म्हणजे कोणाच्या प्रेमात पडायचं हे ठरवण्यापासून ते मुलांनी कोणतं करिअर निवडायचं, स्त्रीची पतीच्या कुटुंबाप्रती असलेली जबाबदारी आणि तिला कुटुंबाकडून मिळणारी वागणूक या सगळ्या गोष्टी आपल्याला यात दिसतात.

सुप्रिया नायर सांगतात की, "सत्य कितीही कटू असलं तरी मला वाटतं की, ड्रामा सिरीजमध्ये सर्वच्या सर्व पात्रं अत्यंत नाजूक आणि विचारपूर्वक पुढं आणली जातात आणि त्यांना त्याच पद्धतीने पडद्यावर सादर केली जातात."

पडद्यावर लव्ह स्टोरी दाखवण्याच्या बाबतीतही या दोन्ही इंडस्ट्रीमध्ये समानता दिसून येते.

यावर परोमा चक्रवर्ती सांगतात, "प्रेम एका आदर्श स्वरूपात समोर आणलं जातं. ते मिळवण्यात निरागसता दाखवली जाते. मागच्या काही वर्षांत बॉलिवूडने ही निरागसताच हरवली आहे. त्यामुळे भारतीय प्रेक्षक 'के ड्रामा'कडे वळताना दिसतात."

सुप्रिया नायर यासाठी एक उदाहरण देतात. त्या सांगतात की, तमिळ, मल्याळम आणि तेलगू चित्रपटांच्या अनेक चाहत्यांना 'होमटाउन चा चा चा' सारख्या के ड्रामा चित्रपटांमध्ये आणि साऊथच्या चित्रपटांमध्ये बरचंस साम्य आढळू शकतं.

त्या पुढे सांगतात की, "ज्या पद्धतीने दक्षिण भारतीय चित्रपटांची धाटणी असते अगदी त्याच पद्धतीने या चित्रपटाचं कथानक फिरतं. शहरामध्ये राहणारी एक महत्त्वाकांक्षी मुलगी एका गावात येते. तिथे स्थानिक लोक तिची टर उडवतात. तिथेच ती एका तरुणाच्या प्रेमात पडते."

थोडक्यात या दोन्ही इंडस्ट्रीमध्ये एक सारख्या चुकांना खतपाणी दिलंय. विशेषत: प्रेमाबद्दल पडद्यावर काही गोष्टी उभ्या केल्या जातात तेव्हा प्रेम मिळवण्यासाठी स्त्रीचा पाठलाग करणे, स्त्रीला बळजबरीने पकडून ठेवणे या गोष्टी सामान्य आहेत.

परोमा चक्रवर्ती सांगतात, "प्रेम मिळवण्यासाठी इर्ष्या दाखवली जाते. प्रेमात आकंठ बुडालेला तरुण, प्रेयसीवर किंवा पत्नीवर आपलीच मक्तेदारी आहे हे दाखवतो."

त्या पुढे सांगतात, के-ड्रामा आणि भारतीय चित्रपटांमध्ये कुटुंबातील व्हीलन असलेल्या व्यक्तीला शेवटी माफ केलं जातं. दोन्ही इंडस्ट्रीमध्ये अत्याचार दाखवला जातो.

पण कोरियन सिरिजचं सर्वात मोठं आकर्षण म्हणजे तिथल्या महिलांना पडद्यावर चित्रित करण्याची पद्धत. कोरियन सिरीज मधील मुख्य भूमिकेतील स्त्रिया बर्‍याचदा हुशार दाखवल्या जातात. प्रेमाच्या पलीकडे जाऊन त्यांच्या भूमिका असतात. त्या एखाद्या हिरोची सावली म्हणून पुढे येत नाहीत.

उदाहरण म्हणून आपण बॉलिवूडचा सुपरहिट चित्रपट 'दंगल' आणि कोरियन चित्रपट 'वेटलिफ्टिंग फेयरी किम बोक-जू' यांची तुलना करून बघू. 2016 मध्ये रिलीज झालेले हे दोन्ही चित्रपट महिला खेळाडूंवर आधारित आहेत.

'दंगल'मध्ये सुपरस्टार आमिर खान होता. या चित्रपटात मुलीला एक यशस्वी पैलवान बनवण्यासाठी वडील जो त्याग करतात त्याला हायलाईट करण्यात आलंय. तर 'के ड्रामा'मध्ये तरुण महिला वेटलिफ्टरला चित्रपटाच्या केंद्रस्थानी ठेवण्यात आलंय.

