 |
 Y Nos yn dal yn fy Ngwallt
Adolygiad o: Y Nos yn Dal yn fy Ngwallt gan Mari George. Gomer. £5.99.
Bu'r gyfrol hon yn cael ei gwthio fel yr un sy'n cynnwys y gerdd gyntaf erioed yn y Gymraeg yn sôn am "bynciau dyrys fel tyndra'r misglwyf - neu PMT."
Nid yn unig mae sôn am hynny mewn taflen a baratowyd gan y cyhoeddwyr ond mae'r awdur yn tynnu sylw at y peth mewn rhagair i'r gyfrol.
 "Cefais fy ysbrydoli i ysgrifennu gan amryw o bethau, gan gynnwys profiadau carwriaethol, teulu, colled, bywyd y ddinas, bod yn Gymraes a bod yn ferch, fel y gwelir yn y gerdd 'PMT' - y gerdd gyntaf i ddod a thyndra'r misglwyf i fyd barddoniaeth Gymraeg."
Mae'n beth digon peryg sôn eich bod 'y cyntaf' i wneud rhywbeth. Gallwch fod yn weddol sicr bod yna rhyw ddiawl yn rhywle sy'n gwybod yn wahanol. Nid oes dim byd newydd dan yr haul!
Yn yr achos hwn, nid y fi fydd y 'diawl' hwnnw.
Ond, wrth gwrs, dydi'r ffaith ichi fod y cyntaf i wneud rhywbeth ddim o anghenraid gyfystyr a dweud i hynny fod yn rhywbeth gwerth ei wneud!
Ac er yn gerdd ddigon difyr nid yw PMT yn un o gerddi gorau'r gyfrol hon nac yn rhoi rhyw ddirnadaeth neu ddealltwriaeth newydd o'r cyflwr hwn sy'n gwneud merched yn bethau fel ydyn nhw.
Ond efallai mai'r rheswm yr ydw i'n meddwl hynny yw:
Dyw dynion jyst ddim yn deall
Ond be sy na i'w ddeall?
Deall neu beidio rwy'n rhyw amau mai cyfrol sy'n mynd i apelio fwy at ferched - ifanc - yw un gyntaf Mari George.
Ond wedi dweud hynny, mae hi hefyd yn ddrws ac yn welediad i fywyd a all fod yn rhywfaint o ddirgelwch i eraill ohonom.
At ei gilydd, mae'r cerddi yn gryno ac yn uniongyrchol ar wahân i gerdd hirach, tair tudalen, Caerdydd lle mae'r bardd yn cwyno (fymryn yn angramadegol):
Gwnaed ein byd yn fach
ond pellach o'i gilydd mae pobl.
A'r bobl hynny yn:
Pasio heb air
fel cychod ar ddŵr
neu wylanod . . .
mewn bae a grwyd gan ddyn.
Mae'r cerddi yn pefrio o ddelweddau a throadau ymadrodd trawiadol y mae'n werth cyfeirio atyn nhw:
Dau gariad yn credu "fod ein bywydau nawr yn eu lle/ fel Rubik's cube wedi'i orffen.
Rhannu profiad "fel rhannu pick'n mix ar iard ysgol./Ffrindie tan fo'r bag yn wag, a dieithrwch nos o'n cwmpas eto" mewn telyneg hyfryd am rannu gwefr y machlud gyda'r gyrrwr Sbaenaidd ar daith bws o Mulege i Guerro Negro.
Mae agoriad gafaelgar tu hwnt i Cam am fenyw yn begera ym Marcelona:
Wrth imi ddisgwyl trên yn Barcelona
daw hi ataf i ymbil arian
ei chareiau'n rhydd a'r gwter yn ei llais
Trawiadol hefyd yw'r darlun yn y cwpled: "Ond neithiwr agorodd botel
a daeth sŵn chwerthin ohoni."
A dyma bennill agoriadol hudolus Disgwyl am Kosovo 1999:
"Daw ei hwyneb coll i'n sgrins
yn aeaf o dlawd"
a'r rhyfel yn ei llygaid
Ac oes mae yma themâu a phrofiadau bydeang ymhlith y 36 o gerddi sydd yn adlewyrchu ymateb person yng nghyfnod ei hugeiniau i'w chynefin yn lleol ac yn sgil profiadau rhyngwladol dwys.
"Mae nifer o'r cerddi," meddai, "yn deillio o'r profiad rhyfeddol a gefais yn ystod 2004 yn gweithio am bedwar mis gyda phlant y stryd ym Mecsico, profiad herfeiddiol a chyffrous, ond profiad ysgytwol hefyd" - a'r ysgytio hwnnw yn cael ei adlewyrchu yn ei cherddi a'i gwelediad o'r byd.
Ond er bod amrywiaeth ymhlith testunau'r cerddi dywed Mari George fod un islais cyson iddyn nhw:
"Mae siom bywyd a cholled yn gefndirol i'r dweud," meddai.
Ac mae'n arwyddocaol iddi ddewis yn deitl i'r gyfrol linell o Briw, cerdd sy'n "defnyddio eira fel delwedd sy'n cynrychioli harddwch profiadau naturiol ond sydd ar yr un pryd yn cuddio gwir friwiau bywyd."
Yr adolygiad gan Glyn Evans.
Holi Mari George
Cysylltiadau Perthnasol
Holi Mari George
 |
Ychwanegwch eich sylwadau i'r dudalen fan hyn:
|
|
|
|
|
|  | |  | |  | |  | | |  Sôn amdanynt
Rhestr o'r holl lyfrau sydd wedi cael sylw ar BBC Cymru'r Byd.
|
|
|
|  | |  | | |  Gair am air:
Detholiad o ddyfyniadau - ydych chi'n gwybod pwy yw'r awdur?
|
|
|
|
|
Llyfrau - gwefan newydd
Teulu Lòrd Bach
Petrograd
Lôn Goed
Silff y llyfrau diweddar
Hanner Amser
Deryn Glân i Ganu 
Awduron Cymru
Roger Boore
Nadolig a Rhagfyr 2008
Dolennau defnyddiol