|  |
 |
 |
 |
|
|
|
|
 Cofiannau
Trafod y chwant am gofiannau
Ers rhai blynyddoedd bellach daeth bu cofiannau a hunangofiannau yn rhan anhepgor o arlwy'r Nadolig gan gyhoeddwyr Cymru.
Nid yw hi ddim gwahanol yn 2007 gyda Gareth Edwards, Jenny Ogwen, Heatrher Jones, Rol Williams a Ray Davies ymhlith y rhai y cyhoeddwyd llyfrau amdanyn nhw.
A hwythau yn amlwg yn "un o hoff gyfryngau cyhoeddi yn y Gymraeg" cofiannau a hunangofiannau oedd testun trafodaeth ar Raglen Dei Tomos, nos Sul, 2 Tachwedd 2007 gyda Dan Puw a gyhoeddodd ei hunangofiant y llynedd, Beca Brown a sgrifennodd hunangofiant dros Glyn Wise yn gynharach eleni, Bethan Mair sy'n gweithio i Wasg Gomer a Branwen Jarvis sy'n ddarlithydd prifysgol ac yn feirniad llenyddol yn cymryd rhan.
 Dei Tomos yn trafod cofiannau gyda Dan Puw, Beca Brown, Bethan Mair a Branwen Jarvis nos Sul 2 Tachwedd 2007.
Tri math
Dywedodd Bethan Mair fod y prynu a'r darllen sydd ar gofiannau yn cyfiawnhau'r niferoedd sy'n cael eu cyhoeddi.
Cyfeiriodd at dri math o gofiant:
Cofiannau y rhai hynny sydd yn llygad y cyhoedd ac ar y teledu.
Cofiannau ffigurau cenedlaethol.
Cofiannau rhai sy'n adnabyddus o fewn eu milltir sgwâr.
Ychwanegodd nad yw'r hyn a ddisgrifiodd fel "hunangofiant llenyddol" mor amlwg ag y bu.
Y gorau
Disgrifiodd Branwen Jarvis o Adran y Gymraeg Prifysgol Bangor ei hun fel un sy'n hoff o gofiannau.
"Ond at ei gilydd mae'n well gen i hunangofiannau sydd wedi eu sgrifennu gan yr awduron eu hunain [o gymharu a rhai wedi eu rhith sgrifennu]," meddai.
Dywedodd mai'r cofiant gorau a ddarllenodd yn ddiweddar oedd Bywyd Bach gan Gwyn Thomas a ddisgrifiodd fel "clasur" gyda "stori ardderchog mewn Cymraeg cyhyrog".
Pa mor onest
Bu'r pedwar yn trafod yr elfen o onestrwydd y gellir ei ddisgwyl mewn hunangofiant gyda Dan Puw yn dweud i bethau gael eu gadael allan o'i lyfr ef oherwydd bod rhai pethau nad yw "eisiau i bobl wybod amdanaf i".
Ond pwysleisiodd Branwen Jarvis nad yw pob hunangofiant Cymraeg yn gwbl ddi-liw ac annonest gan ddweud fod tipyn o "gas wirionedd" yng nghofiant Gerallt Lloyd Owen a gyhoeddwyd rai blynyddoedd yn ôl.
Ond yr oedd yn cydnabod mai "eithriadau mae'n debyg" yw'r rheini ac ychwanegodd Bethan Mair hunangofiant Wynford Ellis Owen sy'n cynnwys llawer o "gaswir chwerw" am ei frwydr yn erbyn y ddiod at y rhestr honno.
Rhith sgrifennu
Ofnai Branwen Jarvis nad yw'r gwirionedd i gyd yn dod i'r amlwg trwy rith sgrifennu ychwaith ond awgrymwyd y gall rhith sgrifennwr weithiau brocio person a'i wthio i gyfeiriad efallai na fyddai o wedi meddwl y byddai'n hoffi mynd gan beri iddo ddweud mwy o'r herwydd.
Eglurodd Beca Brown iddi hi rith sgrifennu hunangofiant Glyn Wise ar sail oriau o gyfweliadau a dapiodd gydag ef.
"Roedd yn eitha sialens gwneud hanes rhywun oedd ddim ond yn 18 oed," meddai gan gyfeirio hefyd at densiwn a allai fodoli rhwng rhith sgrifennwr a'r gwrthrych, er na ddigwyddodd hynny yn yr achos arbennig hwn gan eu bod ill ddau yn unfarn sut lyfr oedden nhw am ei gyhoeddi.
"Mae yna densiwn yn mynd i fod rhwng yr hyn ydach chi fel person o'r tu allan yn i weld yn ddifyr a'r hyn mae'r person iso cael ei wybod amdanyn nhw neu'r ddelwedd mae'r person yna eisiau cael ei rhoi gerbron," meddai.
Disgrifiodd "gamp" Glyn Wise fel un "unigryw" ac yn ddarlun o hogyn ifanc yn tyfu'i fyny ac yn dod yn ddyn.
"Felly mae themâu sydd o ddiddordeb i bawb [yn y llyfr]," meddai.
.
Dywedodd Bethan Mair nad yw'r hunangofiant seleb yn yr ystyr Seisnig yn un sydd wedi cydio yn nychymyg darllenwyr Cymraeg o gymharu a'r hyn sy'n digwydd yn Lloegr.
Cyfeiriodddd Branwen Jarvis at "hen hen draddodiad o sgwennu am fywydau pobl" yng Nghymru ac yn ystod y drafodaeth dywedodd
Beca Brown bod angen pob math o gofiannau a hunangofiannau.
|
|
|  | |  | |  | |  | | |  Sôn amdanynt
Rhestr o'r holl lyfrau sydd wedi cael sylw ar BBC Cymru'r Byd.
|
|
|
|  | |  | | |  Gair am air:
Detholiad o ddyfyniadau - ydych chi'n gwybod pwy yw'r awdur?
|
|
|
|
|
|
Llyfrau - gwefan newydd
Teulu Lòrd Bach
Petrograd
Lôn Goed
Silff y llyfrau diweddar
Hanner Amser
Deryn Glân i Ganu 
Awduron Cymru
Roger Boore
Nadolig a Rhagfyr 2008
Dolennau defnyddiol