Zelensky yakiriye neza impinduka ku mushinga w'amahoro

Perezida wa Ukraine Volodymyr Zelensky yakiriye neza impinduka zitezwe gukorwa kuri gahunda y'amahoro itavugwaho rumwe igizwe n'ingingo 28, yo kurangiza intambara n'Uburusiya.

Uko bigaragara, inshuti za Ukraine z'i Burayi zatanze iyo gahunda ivuguruye nyuma yo kwanga ibice byayo byari bishyigikiye intego zo mu ntambara z'Uburusiya.

Abinyujije ku rubuga nkoranyambaga rwa Telegram, Zelensky yanditse ati: "Ubu urutonde rw'ibicyenewe kugira ngo intambara irangire rushobora gushyirwa mu bikorwa…

"Ingingo nyinshi z'ukuri zashyizwe muri iyi gahunda."

Mu masaha ya kare kuri uyu wa kabiri, umuyobozi w'umujyi wa Kyiv, Vitali Klitschko, yatangaje ko igitero cy'ibisasu bya misile n'indege zitarimo abapilote (drone) z'Uburusiya cyashegeshe inyubako y'amacumbi mu murwa mukuru, kikanahungabanya amazi n'amashanyarazi.

Minisiteri y'ingufu ya Ukraine na yo yemeje ko habaye "igitero gikomeye cy'umwanzi cyahurijwe hamwe" ku bigo by'ingufu by'igihugu.

Itangazo ry'iyi minisiteri rikomeza rivuga ko abashinzwe ingufu bazatangira gusuzuma ingaruka no gukora ibikorwa byo gusana mu gihe umutekano ubibemerera.

Abategetsi b'Amerika na Ukraine bahuriye i Geneva (Genève) mu Busuwisi ku cyumweru gishize baganira kuri iyi gahunda y'amasezerano, yateguwe n'abategetsi b'Amerika n'Uburusiya mu kwezi kwa 10, gahunda yari yarateje impaka zikomeye i Kyiv no mu nshuti za Ukraine z'i Burayi.

Abahagarariye Uburusiya ntibitabiriye inama yabereye mu Busuwisi.

Ku wa mbere, umutegetsi wo mu biro bya perezida w'Uburusiya (Kremlin) yamaganye izi mpinduka, avuga ko zitubaka na gato.

Mu yandi makuru, umuvugizi w'ibiro bya perezida w'Amerika (White House), Karoline Leavitt, yashimangiye ko ubutegetsi bwa Trump butarimo kubogamira ku Burusiya mu bikorwa byo gushaka kurangiza intambara.

Yongeyeho ati: "Igitekerezo kivuga ko Leta Zunze Ubumwe za Amerika zitaganira ku buryo bungana n'impande zombi ngo intambara irangire ni ikinyoma cyambaye ubusa."

Leavitt yunzemo ko Perezida Donald Trump "afite icyizere" ko hashobora kuboneka gahunda yo kurangiza intambara.

Nyuma y'inama i Geneva, Trump yanditse ku mbuga nkoranyambaga ko "hashobora kuba hari ikintu cyiza kiri kuba" ariko yongeraho ati: "Ntukabyemere kugeza ubibonye."

I Geneva, ibiganiro byatangiye Minisitiri w'ububanyi n'amahanga Marco Rubio ahakana ko gahunda y'ingingo 28 ishyigikiwe na Trump yanditswe n'ibiro bya perezida w'Uburusiya, kuko ibice byinshi byayo byagaragaraga ko bihengamiye cyane ku byo Uburusiya bumaze igihe kirekire busaba.

Ku mugoroba wo ku wa mbere, Zelensky yavuze ko iyo gahunda yahinduwe, "mu by'ukuri ni bwo buryo bukwiye".

Yongeyeho ati: "Ibibazo bikomeye, ingingo zikomeye cyane, nzabiganira na Perezida Trump." Gusa ntiyavuze igihe ibyo biganiro bizabera.

Umutegetsi wo mu biro bya Zelensky yavuze ko gahunda igizwe n'ingingo 28 yari yanyerejwe mu bitangazamakuru ku wa gatanu ushize, itakiriho.

Mu kiganiro yagiranye n'ikinyamakuru the Financial Times cyo mu Bwongereza, Serhii Kyslytsia, Minisitiri wa mbere wungirije w'ububanyi n'amahanga, wari uri mu biganiro byabaye mu mpera y'icyumweru i Geneva, yavuze ko gahunda nshya igizwe n'ingingo 19 gusa, kandi ko bimwe mu bice bikomeye bya politiki, birimo no gutanga ubutaka, bizafatwaho umwanzuro n'abakuru b'ibihugu ubwabo.

Minisitiri w'intebe w'Ubwongereza Sir Keir Starmer yavuze ko kuri uyu wa kabiri haba inama y'ibihugu by'i Burayi by'inshuti za Ukraine bihuriye mu "ihuriro ry'abafite ubushake" (coalition of the willing), ikorwa hifashishijwe ikoranabuhanga, yiga kuri ibi bishya byabaye.

I Moscow, Yuri Ushakov, umujyanama wa Kremlin ku bubanyi n'amahanga, yabwiye abanyamakuru ati: "Gahunda y'Uburayi, ukiyitereraho ijisho… ntiyubaka na gato ndetse nta cyo itumariye."

Mbere yaho ku wa mbere, Zelensky yari yavuze ko "ikibazo nyamukuru" kigihari ari icyifuzo cya Putin cyo guhabwa uburenganzira ku butaka Uburusiya bwafashe.

Amagambo ya Trump yumvikanishaga ko Ukraine ifite itariki ntarengwa ya 27 Ugushyingo (11) ngo ibe yamaze kwemera iyo gahunda, bitaba ibyo ikabura inkunga y'Amerika, yateje impungenge i Burayi ku wa gatanu, bituma ibiganiro hagati y'abategetsi bo muri Ukraine n'Amerika byihutishwa.

Ibitekerezo bivuguruza ibyo muri iyo gahunda - amakuru avuga ko byateguwe n'Ubwongereza, Ubufaransa n'Ubudage - byavanyemo ko uturere twa Ukraine twigaruriwe n'Uburusiya twemerwa nk'utw'Uburusiya, bizamura umubare w'ingabo Ukraine yemerewe kugira, ndetse bisiga umuryango ufunguye ku kuba Ukraine ishobora kwinjira mu muryango wo gutabarana w'Uburayi n'Amerika (OTAN/NATO).

Uburusiya bwakomeje gusaba ko Ukraine ikura ingabo zayo mu karere kose ka Donbas ko mu burasirazuba bwa Ukraine, kagizwe n'uturere twa Donetsk na Luhansk. Bunagenzura umwigimbakirwa wa Crimea n'ibice binini by'utundi turere tubiri, ari two Kherson na Zaporizhzhia.

Abasirikare babarirwa mu bihumbi za mirongo n'abasivile babarirwa mu bihumbi barishwe cyangwa barakomereka, naho abantu babarirwa muri za miliyoni bataye ingo zabo barahunga, kuva Uburusiya butangiye igitero gisesuye kuri Ukraine, ubu hashize imyaka hafi ine.