Tanzania ihakana ibitigiri vy'abiciwe mu myiyerekano bivugwa mu gihe igitsure kiriko ciyongera

Reta ya Tanzania iragabisha abakwiragiza ibitigiri bitemejwe vy'abantu bapfiriye mu myiyerekano yaranze amatora, igashimangira ko ubuzima bw'abantu budashobora "guharurwa nk'imodoka".

Igihe yavugana n'abarongoye ibinyamakuru ejo ku wa kabiri mu gisagara ca Dar es Salaam, umushikiranganji wa mbere Mwigulu Nchemba yaneguye abantu n'amashirahamwe atangaza ku mugaragaro ibiharuro vy'abapfuye n'abakomeretse, avuga ko ivyo bavuga bitagira ishingiro kandi bitemejwe.

Nchemba ati: "Ni vyo, turemera ko imyiyerekano yaguyemwo abantu. Bashaka ko duharura ibiziga vy'abapfuye nk'uko duharura imodoka. Hari bamwe basohora ibiharuro batari na hano muri Tanzania."

Abajijwe ibibazo ku gitigiri c'abapfuye, uno mushikiranganji wa mbere yavuze ko gutangaza ibiharuro vyabo vyokwongereza umubabaro w'imiryango yabuze, aca yagiriza ababishira ahabona ko ari abatagira ubuntu.

Ati: "Aba berekana amahegitari n'amahegirati y'abantu barambaraye hasi…barazi abantu bariko baravuga?

"Twarabonye ibintu nk'ibi mu gihugu kibanyi. Mbe wibaza ko igisagara canuka gute? Urazi umunuko w'ibisigarira vy'abantu? Baravuga ibihumbi n'ibihumbi… mbere n'amajana y'ibihumbi. Dukwiye kuba maso. Iyi ni intambara y'ubutunzi ku gihugu cacu."

Gushika ubu, reta nta giharuro na kimwe irashira ahabona c'abapfuye canke bakomertese.

Hagati aho, urunani mpuzamakungu rw'abashingwamanza be n'amashirahamwe aharanira uburenganzira bwa muntu basavye sentare mpuzamakungu mpanavyaha (CPI/ICC) gukora amatohoza ku mukuru w'igihugu ca Tanzania Samia Suluhu Hassan n'abategetsi bakuru ba reta yiwe ku vyaha bivugwa vyo guhonyanga agateka ka muntu mu ntureka zaranze amatora aheruka.

CPI ntiramenyesha nimba izotangura amatohoza, nubwo Tanzania ari umunywanyi w'ino sentare.

Amashirahamwe yo muri ico gihugu adaharanira ivyicaro vya poritike avuga ko abantu barenga 2000 bishwe, abaharurwa mu majana nabo barahagarikwa.

Umushingwamanza umwe w'Umutanzania atashatse ko izina ryiwe rimenyekana yabwiye BBC ko mu kwitura CPI imiryango myinshi y'abashikiwe n'ingaruka z'izo ntureka yabigizemwo uruhara.

Uwo mushikirizamanza avuga ati: "Abatanzania ni bo bakorewe amabi; abaharanira uburenganzira bwa muntu bari mu bitwaye, ariko ntidushobora kuvuga n'umwe kubera dufise ubwoba ku mutekano wacu."

Reta ntaco iravuga ku bijanye n'aba bituye iyi sentare mpuzamakungu.

Umushikiranganji wa mbere Nchemba agabisha ko ata gihugu na kimwe kw'isi gishobora kubamwo intureka ngo habure inkurikizi, agasaba ashimitse abanyagihugu gushira imbere ibiganiro n'ugusubiza hamwe aho guhangana.

Ati: "Nta na hamwe kw'isi haba imigumuko ngo habure inkurikizi. Iyo habaye intureka, hategerezwa kuba inkurikizi. Hari abantu babuze ababo, twirinde kubifata nk'umukino canke poritike."

Perezida Samia yatsinze ku majwi hafi 98% mu matora yabaye mu kwezi guheze, benshi mu banyaporitike bakomakomeye batavuga rumwe n'ubutegetsi bataramuwe.

Imyiyerekano yatanguye mu gihe hariko haba amatora ikabandanya n'inyuma yayo, yatumye urubuga rwa internet rwugarwa mu gihe c'iminsi itanu, hashingwa amategeko yo kuguma mu rugo, n'ihagarikwa ry'agasakisaki, amashirahamwe aharanira uburenganzira bwa muntu akavuga ko hari benshi bapfuye abandi barakomereka.

Indorerezi z'akarere na mpuzamakungu bavuze ko aya matora atakurikije ingingo ngenderwako ziranga demokarasi.

Mw'ijambo yashikirije ku musi yarahira ashimira abakeje reta n'abaneguye ingene amatora yagenze, Perezida Samia yavuze ko na bo nyene babonye ko hari ibitagenze neza, kandi ko ata muntu n'umwe atagira aho ananirwa.