 |
 Cerddi Sir Gâr
Adolygiad Gwyn Griffiths o. Cerddi Sir Gâr. Golygydd: Bethan Mair. Cerddi Fan Hyn. Gwasg Gomer. £6.95.
Fe ddwedodd James Griffiths, Ysgrifennydd Gwladol cyntaf Cymru, rywbeth i'r perwyl fod dyn Shir Gâr ag un droed ar y domen dail a'r llall ar domen y pwll glo - mandrel yn un llaw a phicwarch yn y llall.
Sir y gweithie a sir y ffermydd.
 Nid dyna'r unig ddeuoliaeth sy'n perthyn iddi.
Mae'n sir i gynhesu ati - a gwylltio wrthi.
Sir Gwynfor - a Doctor Alan.
Sir, yn anad yr un a sicrhaodd Gynulliad inni.
Y Gymreiciaf o'n siroedd, yn ôl Bethan Mair yn ei Rhagarweiniad i'r gyfrol Cerddi Sir Gâr, y fwyaf amrywiol a'r fwyaf anodd i'w diffinio.
Cymdogaeth glòs y seindorf, gwerin falch
Cae rygbi ac emynwyr mawr Shir Gâr
- fel y dywed Arwel John yn ei soned hyfryd Drwy'r Ffenest Hon.
Sigl esmwyth y soned
Mae sigl esmwyth y soned yn gweddu i dawelwch gwledig y sir. Wn i ddim a aeth y soned yn anffasiynol ond mae nifer dda o sonedau yn y flodeugerdd hon a hyfryd cael darllen eto ambell un fel Sir Gaerfyrddin Gwenallt.
Ni wyddom beth yw'r ias a gerdd drwy'r cnawd
Wrth groesi'r ffin mewn cerbyd neu mewn trên:
Bydd gweld dy bridd fel gweled wyneb brawd,
A'th wair a'th wenith fel perthnasau hen ...
A soned feddwol D. H. Culpitt i Hen Efail Thomas Lewis, Talyllychau gyda barddoniaeth yn yr enw "Talyllychau" ei hun. Fel ag sydd yn yr enwau Llanglydwen, Henllan Amgoed, Pant-y-caws. Lllinell gyntaf soned fendigedig Margaret Bowen Rees, Trannoeth Is-etholiad Caerfyrddin.
Cariad dwfn
Ai am fod pobol y gweithie yn medru gwerthfawrogi'n llawnach lonyddwch tyner y wlad fod y darllenydd yn synhwyro rhyw gariad dwfn yng ngweithiau beirdd y sir?
Fel y canodd Bryan Martin Davies:
"... gorffwysem wrth y chwarel galch
gan adael i'r gwyrddni ffein gysuro'n llygaid."
Os canodd D. H. Culpitt i hen efail yr emynydd yn Nhalyllychau, fe ganodd, hefyd, i lowyr Cefneithin, a hynny yn nhafodiaith Cwm Gwendraeth.
Mae sôn am hen frwydrau, wedi'r cwbl bu Beca a'i merched yma a hon yw sir Gwenllian. Cofiwn am frwydr Llangyndeyrn a'r gwrthwynebiad i'r Comisiwn Coedwigoedd.
Fedrwch chi ddim meddwl am Shir Gâr heb feddwl am Lanelli, nac am Lanelli heb Barc y Strade ac arwyr y cae rygbi. Hoffais yn arbennig gywydd Ceri Wyn Jones i Phil Bennet:
Trydanai fêr y teras,
a phigo bwlch â'i ffug-bas
cyn mentro dawnsio rhwng dau
yn Houdini o denau.
Ac wedyn:
Yma fe welai ymyl
y môr coch rhwng muriau cul:
aroglai hwn ffordd drwy'r glaw,
cyrliai rhwng llafnau'r curlaw.
Ambell gerdd ysgytwol, wedyn, fel honno I George yn Ysbyty Meddwl Dewi Sant, Caerfyrddin, gan Lona Llywelyn Davies.
Ond yr hyn a erys yw melystra atgofus y gyfrol a chyfraniadau'r shirgarwyr anobeithiol, fel y buasai D. J. Williams yn ddweud. Iddyn nhw, yn arbennig, y bo'r diolch.
 |
Ychwanegwch eich sylwadau i'r dudalen fan hyn:
|
|
|
|
|
|  | |  | |  | |  | | |  Sôn amdanynt
Rhestr o'r holl lyfrau sydd wedi cael sylw ar BBC Cymru'r Byd.
|
|
|
|  | |  | | |  Gair am air:
Detholiad o ddyfyniadau - ydych chi'n gwybod pwy yw'r awdur?
|
|
|
|
|
Llyfrau - gwefan newydd
Teulu Lòrd Bach
Petrograd
Lôn Goed
Silff y llyfrau diweddar
Hanner Amser
Deryn Glân i Ganu 
Awduron Cymru
Roger Boore
Nadolig a Rhagfyr 2008
Dolennau defnyddiol