दोन्ही चित्रपटांमध्ये धैर्य, बंडखोरी आणि त्याग दाखवण्यात आलाय. पण 'दंगल'मध्ये शेवटी मुलीला वडिलांचा निर्णय स्वीकारावा लागतो तर 'के ड्रामा'मध्ये त्या खेळाडूचा संघर्ष केंद्रस्थानी अस्त्तो.

कोरियन इंडस्ट्रीतील अनेक शो महिलांनी लिहिलेले आणि दिग्दर्शित केलेले आहेत. यावर सुप्रिया नायर सांगतात की, "कोरियातील शो रनर एका बाजूला पारंपारिक नियम आणि ब्रॉडकास्टींग मानकांचं पालन करतात. तर दुसरीकडे महिलांच्या महत्त्वाकांक्षा आणि त्यांच्या वैयक्तिक स्वातंत्र्याची देखील काळजी घेतात."

त्यामुळे 'दंगल' चित्रपट हिट करण्यासाठी आपल्याल आमिर खानच्या स्टार पॉवरवर अवलंबून राहावं लागतं तर वेटलिफ्टिंग फेयरी मध्ये आपला पूर्ण फोकस त्याच्या मुख्य पात्रावर असतो.

बऱ्याचदा 'के ड्रामा' ची सिरीज 16 एपिसोड मध्ये पूर्ण केली जाते. याला ए नोव्हेल विथ 16 चॅप्टर असं म्हटलं जातं.

सुप्रिया नायर विचारतात की, के ड्रामा मध्ये महिलांना जे महत्त्व दिलं जातं ते पाहून उत्साह वाढतो. कोरियन पीरियड ड्रामामध्ये महिलांच्या स्वातंत्र्याविषयी कल्पनाविलास दाखवला जातो तो तुम्ही कधी नोटिस केलाय का?

त्या म्हणतात, "इंडियन पॉप कल्चर मध्ये सुद्धा आपण असा कल्पना विलास करत नाही कारण आपण जात आणि धर्माच्या परिघाबाहेर महिलांना स्वातंत्र्य देऊच शकत नाही."

20 व्या शतकात कोरिया, चीन आणि पूर्व आशियातील इतर काही भागांमध्ये महिलांना धार्मिक आणि सामाजिक स्वातंत्र्य मिळालं होतं.

त्या सांगतात की, 'के-ड्रामा' च्या स्टोरी लाईनचं श्रेय संहिता लेखकांना जातं आणि यात महिलांचाही मोठ्या प्रमाणावर समावेश आहे. बॉलिवूडमध्येही यात आमूलाग्र बदल होऊ शकतो, पण इथे लेखकांना तेवढाच मान मिळायला हवा.

एखादी गंभीर कथा मजेदार आणि संवेदनशील कशी बनवावी याच उत्तम उदाहरण म्हणून के ड्रामाच्या 'क्रॅश लँडिंग ऑन यू'कडे बघता येईल.

सुप्रिया नायर सांगतात, "हिंदी चित्रपटसृष्टीतील अनेक बड्या स्टार्स आणि चित्रपट निर्मात्यांनी फाळणीच्या वेदना प्रत्यक्षात अनुभवल्या आहेत. पण त्यांनी किंवा त्यांच्या मुलांनी दोन्ही देशांमधील प्रेम त्याच संवेदनशीलतेने पडद्यावर उतरवल्याचं मला तरी वाटत नाही."

"हे खरं तर उपरोधिक आहे. कारण कोरियन देशांमध्ये मागच्या 70 वर्षांपासून युद्धजन्य परिस्थिती आहे. तेच भारत आणि पाकिस्तानमध्ये बऱ्याच काळापासून शांतता प्रस्थापित झाली आहे."

हे वाचलंत का?

(बीबीसी न्यूज मराठीचे सर्व अपडेट्स मिळवण्यासाठी आम्हाला YouTube, Facebook, Instagram आणि Twitter वर नक्की फॉलो करा.बीबीसी न्यूज मराठीच्या सगळ्या बातम्या तुम्ही Jio TV app वर पाहू शकता. 'गोष्ट दुनियेची', 'सोपी गोष्ट' आणि '3 गोष्टी' हे मराठीतले बातम्यांचे पहिले पॉडकास्ट्स तुम्ही Gaana, Spotify, JioSaavn आणि Apple Podcasts इथे ऐकू शकता.)